Iymon qo'shigi
Download 5.09 Mb. Pdf ko'rish
|
Pirimqul Qodirov. Qadrim (qissa, hikoyalar)
|
9
- 361 129 www.ziyouz.com kutubxonasi ф р о н ти н и н г жангчиларимиз! Ф ронт эса қурбонсиз бўлмайди! Сиз мана шуни қулоғингизга куйиб олинг! — Пахта— умумхалқ иши, мен буни биламан, би- роқ сиз ҳамма нарсани чалкаштириб юборяпсиз, ўртоқ Болтабоен!— дедим,— Авваламбор, ҳеч қайси командир урушда кўрган ўринсиз талафотини докторга тўнкамай- ди. Энг муҳими, даладаги тинч меҳнатни урушга қиёс қилиш мутлақо нотўгри! Бутун одамзод урушдан бе- зиб, эртаю кеч «тинчлик бўлсин!» деяпти, бизнинг дав- латимиз жаҳондаги ҳамма тинчликсеварларнинг тараф- дори бўлиб боряпти. Шундай пайтда сиз далада ҳам гўё фронт очиб, қурбон берсангиз-у, «жанг қурбонсиз бўлмайди» деб, яна айблорларни оқласангиз!.. Болтабоев чинакам аччиғланса сўз тополмай қолар эди. У нинг индамаётгани бўрон олдидан бўладиган ха- тарли сукунат эканлигини Мирвоҳид ака билар экан, дамини ичига олиб, менга: — Бас қил,— деб шивирлади. Аммо мен ҳам энди ўзимни босолмас эдим. Болта- боевга қараб: — А га р ,- дедим,— Зиёдулла жангда қурбон бўлган бўлса, мен нега унинг ташхисини ўзгаргиришим керак? Нега сиз унинг жангда қаҳрамонларча ҳалок бўлганини яширмоқчисиэ? Чунки унинг ҳалокати учун сиз ҳам жа- вобгарсиз! Сиз жавобгарликдан қўрқиб шундай қиляпсиз! Болтабоев ўрнидан сапчиб туриб, оғизга олиб бўлмайдиган сўзлар билан сўкинди-ю, шартга телефон гўшагини олди, тергов идорасидаги ўзига эн г яқин одамни чақириб, топш ириқ берди: — Аҳмоқ бир доктор ўн беш яшар йигитчани нотўғ- ри даволаб ўлимига сабаб бўлибди, шу ҳақда бизда сиг- нал бор, дарҳол тергов бошланг! - деди. Мирвоҳид ака япроқдай титраб, у н и н г қаршисида қўл қовуштириб турган эди. Болтабоев унга: — Эшитдингизми? — деди. — Терговчини сиз ҳамма керакли материаллар билан таъ- минлашингиз керак! Бунақа дўхтир, — Болтабоев на- фратга тўлиб мени кўрсатди, — бунақа туҳматчи шахс бу ерлардан йўқ бўлиб кетиши шарт!.. 130 www.ziyouz.com kutubxonasi * * * Музаффар ҳикоясини шу ерда тўхтатиб, ўрнидан турди. Эти жунжигандай бўлиб қунишиб, деразанинг олдига борди. Қоронғи туша бошлаган, деразанинг очиқ жойидан кираётган кечки изғирин купени совитиб юборган эди. Музаффар купе деразасини ёпди. Мен чи- роқни ёқдим. Поезд Мирзачўл далаларини оралаб бо- рар, вагон деразаларидан тушган ёруғлик гоҳо шўрдан оқарган ерларни сийпалаб ўтар эди. - Ўша дақиқалар эсимга тушса, ҳозир ҳам этим жун- жикиб кетади,— деди Музаффар жойига қайтиб ўтирар- кан,— Чунки Болтабоев айтган иш ини қиладиган тои- фадан, у танк бўлиб мени янчиб ўтмоқчи эди! Менинг суяналиган кимим бор? Менинг тақдирим шундай одам- ларнинг қўлига топширилдики, булар Болтабоев буюр- ган ишни сўзсиз бажаради. Шифокор ҳам мушкул касб. Мен яқиндагина мустақил иш бошлаган одамман. Эҳги- мол мендан ҳам бирор хато ўтгандир? Буни балки ўзим ҳам