Жахон иқтисодиёти ва халқаро иқтисодий муносабатлар: асосий кўринишлари ва хусусиятлари

и.ф.н.М.Абдурахмонова

• Қишлоқ хўжалиги иккита катта тармоққа бўлинади:

• Деҳқончилик

• Чорвачилик

• Пахтачилик, ғаллачилик, дончилик, гулчилик ва х.з. Умуман олганда, ерга нима экилиб хосилдорлик олинса шунга деҳқончилик дейилади.

• Қўйчилик, молчилик, паррандачилик, чўчқачилик, асаларичилик ва х.зо.

• и.ф.н.М.Абдурахмонова

• Рента муносабатлари аграр муносабатларнинг негизини ташкил қилиб, у қишлоқ хўжалигида вужудга келтирилган қўшимча соф даромаднинг ер эгалари ва ундан фойдаланувчилар ўртаситақсимланиши ва ўзлаштирилиши жараёнида вужудга келади.

• Соф даромад

• Рента- Ер мулкдорларига тегишли қисми.

• Фойда – Ердан фойдаланувчилар томонидан ўзлаштирилади

• и.ф.н.М.Абдурахмонова

• 26.09.23

• Ижара ҳақи
• Ижара ҳақи қуйидагилардан иборат:
• ердан фойдаланганлик учун тўланадиган рента (R),
• ерга илгари сарфланган капитал учун фоиз (r);
• ер участкасини ижарага бергунга қадар унга қурилган иншоотлар амортизацияси (А).

• 26.09.23

• Рента муносабатлари - ердан фойдаланиш натижасида вужудга келадиган қўшимча соф даромадни тақсимлаш ва ўзлаштириш билан
• боғлиқликда вужудга келадиган муносабатлар
• Ер рентаси – ер эгалигини иқтисодий жиҳатдан амалга оширишнинг шакли

• Ер Рента - бу ердан фойдаланганлик учун ер эгасига тўланадиган ҳақдир.

• Ер рентасининг тарихий шакллари бўлиб, аввалги даврларда – йирик феодаллар, бойлар ерни деҳқонларга бериш орқали рента олганлар.

• Баршчина- ишлаб бериш орқали рўёбга чиқарилган.М:

• Оброк- ер эгаларига натурал яъни маҳсулот кўринишида тўланган.
• Олган маҳсулотни 50га 50 ёки 40га 60 деб келишилган ҳолда ҳақ тўланган.

• Пул рентаси- маҳсулот сотилгандан сўнг ерга рента пул шаклида берилган.

• Абсалют рента

• Қишлоқ хўжалигида ерларга хусусий мулкчилик монополияси мавжудлиги сабабли вужудга келади

• Қишлоқ хўжалигида меҳнатнинг капитал ва ишлаб чиқариш воситалари билан қуролланиш даражаси пастлиги унинг вужудга келиши учун шарт-шароит ҳисобланади

•