Иқтисодиёт ва бозорнинг мазмуни нимадан иборат?

Anderrayter bu bank ishida maxsus xizmat haqi evaziga zayom obligatsiyalari yoki aksiyalari paketini kelishilgan shartlarda bozorda joylashtirishga kafolat beruvchi shaxs yoki kompaniya. Anderrayting – bu sotish maqsadida yangi emissiya qilingan qimmatli qog’ozlarni xarid qilish. anderrayter faoliyati (anderrayting) — emitent va anderrayter (anderrayterlar) o‘rtasidagi shartnomada belgilangan shartlar asosida emitent qimmatli qog‘ozlarini chiqarilishini tashkillashtirish va yoki kafolatli joylashtirish bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatish faoliyati;
* anderrayter — anderrayting faoliyatini amalga oshiruvchi investitsiya vositachisi yoki tijorat banki;
* anderrayting xizmatini ko‘rsatish to‘g‘risidagi shartnoma — bir tomondan, ma’lum bir narxda joylashtirilishi kerak bo‘lgan qimmatli qog‘ozlarni chiqarayotgan emitent va boshqa tomondan anderrayter (anderrayterlar) o‘rtasidagi shartnoma;
* Anderrayting faoliyatini amalga oshiruvchi tijorat banklari va investitsiya vositachilariga qo‘yiladigan talablar:
Anderrayterlar faqat investitsiya vositachilari va tijorat banklari bo‘lishi mumkin.
* Anderrayting faoliyatini amalga oshirish uchun tijorat banklari va investitsiya vositachilari quyidagi talablarga javob berishi kerak:
a) litsenziyaga ega bo‘lishi:
investitsiya vositachisi sifatida faoliyatni amalga oshirish huquqini beruvchi qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga solish bo‘yicha vakolatli davlat organi, yohud, bank operatsialarini amalga oshirish huquqini beruvchi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki.

Сугурта компанияларининг қимматли қогозлар бозоридаги фаолиятини ёритиб беринг.

Sug’urta kompaniyasi- bu turli xildagi sug’urta korxonalari, muassasalari. Sug’urta kompaniyalari, aksionerlik sug’urta kompaniyalari, regional va xalqaro moliyaviy guruhlar, xususiy firmalar, davlat sug’urta kompaniyalari va boshqalar.
Sug’urtа – bu mоliyaning аlоhidа shаkli bo’lib, hаyotdа vа bоzоr iqtisоdiyotidа mа’lum bo’lgаn risklаrni kеlishilgаn hаq evаzigа qаbul qilib kоmpеnsаtsiyalаshdаn ibоrаt mоliyaviy fаоliyat turi hisоblаnаdi. Mоliya bоzоridа bundаy fаоliyatni ihtisоslаshgаn yuridik shаxs mаqоmigа egа bo’lgаn turli mulkchilik shаklidа tuzilgаn sug’urtа tаshkilоtlаri (kоmpаniyalаri) аmаlgа оshirаdi. Bundа sug’urtа kоmpаniyalаri tijоrаt tаshkilоtlаri sifаtidа mа’lum risklаrgа mоyil bo’lgаnliklаri sаbаbli, ulаr o’zlаrigа qаbul qilgаn risklаrni bоshqа o’hshаsh, lеkin yirik vа nufuzli, sug’urtа kоmpаniyalаri yordаmidа qаytа sug’urtаlаydilаr.
Sug’urtа kоmpаniyalаri fаоliyatining hоssа vа xususiyatlаri evаzigа mоliya bоzоri tаrkibidа аlоhidа sеgmеnt – intеgrаllаshgаn sug’urtа hizmаtlаri bоzоri fаоliyat yuritаdi vа rivоjlаnаdi.
Аgаr sug’urtа kоmpаniyalаri aksiyadоrlik kаpitаli аsоsidа tuzilgаn bo’lsа, undа ulаr aksiyalаr emitеnti sifаtidа hаm nаmоyon bo’lаdi. Fоnd bоzоridаgi emissiоn fаоliyati dоirаsidа ulаr bоshqа turdаgi qimmаtli qоg’оzlаrni hаm bеlgilаngаn tаrtibdа chiqаrishgа hаqli.
Ko’rinib turibdiki, sug’urtа kоmpаniyalаri bаnklаr vа invеstitsiya institutlаri bilаn bir qаtоrdа mоliya bоzоrining prоfеssiоnаl, o’tа zаrur, fоydаli vа eng sаlmоqli qаtnаshchilаridаn hisоblаnаdi.
Bu esа mоliya bоzоrining risksizlilik, jаlbdоrlilik, bаrqаrоrlik, mоliyaviy hаvfsizlik dаrаjаsini ko’tаrishgа, sаmаrаli invеstitsiоn hаjmini vа jаrаyoni sifаtini оshirishgа hizmаt qilаdi.
Shundаy qilib, sug’urtа kоmpаniyalаri umumаn hаyotdа vа iqtisоdiyotdа, xususаn mоliya bоzоridа quyidаgi rоllаrni bаjаrаdi:
- risksizlikni (sug’urtа turlаri klаssifikаtоri bo’yichа) tа’minlоvchi mоliyaviy institutlаr;
- mоliyaviy rеsurslаr аkkumulyatоri, yirik invеstitsiyalаr mаnbаi;
- institutsiоnаl invеstоr (bеlgilаngаn tаrtibdа);
- qimmаtli qоg’оzlаr emitеnti (bеlgilаngаn tаrtibdа).
Аytilgаnlаrni xаlqаrо sug’urtа bоzоri vа sug’urtа оpеrаtsiyalаri rivоjlаnishi tеndеntsiyalаri аsоsidа ko’rish mumkin.
Hоzirdа rivоjlаngаn mаmlаkаtlаrdаgi sug’urtа kоmpаniyalаri оpеrаtsiyalаri vа dаrоmаdining 60-80 fоizigа оrаsidаgi miqdоri qimmаtli qоg’оzlаr bоzоridа shаkllаnmоqdа.
Dаrоmаdining qоlgаn qismi esа trаditsiоn sug’urtа оpеrаtsiyalаridаn hоsil bo’lmоqdа.

