Iv modul. Kásiplik iskerlik mazmunı. Lekciya №9 Oqıtıwshı kásiplik iskerliginde pedagogikalıq etika hám ádep-ikramlılıq

IV modul. Kásiplik iskerlik mazmunı.
Lekciya №9
Oqıtıwshı kásiplik iskerliginde pedagogikalıq etika hám ádep-ikramlılıq.

Joba:
1. Pedagogikalıq etika – oqıtıwshınıń etikalıq-ruwxıy kelbetinde kórinetuǵın minez-qulqı hám ádep-ikramlılıq qaǵıydalarına ámel qılıwı.
2. Pedagogikalıq ádeplilik oqıtıwshınıń oqıwshılar menen óz-ara qarım-qatnasın shólkemlestiriw quralı.
3. Pedagogikalıq etika normaları hám faktorları.
4. Oqıtıwshınıń oqıwshılar menen múnásibette pedagogikalıq etikanı qollawı nátiyjesinde erisetuǵın jetiskenlikleri.
5. Pedagogikalıq etikanıń tiykarǵı qásiyetleri.
6. Oqıtıwshınıń ózgesheligi, pedagogikalıq iskerliktegi ornı.
7. Oqıtıwshı kishpeyilliginin - ush strukturalıq bólegi hám kriteryaları.
8. Pedagogikalıq takt – oqıtıwshı kásiplik sheberliginiń tiykarı, oqıwshılarǵa barlıq demokratiyalıq talaplar tiykarında pedagogikalıq tásir ótkiziwi.
9. Jas oqıtıwshılardın kásiplik -pedagogikalıq kishipeyilligin úyreniw dasturi.


Tayanish túsinikler: pedagogikalıq etika, pedagogikalıq takt ádep-ikramlılıq ar-uyat, náziklik, kásiplik etika, morallıq miynet, ádalatlılıq, qádir-qımbat, mugallimniń jeke abroyı.
Moralliq tarbiya jan-jaqli jane saykes keletugin rawajlanǵan adamdı qaliplestiretuǵın qural. Adamgershilikke tarbiyalaw isinin tek ozine tán ózgeshelikler ham nizamliqlar bolǵanlıqtan onıń ilimi negizdegi manisi jasaliw tiyis. Hazirgi waqitta jaslarga morallıq tarbiya beriwdin maselelerin aniqlaw basli pedagogikaliq etikanin tiykargi maqseti usi talaplari turmisqa asiriw bolıp tabıladı.
Etika bilimniń eń negizgi mashqalalarınıń biri-jeke maqset penen ulıwma maqsettin oz-ara qatnasın ornatıw. Usılardıń óz-ara baylanısı jeke adamnıń sanasında onıń is-hareketinde morallik sezim ar-uyat oz minetti turali sezimler tuwǵizadı, jámiyette balalardı tárbiyalaw processinde jeke maqset penen ulıwma jamiyetlik maqsettıń birligin kórsetip otırıw pedagogikalıq xizmetke qoyılatuǵın tiykarǵı talaplardıń biri. Sonlıqtan pedagogikalıq etika bul máseleni óz ishine aladı.
Pedagogikalıq etika múǵallimge kásiplik ádeplilik tuwralı túsinik, bilim beriwdi gózleydi. Usıǵan qaray mekteptegi sheshiwshı múǵallimnıń morallıq tayarligi menen mádeniyatı házirgi kúnde qanday bolıwı kerekligin anıqlaw, onı mazmunı menen ózinsheliklerin tańlaw pedagogikalıq etikanıń eń tiykarǵı úyrenetuǵın máseleleriniń biri. Miynet túrlerine bóliniwine baylanisli hár qıylı kasipler sani kóbeyedi. Solay etip belgili bir tarawda natiyjeli miynet etiw ushın usı kásip wákili óz kasibin tolıq hám tereń uyreniwi kerek. Usınıń menen ol kasiplik moral` rejeleri menen de tolıq tanıs bolıwı zarur. Óytkeni har qanday kásiptin xalıqtı tarbiyalawda tikkeley yamasa janapay qatnası bar ekenligi dawsız. Bul qaǵıydanıń asirese pedagogikalıq kasipke qatnası zor.
