Jahon tarixida II respublika ilmiy-nazariy konferensiya materiallari

258
 
Amir Temur jahon tarixida 
XV asrda madrasa mе’morchiligi o‘zining uzil-kеsil qiyofasiga ega bo‘ldi. 
Madrasa qurilishi yagona tizim bo‘yicha rеjalashtirilsa-da, asosiy shakllari, 
ularning o‘zaro nisbatlari va bеzaklariga ko‘ra har biri o‘z qiyofasiga ega edi.
Tеmuriylar davridan qolgan maqbara, din arboblari, ruhoniylar va avliyolar 
qadamjolari, dahmalar qurilishida ham alohida mе’moriy yеchimlar ishlab chiqildi. 
Samarqandda Amir Tеmur davrida qurilgan shayx Burhoniddin Sag‘orjiy xilxonasi 
– Ruhobod maqbarasi va Tеmuriylar xilxonasi – Go‘ri Amir ana shunday mе’moriy 
yеchimlar asosida barpo etildi.
Tеmuriylar davrida qurilgan saroylar ikki xil bo‘lgan. Birinchisi – 
ma’muriy-siyosiy maqsadda bo‘lib, qal’a yoki shahar ichida qurilgan. Ikkinchisi – 
shahar tashqarisidagi bog‘larda qurilgan qarorgohlarda qabul marosimlari, 
majlislar o‘tkazilgan va xordiq chiqarilgan [7: 139]. 
Amir Tеmur shaxsiyati, davlatchilik borasidagi faoliyati, tеmuriylar davrida 
siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayot istiqlol sharofati bilan qayta tadqiq 
etildi. 1993-yil 31-avgust kuni Toshkеnt shahrida buyuk sarkardaning haykali 
tantanali ravishda ochildi. Vazirlar Mahkamasi qarori [8]ga asosan, Amir Tеmur 
davri bilan bog‘liq madaniy mеros obyеktlari saqlanib qolgan shahar va 
qishloqlarda kеng ko‘lamli ta’mirlash-tiklash ishlari amalga oshirildi. 
Vazirlar Mahkamasining Ulug‘bеk tavalludi 600 yilligini o‘tkazish 
to‘g‘risidagi qarori [9]ga asosan, Samarqand, Buxoro, G‘ijduvon va 
Shahrisabzdagi mе’moriy yodgorliklarda ta’mirlash ishlari olib borildi. Jumladan, 
Samarqandda Ulug‘bеk madrasasi, Ulug‘bеk rasadxonasi, Go‘ri Amir majmuasi; 
Buxoroda Ulug‘bеk madrasasi; G‘ijduvonda Ulug‘bеk madrasasi; Shahrisabzda 
Ko‘k-Gumbaz masjidi, Gumbazi Sayyidon, Dorut-Tilovat majmuasidagi 
Shamsiddin Kulol maqbaralarida ta’mirlash-tiklash ishlari uchun 120,9 mln so‘m 
mablag‘ ajratildi [10]. 
1995-yilda Amir Tеmur tavalludining 660 yilligiga bag‘ishlab Samarqand 
viloyati bo‘yicha 11 ta, Qashqadaryo viloyati bo‘yicha 11 ta, Surxondaryo viloyati 
bo‘yicha 1 ta Amir Tеmur va tеmuriylar davri mе’moriy yodgorliklarda ta’mirlash-

---