Иқтисодчи-педагог касбий маҳоратининг назарий-педагогик асослари

Учинчи гуруҳни жисмоний тарбия ва спорт кўникмалари (жисмоний тарбия машқларини бажара олиш) ва малакалари (сакраш, сузиш, арқонга чиқиш) ташкил қилади. Одатда гигиеник кўникма ва малакаларни ҳам алоҳида гуруҳ сифатида қаралади. Бундан ташқари малакалар мураккаблик ва автоматлашганлик даражаларига кўра ҳам фарқланади.
Кўникма ва малакаларнинг умумий ва фарқли жиҳатлари мавжуд. Кўникма ва малакаларни уларнинг индивид фаолияти усуллари эканлиги, яъни ўзлаштирилган билимлар асосида амалга ошириладиган операция ва услублар тизими эканлигини бирлаштиради. Уларнинг фарқи - ўрганувчилар тавсифи турлича эканлигидадир.
Кўпчилик ҳолатларда инсонлардаги малакалар ҳаракатни онгли автоматлашув асосида, ҳаракатни бажаришнинг автоматлашган компоненти - "онгли операция" сифатида ҳаракатларнинг операцияга айланиши асосида ҳосил бўлади. Унинг аҳамияти онгнинг ҳаракат таркибига кирувчи усул ва операцияларни бажариш устидан бевосита назорат қилиши билан белгиланади. У битта ҳаракатни бир хил шароитларда бир неча марта такрорлаб машқ қилиш орқали икки йўл билан амалга оширади: 1) махсус ташкил қилинадиган тор мақсадли машқлар ёрдамида; 2) ўрганувчидан турли малакаларни бирлаштиришни талаб қилувчи умумий тавсифдаги машқлар таркибида ўзлаштирилиши лозим бўлган ҳаракатни кўп марталаб киритиш йўли билан. Мисол учун тез ўқиш малакаси товушларни қўшиб талаффуз қилишга қаратилган машқлар тизимини бажариш ёрдамида ҳосил қилинади.
Таълимда англаб олинган операциялар дастлаб мақсадга мувофиқ жараёни сифатида шаклланади, улар фақатгина кейинчалик автоматлашган малакага айланиши мумкин. Бунда ўрганувчининг олдига шундай мақсад қўйиш керакки, натижада берилган ҳаракат бошқа бир ҳаракатни бажариш усулига айланиб қолади. Илгари кичик мақсадларга йўналтирилган ташкил қилувчилар ҳаракатни бажариш жараёнида янги мураккаб мақсадга эришиш усулига айланиб қолиши лозим
Таълим тизимидаги кенг қамровли таркибий ислоҳатларни республика педагоглари илғор педагогик технологияларни ўзлаштириш ва ўқув жараёнига қўллаш билан мустаҳкамлашлари зарур. Аввал таъкидланганидек, бунинг учун педагогларимизни ўқув жараёнига технологик ёндашувларини ўргатиш талаб этилади, бу эса педагогик технологиядан фойдаланишдан ташқари уни Ўзбекистон маданияти, анъаналари ва тажрибаси билан бойитишга олиб келади.
Педагогик технологиянинг ўзига хос хусусияти шундан иборатки, унда ўқув мақсадларига эришишни кафолатлайдиган ўқув жараёни лойиҳалаштирилади ва амалга оширилади. Технологик ёндошув, энг аввало, тасвирлаш эмас, балки лойиҳалаштирилган натижаларни амалга ошириш имконини берувчи амалий кўрсатмали тузилмада ўз ифодасини топади.
Мақсадга йўналтирилганлик, оралиқ натижаларни ташхисли текшириб бориш, таълимни алоҳида ўқитиш лавҳаларига ажратиш каби усуллар ҳозирги кунга келиб қайта-қайта такрорлаш мумкин бўлган таълим технологияси ғоясида мужассамланган.
У асосан ўз ичига қуйидаги омилларни олади;
- Таълимда умуммақсаднинг қўйилиши;
- тузилган умуммақсаддан аниқ мақсадга ўтиш;
- ўқувчиларнинг билим даражасини дастлабки (ташхисли) баҳолаш;
- бажариладиган ўқув тадбирлари мажмуаси (бу босқичда ўқувчилар билан мулоқат асосида таълимга жорий тузатиш) киритилиши лозим
- натижани баҳолаш.