Ulıwma kasiplik etika adamlardıń kasibine, olardıń jámiyettegi ornına, xizmet ózgesheligine, sociallıq ayırmashılıqlarına, ósken jáne ómir súretuǵin ortalıǵına ózgesheligine qaray qáliplesedi. Etika- grekshe etos-qulıq, adep, urip degen manisti ańlatadı.
Kasiplik etika ishinde pedagogikalıq etika ayrıqsha orın tutadı. Pedagog kadrlar shin manisinde bilim hám tárbiya beriwshiler ǵana emes, olar usınıń menen bir qatarda xalıq arasında hár-qıylı ugit-nasiyat islerin alıp barıwshılar bolıp esaplanadi. Usi juwapkershilikli hám maqtanıshlı xizmetti alip barıwda pedagog xızmetkerlerdıń aldında úlken waziypalar tur. Olardıń bilimi, oqıtıw hám tarbiyalaw usılları, jeke basınıń ruxiy xam morallıq tulǵası bolajaq áwladinıń hár tárepleme rawajlanıwına tikkeley tásir jasaydi. Bul jerde muǵallimlerdiń minez -qulqı, oqıwshılar menen xalıqqa tiygizetuǵın tárbiyalıq paydası zor ekenligin umıtpawımız kerek.
Mektep har bir adamnıń jasap turǵan ortalıǵın teren úyreniwin qáleydi. Al mektepte negizgi tulǵa-muǵallim. Olardıń bilimine, pedagogikalıq sheberligine, jumısqa degen suyispenshiligine baylanisli biziń bolajaq jaslarımızdıń bilimge degen, miynetke degen qábileti, ruxiy kasiyetleri jetilisedi. Olay bolsa mekteptin negizgi maqseti balalarǵa bilim beriw menen bir qatar olardin dunyaǵa degen kóz-qarasın, házirgi dáwirde elimizde juz berip atirǵan hár qıylı ózgerislerge qatnasın, adamgershilikli qásiyetlerin qáliplestiriw hám solay etip qorshaǵan ortalıqtı teren úyreniwge jaǵday jaratıw bolıp tabıladı. Basqasha aytqanda mektepte sanawlı tereń bilimli, fizikalıq hám aqıl miynetine bir dey qábiletli saw-salamat awladti jámiyet hám ilim talabına say adamlar etip tarbiyalap jetilistirip shıǵaradı. Muǵallimnıń jámiyet aldında usı ardaqlı miynet kúndelikli oqıw-tarbiya jumısında, jámiyetlik xizmet atkarıw barısında, úlgili shańaraq, jarasıqlı turmıs qurıw jolında júzege asadi.
Pedagogikalik etikanıń baslı ózgeshelikeriniń biri muǵallim jas óspirimlerge morallıq tarbiya beriw protcessinde tek belgili morallıq qaǵıydalardı qaytalaw arqalı menen emes, al pútkil oqıw tárbiya isin adamgershilikke tarbiyalaw isi menen ushrastıra biliwi kerek. Bul procesti iske asırıw ushın muǵalimnin ozi printsipial xam kasiplik tayarlanǵan, juwapkershilikti seze bilgen bolıwı kerek. Ustazlardıń bilimliligi-jaslardıń morallıq qasiyetlerin ózinen-ózi qáliplestire almaydı. Adam bilimli bolıwı múmkin, birak minez kúlki adamgershilikli qasiyeti gey waqıtta onıń bilimine qayshı keliwi itimal. Omirde geybir bilimli adamlar arasında moral`dıń normalari menen principlerine qayshı keletuǵin, sózi menen isi arasinda alshaklik bar adamlar gezlesip otiradi. Onin sebebi, algan bilimi adamnıń jan dunyasına, ishki sezimine aylanbaǵanlıǵında. Bilimli muǵallim-sonın menen qatar joqarǵı morallıq qasiyetlerdiǵ iyesi bolmasa tarbiya isine ziyanin tiygizedi.
Sonlıqtan pedagogikalıq kollektivte etikalıq teoriyalıq máselelerin unamli talap turıwdı turaqlı dásturge aylandırıp otırıw shárt.
Pedagogikalıq etikanıń- ózgesheligi muǵallim jas awladqa belgili bir tarawda bilim beriw menen qatar óziniń is háreketi, dúnyaǵa kóz qarası, adamgershiligi hám gumanistlik qásiyetleri arqalı olardı biyik morallıq ruwxta tarbiyalawı tiyis.
