Иқтисод ва молия / экономика и финансы 2021, 8(144) Қодирова Зулайхо Абдуҳалимовна

2-жадвал. МДҲ умумминтақавий ҳудудидаги миграция босқичлари
2
Босқичлар
Хусусиятлар
1 босқич.
Кўп томонлама келишувлар 
асосида МДҲ ташкил 
этилгандан сўнг бошланди.
1) 1992 йил октябрда “МДҲ мамлакатлари фуқароларининг унга 
аъзо мамлакатлар ҳудудида визасиз ҳаракатланиши тўғрисида”ги, 
2) 1992 йили 13 ноябрда “МДҲга аъзо мамлакатлар визаларининг 
ўзаро тан олиниши тўғрисида”ги, 3) 1992 йил март ойида “МДҲга 
аъзо мамлакатлар фуқароларининг пенсия таъминоти соҳасидаги 
хуқуқларининг кафолатланиши тўғрисида”ги, 4) 1994 йил барча МДҲ 
мамлакатлари томонидан “Ишчи кучи миграция соҳасида ҳамкорлик 
қилиш ва меҳнат мигрантларини ижтимоий ҳимоялаш тўғрисида”ги, 5) 
1994 йил декабрда “Меҳнат муҳофазаси соҳасида ҳамкорлик қилиш ва 
яшаш мамлакатидан ташқарида бўлган ишчи томонидан олинган ишлаб 
чиқариш жароҳатини аниқлаш тўғрисида”ги келишувлар имзоланди.
2 босқич.
Алоҳида мамлакатлар 
ўртасидаги икки томонлама 
келишувлар асосида меҳнат 
миграцияси тартибга солиш 
ва ноқонуний миграцияга 
қарши курашиш бошланди.
1) Мамлакатлар ўртасида фуқароларнинг визасиз ҳаракатланишлари 
тўғрисидаги ва меҳнат миграцияси соҳасидаги келишувлари имзолана 
бошланди. Бу борада Россия билан Арманистон, Белорусия, Украина, 
Молдова, Ўзбекистон ва Қозоғистон ўртасидаги келишувлар имзоланди, 
2) 1998 йилда “МДҲга аъзо мамлакатларниннг ноқонуний миграцияга 
қарши курашишдаги ҳамкорлиги тўғрисида”ги келишуви имзоланди, 
3) Ноқонуний миграция, контрабанда, уюшган жиноятчилик ва қурол–
яроғ сотиш билан боғлиқ бўлган муаммолар туфайли кўп томонлама 
келишувлардан икки томонлама келишувларга ўтилди, меҳнат 
миграциясини тартибга солишни чекловчи сиёсат бошланди.
3 босқич.
Меҳнат миграцияси 
давлатлараро бирлашмалар 
асосида тартибга солина 
бошланди.
● бунга “Kоллектив хавфсизлик тўғрисида”ги Декларация, Марказий 
Осиё иқтисодий ҳамжамияти, Евроосиё иқтисодий Ҳамжамиятларини 
мисол қилиш мумкин;
● 2000 йилга келиб Россия, Беларусь, Қозоғистон, Қирғизистон 
ва Тожикистон ўртасида ўз фуқароларининг ўзаро визасиз 
харакатланишлари тўғрисидаги келишувлар имзоладилар.
4 босқич.
“Виза ассиметрияси”.
Визанинг соддалаштирилган шакли асосида фаолият кўрсатиш 
тажрибасига асосланилади. 
42
МЕҲНАТ БОЗОРИ ВА ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯ / РЫНОК ТРУДА И СОЦИАЛЬНАЯ ЗАЩИТА

---