сезмагандирман? Болтабоев: «Кавлаштирса ҳамма- дан ҳам хато топилади», деб бежиз айтмагандир... Булар энди роса каалаштиради. Биронта илмоқ топиб олишса бас. Кейин Зиёдулланинг ўлими учун мени айбдор қили- шади... Жиноятчи бўлиб қамалишни кўз олдимга кел- тирдим-у, аъзойи баданимга титроқ кирди-ҳеч босол- майман. Ўша пайтда менга ҳам жон ширин туюлган бўлса керак, ваҳимага тушиб, узоқроқ жойга кетгим келди. Касалхонага боришдан юрагим безиллайди. Малоҳат ишлайдиган жойга йўл олдим... Малоҳат менинг аҳво- лимни кўриб кайфи учиб кетди. Икковимиз ёлғиз қол- ганда мен ҳаммасини унга айтиб бердим. - Эҳтимол, мен кучим етмайдиган юкни елкамга олгандирман?— дедим ,- Эҳтимол бу юк мени майиб қилар? Биз уйли бўлишимиз мумкин эди, Малоҳат! Бунинг ўрнига мен, мана, қотилликда айбланяпман... - Унақа виждонсизлик билан олинадиган уйнинг менга ҳам кераги йўқ! — деди Малоҳат. - Сиз елкангиз- га оғир ю к олган бўлсангиз, буни бир ўзингиз кўтар- массиз... Мен ҳам... бу ерга сизни деб келганман-ку, ахир! 131 www.ziyouz.com kutubxonasi Боя кекса бир ҳамкасбингиз телефон қилган эди. Ўлган боланинг акаси Сайфулла сизни суроқдаб юрганмиш. — Э, мен уни топишим керак! Эҳтиёт бўлмаса, уни ҳам бир бало қилиб қўйишади! — Аввал Тош кентга телефон қилиб, ойим билан бир маслаҳэтлашайлик,— деди Малоҳат.— У киши де- путат, йўл-йўриғини биздан яхшироқ билсалар керак! Тошкентда бизни суяйдиган нуфузли одам борлиги энди эсимга туиши. Малохдт мен кўтарган оғир юкка астойдил елкасини тутаётганини юрак-юракдан сез- дим-у, совуқ титроғим босила бошлади... Мана, ора- дан саккиз йил ўтди. Биз Малоҳат билан бир ўғил, бир қиз кўрдик. Рўзғор-тирикчиликнинг ҳар хил аччиқ-чу- чуклари бўлар экан... Лекин Малоҳатнинг ўшандаги ях- ш илиги ёдимга тушади-ю, уни доим кафтимда олиб юргим келади-да... — Бўлмаса, сиз ойингиз билан кечаси гаплашар- сиз,— дедим Малоҳатга.— Мен керакли қоғозларни олиб, тўғри вилоят раҳбарига бораман! Ш у ният билан автобус бекатига қараб кетаётган эдик, Болтабоев телефон қилган терговчи қаршимиз- дан чиқиб қолди. — Буёққд юринг!— деб, мени идорасига бошлаб кир- ди-да, тергов тугагунча ҳеч қаёққа кетмаслик ҳақида тилхат олди. Энди менинг вилоятга борадиган йўлим ҳам бекилди. Аҳвол жуда жиддийлашиб кетди! Мало- ҳат дарҳол ишхонасидан икки кунга жавоб олди, кеч- ки поезд билан Тошкентга, ойисидан ёрдам сўрагани жўнаб кетди. Уни кузатиб, ижара турган жойимга қайт- сам, ҳовлида «касаллик тарихидан бир нусха кўчириб, бекитиб қўйинг», деган кекса ҳамкасбим билан Сай- фулла иккаласи мени кутиб ўтиришипти. — Бу Мирвоҳид ҳамма айбни сизга тўнкаб, Сай- фуллани шунга ишонтирмоқчи бўлаётган экан,— деди кекса ҳамкасбим.