Muǵallim etikasınıń –taǵı bir ózgeshiligi shákirtlerine súyispenshiligi “Balalardi súymeytuǵın adamlar muǵallim bolıwı múmkin emes”. Makorenko A.S. (kaz.Mektebi 1972 j). Muǵallimshilik kásip qanday dáwirde bolmasın balalardı súyiwdi baslı talap etip qoyadı. Biraq balalarǵa degen suyispenshilik qarapayım sezim emes. Muǵallim hár bir oqıwshınıń qábiletin túsine biliwi yaǵniy olardıń ruwxiy rawajlanıwdıń anaǵurlım tiyimli usılların tabıwǵa baǵdarlanıw kerek. Sonlıqtan muǵallim balalardı miynetkesh bolıwǵa alǵa qoyǵan maqsetin qanday etkendede orınlawǵa háreket etiw tarbiyalaw kerek. Álbette oqıwshıǵa qoyılatuǵın talap qurı basqarıw emes, qorqıtıw, jekiriniw túrinde bolmay, al barlıq waqıtta ádil qarım-qatnas tiykarında bolıwı kerek. Bul talap orinlanbasa tárbiyalıq oqıtıwshılıq rawajlandirıwshı talap áhmiyetin joǵaltadı.
Oqıwshıǵa degen súyispenshilik penen qatan talap bir-birin biykarǵa shıǵarmaydı, ol kerinshe olar bir birin tolıqtıradı olardı adalatli miynet suyiwshilik ruwxta tarbiyalaydı. Balalar psixikası hár nárseni tez qabıllawǵa biyim ásirese kórkem obrazlar, adamnıń oyına qattı tasir etetuǵın waqıyalar olarda kóp qızıqtıradı. Ayrım jaǵdaylarda oqıwshılar jaǵımlı qılıqlardan kóre jaǵımsız qılıqlardı tez qabıllaydı. Mine sonlıqtanda muǵallimler bul jaǵdaylarda hár waqıtta este tutıwları kerek.
Pedagogikalıq etikanıń qáliplesiwinde pedagogikalıq kollektiv áhmiyetli orın tutadı. Pedagogikalıq kollektiv balalarǵa tarbiya beriwde bir tutas jáne bir adamday bolıp kúsh jumsap háreket etiwleri kerek.
Morallıq minnet. Etikanıń negizgi kategoriyalarınıń biri. Olar adamlardıń aldında turǵan minnetti túsiniwge baylanıslı belgili háreket, minez-qulıqtı qáliplestiredi. Hár bir adamnıń sanası ulıwma alǵanda jámiyetlik sana bolsada, ol adamnıń ortalıǵına, alǵan tarbiyasına ózgesheligine qaray hár túrli boladı.
Pedagogikalıq etikanıń jámiyetlik turmısta atqaratuǵın xizmeti ayrıqsha. Bolajaq jaslardıń hár tárepleme rawajlanǵan adam bolıp jetilisiwi muǵallimlerdiń oqıw tarbiya jumısın morallıq tarbiya isine baǵdarlanıwına, olardıń óz basınıń, ishki sezimleriniń, morallıq qabiletiniń bir tutas bolıwına baylanıslı. Sonıń ushın bolajaq pedagog kadrlardı tayarlawda, olarǵa etikadan tereń bilim beriw kerek. Pedagog kadrlardiń teren bilimli hám ruwhiy dúnyasınıń baylıǵı bolajaq awladtı dawir talabına say etip tárbiyalap shıǵarıwdıń birden bir kepili boladı.
Ádep-ikramlılıq kategoriyaları adamzat jamiyetinde erte waqıtlardan beri payda bolǵan. Ádep-ikramlılıq túsinikleri jámiyettiń ob`ektiv jaǵdaylarına qarap ósip qosımshalar qosılıp hár qıylı dáwirde hár túrli xarakterde jańa mazmun alıp kelgen.
Etika kategoriyalarınıń kópshiligi qarama-qarsı xarakterge iye: jaqsılıq penen jamanlıq, hújdanlılıq penen hújdansızlıq x.t.b. Hár bir kategoriyanıń ózine tán ózgesheligi bar. Ol jeke adam menen jámiyet arasındaǵı baylanıslardıń belgili bir tárepinde kórinedi.
