Jahon iqtisodiyoti fanidan 2 oraliq uchun savollar Jahon iqtisodiyoti tushunchasiga ta’rif bering. / Опишите понятие мировая экономика

KELIB CHIQISHI. Inson taraqqiyoti indeksining kelib chiqishi Birlashgan Millatlar Tashkiloti taraqqiyot dasturining (BMTTD) Inson taraqqiyoti boʻyicha hisobot byurosi tomonidan ishlab chiqarilgan yillik Inson taraqqiyoti hisobotlarida keltirilgan. Bular 1990-yilda pokistonlik iqtisodchi Mahbub ul Haq tomonidan ishlab chiqilgan va ishga tushirilgan boʻlib, aniq maqsad „rivojlanish iqtisodining diqqatini milliy daromad hisobidan odamlarga yoʻnaltirilgan siyosatga oʻtkazish“ edi. Haq jamiyatni, akademiklarni hamda siyosatchilarni taraqqiyotni nafaqat iqtisodiy taraqqiyot, balki inson farovonligining yaxshilanishi bilan ham baholay olishi va baholashi kerakligiga ishontirish uchun inson rivojlanishining oddiy yigʻindisi zarur deb hisoblardi^[4].

24. Jahon xo’jaligi rivojlanishining 3- bosqichi nimasi bilan avvalgilaridan ajralib turadi? / Чем отличается 3-й этап развития мирового хозяйства от предыдущих?

JAVOB:
3-bosqich - Birinchi jahon urushining boshidan 50-yillarning boshigacha. 20-asr Bu jahon iqtisodiy aloqalarining qisqarishi (urushlar, inqiloblar, 30-yillardagi inqiroz) va 20-yillarda ularning qisman tiklanishi bilan tavsiflanadi. va Ikkinchi jahon urushidan keyin. Jahon iqtisodiyoti rivojlanishining ushbu bosqichi Birinchi jahon urushining boshlanishidan Ikkinchi jahon urushining oxirigacha bo'lgan vaqt oralig'i bilan chegaralangan bo'lib, mazmun jihatidan u jahon iqtisodiy aloqalarining ko'pchiligida erishilgan tanaffus bilan tavsiflanadi. oldingi 40 yil. Jahon iqtisodiyoti rivojlanishining 2-bosqichi, birinchi navbatda, mahalliy mahsulotlar eksportining, shu jumladan aholi jon boshiga, lekin oldingi 50 yilga nisbatan sekinroq sur'atlarda o'sishi bilan tavsiflanadi.
25. Qaysi omillar Jahon iqtisodiyotining internatsionallashuviga turtki bergan? / Какие факторы способствовали глобализации мировой экономики?
26. Xalqaro mehnat taqsimotining asosiy shakllari qaysilar? / Каковы основные формы международного разделения труда?
Xalqaro mehnat taqsimoti - ayrim mamlakatlarning muayyan mahsulotlarini i.ch.ga ixtisoslashuvi va mahsulotlarni ayirboshlashi. Ijtimoiyhududiy mehnat taqsimotining yuqori shakli, jahon bozorining va davlatlar oʻrtasidagi iqtisodiy munosabatlarning asosini tashkil etadi, davlatlar milliy xoʻjaliklarini jahon xoʻjaligi tizimiga birlashtirish omili boʻlib, obʼyektiv jihatdan mehnat unumdorligining oʻsishiga yordam beradi. Jamiyat taraqqiyotining dastlabki davrlarida ayrim mamlakatlarda tabiiy sharoitlar tafovuti bilan bogʻliq boʻlgan Xalqaro mehnat taqsimotit.ning sodda koʻrinishlari mavjud boʻlgan. 19-asrning oʻrtalaridan Yevropa mamlakatlarida juda katta miqdordagi xom ashyo, tez oʻsib borayotgan shahar aholisi uchun oziq-ovqat keltirishni talab etgan mashina industriyasining paydo boʻlishi Xalqaro mehnat taqsimotit.ning rivojlangan shakllarini yuzaga keltirdi. Xalqaro mehnat taqsimotit.ni shakllantirgan yana bir muhim omillardan biri — mustamlakachilik sistemasining paydo boʻlishi hisoblanadi. 20-asr boshlariga kelib mustamlaka va qoloq mamlakatlar tamomila "jahon qishloqlari"ga, Yevropa va Shimoliy Amerikaning sanoati rivojlangan mamlakatlari "jahon shaharlari"ga aylandi. Xalqaro mehnat taqsimotit.ning bu xususiyati Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda ham saqlanib qoldi. 1960-yillarda sobiq mustamlaka va yarim mustamlakalar — jahon aholisining 80% dan ortigʻi yashaydigan Lotin Amerikasi, Osiyo va Afrika mamlakatlari hissasiga jahon sanoat mahsulotlarining taxminan 15% toʻgʻri keldi. Bu mamlakatlar eksportining asosiy qismini xom ashyo va oziqovqat tashkil etgan holda ularning importga qaramligi juda yuqori edi, chunki bu mamlakatlar zarur sanoat tovarlarining deyarli barchasini va yetishmaydigan oziq-ovqatni chetdan keltirishga majbur edi.
Fantexnika taraqqiyoti sharoitlarida Xalqaro mehnat taqsimotit. tobora rivojlangan shakllarga ega boʻlib boradi, xalqaro ixtisoslashuvga ehtiyoj kuchayadi, chunki bir mamlakat doirasida hozirgi texnika taraqqiyoti darajasida muttasil ortib borayotgan mahsulotlarning barcha turini keng miqyosda i.ch. mumkin emas. Hozirgi Xalqaro mehnat taqsimotit.ning xususiyati — rivojlanayotgan va rivojlangan mamlakatlar oʻrtasidagi Xalqaro mehnat taqsimotit.da tarmoklararo ixtisoslashuv yetakchi oʻrinda tursa, rivojlangan mamlakatlar oʻrtasida tarmoqlar ichida ixtisoslashishning chuqurlashayotganidir.

27. Ishlab chiqarishning xalqaro kooperatsiyashuvining asosiy usullari qaysilar? / Каковы основные формы международной производственной кооперации?

Tashqi iqtisodiy faoliyatning bir turi sifatida xalqaro sanoat kooperatsiyasining mohiyati shundan iboratki, turli mamlakatlarning ishlab chiqaruvchi firmalari shartnoma asosida tashkil etuvchi elementlar sifatida mo'ljallangan oraliq mahsulotlarning ma'lum turlarini (komponentlar, yig'ilishlar va butlovchi qismlar) yaratish jarayonini amalga oshiradilar. yakuniy mahsulot ishlab chiqarish.
Xalqaro sanoat kooperatsiyasining ahamiyati uning miqyosi va jahon savdosida oraliq mahsulotlar (komponentlar, yig'indilar, qismlar) ulushining dinamik o'sishidan dalolat beradi. Shunday qilib, kooperativ aloqalarni bevosita aks ettiruvchi ushbu mahsulotlarning mashinasozlik mahsulotlarining umumiy qiymatidagi ulushi so‘nggi o‘ttiz yillikda ikki baravardan ko‘proq – 19 foizdan 40 foizga oshgan.