- Нима бўляпти ўзи, Музаффар? Мен уларга Мирвоҳид ака ва Болтабоев билан ора- миздан ўтган ҳамма гапни бирма-бир айтиб бердим. Сайфулла таъсирланиб кетиб: 132 www.ziyouz.com kutubxonasi - Ўғил болачасига туриб берибсиз-да, э раҳмат, ака! - деди-ю, қўлимни олди:- Мен сиздан жонимни ҳам аямайман! Айтинг, қаерга борай, нима қилай? - Лекин сиз ҳам эҳтиёт бўлишингиз керак. «Безори- лик қилди» деб, ўн беш суткага қамаб қўйишлари мум- кин. Болтабоев айтди! - Болтабоев чучварани хом санабди! Милицияда менинг ҳам қариндошим бор! Қулоғимга секин ш ип- шитиб қўйди. Раис билан машмашани бас қилдим. Эр- талаб азонда вилоят марказига бормоқчиман. Аввал қай- си идорага кирай? Ш ун и менга айтинглар! Фронтда бўлган ва кўпни кўрган кекса ҳамкасбим ўйланиб турди-ю: - Идорама-идора юришга вақг кўп кетади,— деди.- Фурсат ғанимат. Сайфулла, сиз тўғри вилоят маркази- даги меҳмонхонага боринг. Тошкентда заҳарланиш ка- салликларини даволайдиган токсиколог шифокорларнинг Бугунитгифоқ кенгаши бўлган эди. Ш у кенгашга қдтнаш- ган москвалик, тош кентлик токсикологларнинг уч- тўрттаси масалани ўрганиш учун, ҳам жойларда керак- ли ёрдамлар уюштириш учун ўтган куни бизнинг вило- ятимизга келишди. Уларни кутиб олишга мен ҳам чиққан эдим, меҳмонхонага жойлашишганини ўзим кўрганман. - Бўлмаса, мен тўғри ўшаларнинг олдига бораман!— деди Сайфулла — Тошкентдан ёрдам беришга келиш- ган бўлса, додимизга етишар, ахир! Бу фикр менга ҳам маъқул тушди. Касаллик тарихи- нинг папкамдаги нусхаси ёнига бир бетлик изоҳ ёз- дим, бош шифокор ташхисни ўзгартиришни талаб қил- ганидан тортиб, терговчи мендан қанақа тилхат олга- нигача ҳаммасини қисқача баён қилдим, қўл қўйиб, Сайфуллага тутқаздим. Сайфулла тонг отишини кут- май, таксида кечаси жўнаб кетди... Эртаси куни эрта- лабдан менга қарши иш очилиб, тергов бошланди. Ту- ман соғлиқни сақлаш бўлимида ҳам Болтабоевнинг ўз одами бор эди. Уни ҳам терговчига ёрдамга юборди. Касалхонада Болтабоев ўл деса ўлиб, тирил деса ти- риладиган Мирвоҳид акамиз мутасадди. Ҳаммалари бир 133 www.ziyouz.com kutubxonasi бўлиб, мендан айб қидиришга тушишли «Фалон уколни вақтила қилдирмаган, фалон дорининг дозасини катта буюрган» дейишиб, терговчи хоқлаган «ҳужжат»ни ясаб беришяпти. Ўшанла мен «энди тамом бўлдим!» деб ўйла- ган эдим. Малоҳат билан Сайфулла мени қутқдриб қоли- шига кўзим етмаган эди. Чунки Болтабоевнинг одами кўп эди. Агар ишим чаппасидан келганда, менинг қамалиб кетишим ҳам ҳеч гап эмас эди... Унда мен бугун Болтабо- евни... Қамоқдан чиқиб келаётиб учратармидим? Йўқ, хайрият... Ишимизнинг бир ўнгидан келгани — Сайфул- ланинг туғри Тошкентдан юборилган токсиколог шифо- корларга бориб учрагани бўлди. Ўзи ҳдм тутган еридан узадиган зўр йигит экан. Бунинг устига, укасининг доғи- да ёниб, лахча ўт бўлиб кетган пайти эди. Токсиколог- ларни ҳамма гапига ишонтириб, эртаси куниёқ тумани- мизга бошлаб келди-да! Бири москвалик, бири тошкент- лик икки катга шифокор. Уларга ҳукумат томонидан катта ҳуқуқлар берилган экан: «Кимёвий дориларни ишлатиш- да хавфсизлик қоидасини бузганларга қаттиқчора кўринг- лар!» деб