Kásiplik minnet pedagogikalıq etikanıń tiykarǵı kategoriyalarınıń biri bolıp ol muǵallimniń kásiplik minnetinde: óz jumısına dóretiwshilik qatnasta bolıwwınıń zárúrligi, ózine qattı talapshanlıqtı, óz bilimin jetilistiriwge umtilıw pedagogikalıq sheberligin rawajlandırıw, oqıwshılar hám olardıń ata-analarına talapshanlıq mektep turmısına aktiv katnasıw h.t.b. dı talap etedi. Muǵallim oqıwshılardıń bilimin júzeki bolıp qalmawı ushın olardı qadaǵalap turıwı zarur. Muǵallimniń moynına tómendegi minnetler júklenedi;
Oqıtıw tarawında –muǵallim jaslardı ilim tiykarların qaysı daáwirde alǵanlıǵın tekserip, bilip uqıp hám kónlikpeler menen qurallandırıw tiyis. Onıń ushın muǵallim óz ustinde tınımsız islep óz bilimin, mádeniyatın joqarılatıp barıwı kerek.
Tárbiya tarawında – muǵallim oqıwshılardı tek bilim menen qurallandırıp qoymaw dawir talabına muwapıq oqıwshılardıń jeke basın hár tárepleme rawajlandırıwı kerek.
Jámiyetlik siyasiy tarawda – muǵallim tek mektepte sabaq beriwshi hám tarbiyalawshı emes ol jamiyetlik jumıs esaplanıp miynetkeshler arasında mádeniy-siyasiy tárbiyalıq jumıslardı shólkemlestiriwshi bolip tabıladı.
Jámiyetlik-pedagogikaliq - tarawda muǵallimniń moynına xalıq arasında ata-analar menen propaganda jumısların alıp barıw waziypası juklengen.
Metodikaliq tarawda – muǵallim óz bilimin, tájriybesin bayıtıw ushın óziniń metodikalıq bilimin joqarilatiu ustinde isleui kerek, yagniy xalik bilimlendiriu bolimleri, respublika pedagogikalik kolektivlerinin is tajiriybelerin uyreniui tiyis. Solay etip minnet, uaziypa jeke adamnin jamiyetke yamasa adamlarga bolgan adep ikramlilik minnetin bayan etedi.
Adillik - bul haqiyqatliq penen tenliktin olsheu tarezisi. Adillik-tenlik jaksilik kategoriyalarina uksap jamietlik katnasiklardin barlik tareplerine tiyisli.
Birak jaksilik, jamanlik ideyalarin park etip ol adamlardin kundelikli praktikalik jumislari menen janede bekkem baylanisadi. Adillik mugallimnin ozine tan olshemi bolip onin adep-ikramlilik tarbiya alganliligin bildiredi. Pedagog adilliliginin ozinsheligi sodan ibarat:
Is-xaraketin baxalaniui xam ogan bolgan juuap reaktsiyasi mugallimlerde xam okiushilarda turli adep-ikramlilik jetiskenliklerinin darejesine iye boladi.
Adep-ikramlilik baxalaudin ob`ektivligi bul kopshilik jagdayda mugallimlerge baylanisli. Eger pikir duris kelmey kalsa mugallim shidamli alpayimlikta tarbiyalaniushi menen til tabisiu kerek.
Mugallimnin adilligi balanin balanin bilimin baxalauda korinedi. Bizge belgili xamme bala birdey baxada okiy almaydi, sebebi talant, kabilet, kizigiu, umtiliu, psixikalik jagday, pedagogikalik tayarlik xar kiyli boladi.
Bilimdi tekseriu xam baxalaudin tarbiyalik axmieti minada: okiushilardin oz jetiskenlikleri menen kemshiliklerine bolgan katnasi, kiyinshiliklardi jeniuinen ibarat. Bilimdi tekseriu xam baxalau mamleketlik axmyetke iye. Ar, namis, kadir-kimbat, adam menen jamiyet ortasinda katnaslardi tartipke saladi, adamnin minez-kulkina tasir etetugin kural bolip esaplanadi. Ar-namis penen kadir-kimbat tusinikleri bir-birine uksas. Oz kadirin ar-namisin korgaytugin adamlarda izzet,xurmet, abraygaumtiliu juzege keledi.