Тижорат банклари қандай турдаги қимматли қогозларни эмис­сия қилиши хақида гапириб беринг.

korporativ obligatsiya — ochiq aksiyadorlik jamiyatlari tomonidan chiqarilgan, obligatsiyani saqlovchining obligatsiyaning nominal qiymatini yoki boshqa mulkiy ekvivalentini obligatsiyani chiqargan shaxsdan obligatsiyada nazarda tutilgan muddatda olishga, obligatsiyaning nominal qiymatidan qayd etilgan foizni olishga bo‘lgan huquqini yoxud boshqa mulkiy huquqlarini tasdiqlovchi emissiyaviy qimmatli qog‘oz;

Тижорат банклари векселларни эмиссия қилиш тартибини ту шунтириб беринг.

Tijorat banklari tomonidan qimrnatli qog'ozlarnii(veksellarni) chiqarish tartibi, odatda, quyidagi bosqichlami o'z ichiga oladi:

1. 
   Emitent-bank tomonidan qimmatli qog'ozlar chiqarish to 'g'risida qaror qabul qilish.
   

2. 
   Qimmatli qog'ozlaremissiyasi risolasini tayyorlash. Qimmatli qog'ozlar emissiyasi risolasi bank boshqaruvi tomonidan tayyorlanib, uning raisi va bosh buxgalteri tomonidan imzolanadi.
   

3. 
   Qimmatli qog'ozlar va emissiya risolasini chiqarishni ro 'yxatdan 0 'tkazish. Ushbu operatsiyani emitent-bank qonunchilikda belgilangan tartibda vakolatli davlat organida amalga oshiradi.
   

4. 
   Emissiya risolasini nashr etish va qimmatli qog'ozlar chiqarish to'g'risidagi xabami ommaviy axborot vositalarida chop etish.
   

5. 
   Qimmatli qog'ozlari sotish. Ernitent-bank qimrnatli qog'ozlarni chiqarishni ro'yxatdan o'tkazib, emissiya risolasi va qimmatli qog'ozlarni chiqarish to'g'risidagi xabarni tarqatganidan keyingina ularni sotishni boshlashi mumkin
   

6. 
   Qimmatli qog 'ozlarni chiqarish yakunlarini ro 'yxatdan o'tkazish. Bu jarayon qimmatli qog'ozlami sotish tugallanganidan keyin am alga oshiriladi.
   

7. 
   Qimmatfi qog'ozlami chiqarish yakunlarini chop etish. Ulami chiqarish to'g'risidagi xabar chop etilgan matbuot organida amalga oshirilishi lozim.
   

Сугурта компанияларининг қимматли қогозлар бозоридаги фао­лияти нималардан иборат?

Пенсия фондларининг қимматли қогозлар фаолияти деганда нимани тушунасиз?
Очиқ инвестиция фондларининг фаолиятини тушунтириб бе­ринг.

Молия бозорининг савдо тизимлари ва уларнинг аҳамияти нима лардан иборат?

Moliya bozorining muhim hossalariga quyidagilar kiradi: bozor geografiyasi kengligi va chegaralari, bozorning tashkiliy modeli parametr-lari, bozorni raqobatbardoshliligi va xavfsizligi darajasi, bozorning risklilik darajasi, bozorning jalbdorliligi, bozorning egiluvchan moslashuvchanligi daradasi, bozorni iqtisodiyotga ekvivalentlilik darajasi, bozorning funksiyalarini bajarishi darajasi, bozorni omillarga ta‘sir-chanligi darajasi. Sanab o‗tilgan hossalar moliya bozori muhitining quvvat potensialini belgilaydi va rivojini shakllantiradi. Ya‘ni, moliya bozori muhitining quvvat potensiali darajasi – bosh (integral) hossa sifatida – moliya bozorining sanab o‗tilgan hossalari darajasi miqdori bilan belgilanadi va baholanadi.