тайинланган экан Далиллар, гувоҳлар етарли эди. мен далага бориб, қутқариб қолган одамларнинг қонидан олинган анализ ҳам ҳақиқат мен томонда эка- нини тасдиқлади. Болтабоев сири астойдил фош бўли- шини сеэиб, бутун айбни бошқаларга тўнкашга уриниб кўрди. «Бош шифокор менга воқеани бошқзча тушунтир- ган эди!» деб Мирвоҳид акани айбдор қилмоқчи бўлди. Лекин Мирвоҳид ака ҳам Болтабоевнинг тагига сув кета- ётганини сезиб. унинг узини фош қилишга тушиб кетди. Нарёқла раис ҳам: «Ўртоқ Болтабоевнинг буйруғи билан ўша далага одам солганман!» деб айбни Болтабоевга тўнка- ди. Туманда Болтабоевдан безор бўлиб юрган одам кўп эди. Унинг қуша-қўша ҳонлиси борлиги, аввалги хотини билан ажрашмай туриб, бошқа бир ёш хотин олгани ҳам очилиб қолди. Назаримда. бугун купега кириб чиққан ёш хотини— ўша иккинчиси бўлса керак. Кейин катга хоти- нини қуйиб, буни ЗАГСдан ўтказган, деб эшитган эдик... Хуллас, Болтабоевнинг ҳамма кирдикорлари очилиб, туманимизда ҳавони тозалайдиган бир момақалдироқ 134 www.ziyouz.com kutubxonasi бўллики. шунинг таъсирила ҳалигача нафас олиш енгил туюлади... Болтабоев ўшанда жуфтакни ростлаб қслгани- ча бизга қорасини кўрсатмайдиган бўлиб кетди. — Ҳозир қаерда бўлсайкин? — Аллақайси давлат хўжалигида бўлим бошлиғи деб эшитган эдим. Бугунги кўринишига қараганда шу гап ростга ўхшайди. Бизда ишлаганда доим «Волга»да юрар эди. Бошида шляпа. бўйнида галстук. Хотинига ҳам шаҳарча кофталар, пошнаси баланд туфлилар кийди- рар эди. Энди билсам, мавқси ундан шуни талаб қилар экан. Ҳозирги иши бунақа фасонларсиз ҳам бўлаверса керак, ўзи этик кийиб, хотинига ҳам маҳси-калиш кий- дирадиган бўлиб қолибди. Бўш шишага қимиз сол- сангиз — оқ, сув солсангиз кўк кўринади. Болтабоев тоифасидаги кипшларнинг кийиниш и ҳам, ю риш -ту- риши ҳам мавқеига қараб жуда тез ўзгаради. Баланд кур- сидан тушгандан кейнн қарасангиэ илгари унинг шун- дай катга ишда ишлаганига ишонолмай қоласиз. Музаффар ҳико ясини тугатганда поезд Ховосда тўхтаб турар эди. Ташқарида шамол увиллар, залварли ҳаво тўлқинлари вагонга қатгиқ бир нарсадай урилар, темир томнинг аллақаери «қирс-қирс» этиб қўярди. Купе эшигида яна хушмуомала вагон оғаси кўринди: — Зерикмадиларингизми, меҳмонлар? Мен сизлар- га энди қочмайдиган ҳамроҳлар топиб келяпман! Йўлакаа чамадон кўтарган бир йигит билан кўзой- нак таққан кампир турар эди. — Марҳамат, жойлашингизлар,— деб Музаффар би- лан купедан чиқдик. Мен тор, узун йўлакка, қатор кетган купе эшикла- рига кўз югуртирдим. Ҳозир шу эшикларнинг биридан Болтабоев чиқиб қолиши мумкин... Музаффарнинг ҳико- ясидан кейин мен унга яхшироқ разм солмоқчи эдим. Аммо Болтабоев бошқа вагонга ўтиб кетган экан. — Балки тушиб қолгандир?— дедим вагон оғасига. — Э, тушиб қаёққа тушади? Билети охиригача эди... Демак, у ҳам шу поездда кетяпти. Download 5.09 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|