Xar bir okitiushi ozi isleytugin mektep abroyi, danki ushin guresiui tiyis. Kollektiv abiroyin ozinin jeke ar namisi dep biliui kerek. Xujdan adam oz minez kulkin jametlik adep ikramlilik normalari boyinsha baxlaui xam baklaui oznin is xareketlerin baskarip bariui tiyis. Xujdan jeke adimnin adep ikramlik jaktan jetiskenligin korsetiushi axmyietli belgilerdin biri. Xujdan kategoriyasi baxalau buyrik beriu motevlik xarakterge iye. Asirese mugallimnin xujdani pak taza boliui tiyis. Mugallimnin jeke abroyi maseleri de ulken axmietke iye. Bul masele jokari xurmet xam isenimde, ogan elikleudi okiushilarga kop narselerdi bilip aliuga jardem beredi.Jeke adamdi xar tarepleme rauajlandiriu sistemasinda adep-ikram tarbiyasi basli tiykar bolip tabiladi.
Adep-ikram printspli bul sana formalarinin biri bolip, ol pedagogikalik etika normalarin xam printspleri menen oz-ara baylanis boladi. Jas auladtin idiyalik siyasiy tayarligi aldi menen mugallimnen kelip shigadi. Mugallim kaysi pandi okitiuina karamastan ozin ideyalogiyalik aktiv katnasiu dep biliu kerek, yagniy xar bir okiushi oz ustinde turakli islep siyasiy bilimin jetilistirip bariui shart. Uatandi suyiushilik internatsionalizm grajdanlik sezim -bular pedagogikalik etikanin tiykargi printspleri. Mamleketimizde xazirgi dauirde ulken ozgerisler bolmakta. Ozbekstan oz garezsizligin algannan keyin janalaniu, ulken pikir juritiu, siyasiy xam ekanomikalik jaktan tupten ozgerisler juz bermekte.Jaslardi Uatandi suyiuge, xaliklar arasindagi doslikti bekkemleuge tayarlauimiz kerek.Uatandi suyiushilikke tarbiyalau menen insanlardi atiraptagi adamlardin turmisi menen jakinnan tanisiudan baslanadi. Uatan suyiushilik- bul Uatanga degen muxabbat, ogan berilgenlik, onin mapi ushin xizmet etiuge tayar turiu degen soz.
Internatsionalizm-bul turli xaliklardin oz-ara dosligi, al xakiykiy grajdanlik bul maksettin siyasiy jamiyetlik xam madeniy turmisinda aktiv katnasiu degendi anlatadi. Grajdanlik -bul jeke adamnin bayligi, jetiskenlik darejesi jamiyetlik turmiska xam onin rauajlaniuina, sotsiallik ortalikka baylanisliligi yuoladi. Grajdanlikti tarbiyalaudin tik manisi jaslardi dun`yaga koz-karasti kaliplestiriu boladi. Mugallim kaysi pandi okitiuina karamay jamiyetimiz tarepinen koyilgan ideyalik-siyasiy, adep-ikramli, akilli, uatan suyiushiligi, internatsionalizm usagan tarbiya talapshan grajdanlik kasieti menen baylanisip bariui tiyis. Mekteptin uaziypasi ulken jastagi balalardin erisken, kolga kirgizgen adep-ikramlilikjarkin ideyani grajdanlik katnasiklarina ornatiliuinan ibarat. Mekteplerge uatan suyiushilik, grajdanlik tarbiyasi sabakta xam sabaktan tiskari jumislarda da amelge asiriladi. Mekteptegi massalik askeriy isler, sport isleri, texnika xam baskada xar kiyli temada gurrinler, lektsiyalar, ushirasiular, viktorinalar jaslardin adep-ikramliligina, grajdanlik minnetine kushli tasir etedi. Albette kasiyetlerge aldi menen mugallimnin ozi erisken boliui kerek.
Kollektivizm bul adamlardin birlesiu sezimi, ol jamiyetlik katnaslardin rawajlaniu barisinda kaliplesedi. Birlesiu adep-ikramlik printspleri sipatinda, makset birligi, oz erki xarakteri, jeke mapti kollektivlik mapke bagindiriudan kelip shigadi. Grek filosofi Aristotel`din aytkaninday: adam jamietlik makluk, ol ortaliktan ajralip bolek, baska adamlar menen baylanis duzbey jamietlik katnaslardan tiskarida jasay almaydi. A. Makarenkonin «Balanin jeke basin kollektivte, kollektiv tasirinde tarbiyalau» xakkindagi ideyalardi mugallimlerdi tarbiyalau jumislarinda xam jamietshil mugallimlerdi jetistiriude ulken axmietke iye.
