Iste’molchi talabi va unga ta’sir etuvchi omillar iste’mol va unga ta’sir e’tuvchi omillar mundarija

4-rasm. Umumiy naflik va chekli naflikning o’zgarishi¹²
4-rasmdan ko’rinib turibdiki, ne’mat miqdori ning oshishiga, umumiy naflik ning oshishi to’g’ri keladi. Ne’mat miqdori oshganda umumiy naf oshgani bilan, chekli naf ( - har bir qo’shimcha birlik ne’matning nafi) kamayib boradi Maksimal naflik nuqtada erishilganda, bu nuqtada chekli naflik ( ) nolga teng bo’ladi.
Iste’molchining eng yaxshi iste’mol ne’matlar majmuini tanlashini, ne’matlar turi ikkita bo’lgan hol uchun qaraymiz. Umuman olganda bu tahlilni keskin darajada cheklamaydi. Haqiqatdan ham iste’molchi tanlovini berilgan ne’mat bilan boshqa qolgan barcha ne’matlar o’rtasida qarasak ham bo’ladi. Ikkita ne’mat uchun naflik funktsiyasi quyidagi ko’rinishga ega (5-rasm).
Rasmda keltirilgan naflik funktsiyasi ning grafigida funktsiyaning va qiymatlariga to’g’ri keluvchi chiziqlar keltirilgan. Masalan, chizig’i naflik funktsiyasining qiymatiga mos keladi va shu chiziqning har bir nuqtasiga mos keluvchi va ne’matlar miqdori kombinatsiyalari bir xil darajadagi naflik ni ta’minlaydi.


5-rasm. Ikki o’zgaruvchili naflik funktsiyasi grafigi¹³
Grafikdagi chiziqning tekislikdagi proektsiyasi egri chiziq naflik funktsiyasining qiymatiga to’g’ri keluvchi befarq egri chizig’i deyiladi. Naflik funktsiyasining va qiymatlariga mos keluvchi befarq chiziqlar quyidagi ko’rinishga ega.


6-rasm. Befarqlik egri chiziqlari¹⁴
Befarqlik egri chizig’i - bu iste’molchi uchun bir xil naf beruvchi ne’matlar kombinatsiyalarini ifodalaydi (3-rasm). Faraz qilaylik, - gumma, - fanta ichimligi.
7-rasmdagi grafikda bitta gumma bilan uchta fanta ichimligi ( nuqta) beradigan naf, 2 ta gumma bilan 2 ta fanta ichimligi ( nuqta) beradigan nafga teng.


7-rasm. Gumma va fanta ichimligi uchun befarqlik egri chizig’i¹⁵
Demak, befarqlik egri chizig’i bir xil naf beradigan gumma va fanta ichimliklari kombinatsiyalari nuqtalaridan iborat. Befarqlik egri chiziqlar majmuasi befarqlik egri chiziqlari kartasini beradi.
Befarqlik egri chiziqlari bir-biri bilan kesishmaydi. Befarqlik egri chiziqlari qanchalik o’ngda va tepada joylashgan bo’lsa, unga to’g’ri keladigan naflik shuncha yuqori bo’ladi.