Иқтисодий назариянинг бўлими ҳисобланиб миллий хўжалик даражасида иқтисодиётнинг фундаментал муаммоларини тадқиқ қилади

3 – МАВЗУ.

ИҚТИСОДИЙ ТЕБРАНИШЛАР. ИШСИЗЛИК

• Иқтисодиётнинг даврий ривожланиши

• Иқтисодий тебранишларга таъсир этувчи омиллар

• техника ва технологияларда рўй берадиган ўзгаришлар

• сиёсий ва тасодифий ҳодисалар

• ялпи харажатлар миқдори

• Ишчи кучи ёки иқтисодий фаол аҳоли деганда меҳнатга лаёқатли ёшдаги ишлаётган ва ишсиз юрган (фаол иш қидираётган) аҳолининг умумий сони тушунилади.

• Ишсизлар – бу, ишчи кучининг бир қисми бўлиб, ижтимоий ишлаб чиқаришда банд бўлмаган, лекин ишлашни xоҳловчи ва фаол иш қидираётган аҳолидир.
• Ишсизлик даражаси деб ишсизларни ишчи кучи сонига (% ҳисобидаги) нисбатига айтилади ва уни қуйидаги формула билан аниқлаш мумкин:
• Ишсизлик даражаси =(ишсизлар сони / ишчи кучи сони)х100

• Ишсизликнинг
• Турлари

• Фрикцион ишсизлик

• Яширин ишсизлик

• Таркибий ишсизлик

• Даврий ишсизлик

• Барча мавжуд ресурслардан тўлиқ фойдаланиш ёки ишсизликнинг табиий даражаси ҳолатида иқтисодиётда яратилиши мумкин бўлган маҳсулот ҳажмини иқтисодиётнинг ишлаб чиқариш потенциали деб аталади.

• Потенциал ЯИМ деганда мамлакатдаги ишлаб чиқариш ресурсларидан тўлиқ фойдаланилган шароитда мумкин бўлган ишлаб чиқариш ҳажми тушунилади.

• Агар ишсизликнинг ҳақиқий даражаси унинг табиий даражасидан бир фоизга ошиб кетса, яъни даврий ишсизлик 1 фоизни ташкил этса миллий иқтисодиёт ЯИМни икки ярим фоизга кам яратади. ЯММнинг пастроқ даражаси ўз навбатида, ишлаб чиқаришда қатнашувчилар даромадларининг нисбатан камроқ бўлишини ва иқтисодиётнинг келгуси тараққиётини инвестициялаш имкониятлари қисқаришини билдиради.
• Бу конун ОУКЕН қонуни дейилади.
• Оукен қонунини формулада қуйидагича тасвирлаш мумкин:
• Yуз= -2,5[ u -u]

• Юзага келган жаҳон молиявий -иқтисодий инқирози дунёдаги деярли барча ривожланган мамлакатларда макроиқтисодий берқарорликни келтириб чиқарди. «Бу инқироз Америка Қўшма Штатларида ипотекали кредитлаш тизимида рўй берган танглик ҳолатидан бошланди. Дастлаб АҚШ ипотека бозорларида намоён бўлган мазкур инқироз етарлича тўлов лаёқатига эга бўлмаган, қарзларни қайтариш қобилияти шубҳали бўлган қарздорларга ипотека кредитлари бериш амалиётининг жадаллашуви натижасида рўй берди.

• Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирозининг
• намоён бўлиш шакллари

• Молиявий бозорларнинг беқарорлиги

• Кредитларнинг қисқартирилиши ва истеъмолнинг пасайиши

• Ишлаб чиқариш ва экспортнинг қисқариши

• Ишсизликнинг ўсиши

• Инфляция ( лотинча inflatio - шишиш, бўртиш, таранглашиш) – маълум давр мобайнида мамлакатда баҳолар ўртача (умумий) даражасининг барқарор ўсиши, пулнинг харид қобилиятини узоқ муддатли пасайиши.
• “Инфляция” атамаси илк бор Шимолий Америкада 1861-1865 йиллардаги Фуқаролар уруши даврида қўлланилди. Инфляциянинг атамаси муомаладаги қоғоз пул массасининг товарларнинг реал таклифига нисбатан ҳаддан зиёд кўпайиб кетиши ҳолатини изоҳланган.

• ИНФЛЯЦИЯ

• Кейнсчилар мактаби

• Неоклассик ёндошув тарафдорлари