Mugallim xam okiushi arasinda bolatugin katnasta pedagogikalik taktin axmieti zor. Pedagogikalik takt dep biz mugallimnin tarbiya protsesinde balalardin keuil kuyin, jan dun`yasin minez-kuliklarin xam psixologi-fiziologiyalik ozgesheliklerin teren bilidin negizinde belgili bir jagdaylardin talabina saykes kollanatugin adis usillardin kosindisina aytamiz. Pedagogikalik tolip bolmaganinsha mugallim oz panin kansha teren bilgeni menen, tarbiyalik jumista xar turli usillardi bilgeni menen ozinin aldina koygan jas auladka xar tarepleme tarbiya beriu maksetine jete almaydi. Pedagogikalik takttin psixologiyalik manisi bar ekenligin aytip ketiu orinli. Pedagogikalik taktin kaliplesiui jeke okiushilardin basindagi sanali yamasa stixiyali turde omir suretugin psixologiyalik-emotsionallik dun`yasinin kurilisina baylanisli. Usigan karay jeke adam baska adamlar menen, sonday ak jas aulad penen karim-katnas jasaganda ol ozinin jeke omir tajriybesin adamlar arasindagi katnaslardin kanday normalar arkali juzege asatuginligin anik korsetiuge tirisadi. Oytkeni pedagogikalik takt belgili bir sistemada ozine tan ozgeshe kuramali boleklerden turadi. Solardin ishinde okiushilarga pedagogikalik tasir etiudegi masherdi saklau maselesi, ustazlik igbaldin natiyjeliligi jeke adamlardin, atap aytkanda mugallimnin balalardin ruuxiy dun`yasin xar tarepleme tusine biliui, jas auladlardin unamli kasietlerin taniu bilip onda putkil adamgershilik minezdi kaliplestiriuge kabiletliligi bolip tabiladi.
Demek pedagogikalik takt en basli morallik kasiyet, onisiz ustazlik etiu mumkin emes. Pedagogikalik takttin uliuma negizi jokarida aytilganinday ol xar bir okiushinin, okitushinin praktikalik xizmetinde kop turli xam xar kiyli mazmunda bolip keledi. Oytkeni xar bir mugallim ozine tan jekkelik, jas auladti tarbiyalauda kollanatugin usillari menen tasilleri bar. Tarbiya protsesinin usinday kurallarin praktikada, turmista mugalimnin kundelikli turmisinda paydalaniui mumkin. Usinin saldarinan mugallimnin pedagogikalik taktin tup manisin tusinbeu ozinin okiushilar menen karim-katnasin oz manisinde kollanbaui mumkin. Bizin pikirimizshe mugallimnin okiushilar menen karim-katnasi xar turli jagdaylarda xar turli boliui mumkin. Sonin ushin jagdaylarga baylanisli duris sheshim menen ortak til tabiu duris talap koyiui, bir soz penen aytkanda mugallimnin okiushiga orinli, adil xaraketleri menen tasir etip otiriu kerek. Mugallimnin belgili shekten aspay okiushiga tasir etiui onin pedagogikalik taktine, sezimine, morallik kelbetine baylanisli.
Oqitiwshi oz sozi menen oqiwshinin diqqatin awdariwi tiyis. Mugallim balalar menen adepli spayi katnasta boliui kerek. Kishi peyillik-bul ozinin basinin kadir-kimbatin seziniu degen soz. Mugallim sozinde xesh kanday jekiriliu, bakirip jiberiliu, miskinlau usagan xareketler bolmaui kerek. Ol oz sozinde ozinin sezeilerin jetkiziu ushin intonatsialardan duris paydalana biliui tiyis. Okitushi sabak tusindirgende onin dauisi anik xam tinik shigiui kerek. Mugallimnin okiushilar menen karim-katnas jasauinda onin dauisi ulken rol` oynaydi. Xar bir sozdin adebiy korkemligi, til bayligi korkem boliui tiyis. Okiushi jasina say etip apiuayi til menen tusindiriu, ilimiy tildi kop kollana bermeu kerek. Mugallim oz korkemlilik jaginan baska kasip iyelerinen ajralip turiui tiyis.
Juwmaqlap aytqanda xar bir pedagog jasalma emes, tabiyiy xalda xar tarepleme gozzal iksham adamdi ozine tartkanday darejede boliui tiyis.