Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki
-§. Overdraft bo„yicha kreditlash
Download 5.53 Mb. Pdf ko'rish
|
bank ishi (2) (1) (1)
|
3-§. Overdraft bo„yicha kreditlash Overdraft – bu bank tomonidan mijozlarini tezkor yoki operativ kreditlash shakllaridan biri bo‗lib, mijozning hisob varag‗ida pul mablag‗lari mavjud bo‗lmaganda beriladi. Overdraft krediti bank bilan 438 doimiy munosabatda bo‗lgan bank va boshqa xo‗jaliklar oldidagi majburiyatlarini o‗z vaqtida bajaruvchi moliyaviy jihatdan barqaror bo‗lgan xo‗jaliklarga berilishi mumkin Overdraft kreditini berishda bank mijoz uchun alohida overdraft hisob varag‗ini ochadi Bu hisob varag‗i kredit shartnomasi asosida ochiladi. Bugungi kunda overdraft krediti davr talabidan kelib chiqib dunyo davlatlarida keng qo‗llanilmoqda. Kreditning bu turi, ayniqsa, kichik biznes, xususiy tadbirkorlik subyektlari uchun muhim bo‗lgan kreditlardan hisoblanadi. Bu kredit turida bank mijozning hisob yoki joriy varag‗ida to‗lovlarni amalga oshirishga pul mablag‗lari yetarli bo‗lmagan holda ushbu to‗lovlarni to‗lash uchun ajratadi. Overdraft krediti belgilangan limit miqdorida tovar-moddiy qiymatliklari uchun hisob-kitob hujjatlarini bajarilgan ishlar va ko‗rsatilgan xizmatlar haqini va boshqalarni to‗lashga yo‗naltiriladi Banklarning kredit siyosati bir xil bo‗lmaganligi bois, ular tomonidan overdraft kreditlarini berishning ham turli shartlari mavjud. Overdraft kreditning ijobiy tomoni shundaki, bu kredit bankning ijobiy kredit tarixiga va mazkur bankda hisob varag‗iga ega bo‗lgan mijozlarga beriladi hamda mijozning pul mablag‗lari bo‗lmagan holda ham ushbu kredit hisobidan to‗lovlarni amalga oshirish, soliqlarni, o‗z bankidan olgan kreditlar bo‗yicha foizlarni to‗lashi (ba‘zi banklarda bunga ruxsat berilmaydi) mumkin. Faqat bu kredit mijozning boshqa banklardan olgan kreditlarini to‗lashga yo‗naltirilishiga yo‗l qo‗yilmaydi. Overdraft krediti bankning o‗z mijoziga, bank kreditlari va ular bo‗yicha foizlarni to‗lashda qarzi bo‗lmagan, muddati kechiktirilgan qarzlari mavjud bo‗lmagan, kartoteka va sud jarayonlarida krediti bo‗lmagan, ishlab chiqarish va realizatsiya jarayonlari mavsum bilan bog‗liq bo‗lmagan, hisob varag‗iga doimiy pul mablag‗lari tushib turadigan kreditga layoqatli bo‗lgan mijozlarga beriladi. Qisqa muddatli kreditlash bilan overdraftning quyidagi asosiy farqlariga e‘tibor berish lozim. Birinchidan, kredit hisob varag‗idagi mablag‗ yetishmovchiligini qoplash uchun mijoz bilan kredit shartnomasida limit, miqdor, foiz stavkasi, muddati kelishilgan holda, ta‘minotsiz beriladi hamda hisob-kassa xizmatini ko‗rsatishga oid shartnoma bo‗yicha muvofiqlashtirilib boriladi. Ikkinchidan, kreditning maqsadliligi ko‗zda tutilmaydi, chunki bu kredit loyihalarni moliyalashtirish, aylanma mablag‗larni to‗ldirish uchun emas, balki mablag‗lar kelib tushishi va sarflanishi o‗rtasidagi mablag‗ yetishmovchiligi bo‗yicha qisqa muddatli farqni qoplash uchun beriladi. 443 summasi) garovga qo‗yilayotgan qimmatli qog‗ozlarning Markaziy bank belgilagan tuzatish koeffitsiyentiga to‗g‗irlangan bozor narxidan oshmasligi lozim. Bunda kreditlar bo‗yicha foizlar faqat kreditdan foydalanilgan davr uchun hisoblanadi. Lombard kreditini muddatidan oldin to‗liq yoki qisman to‗lov topshiriqnomasi asosida qaytarishi mumkin. Agarda bank lombard kreditini qaytarishga doir o‗z majburiyatlarini lozim darajada bajarmasa, qonun hujjatlariga muvofiq garovga olingan davlat qimmatli qog‗ozlarini sotishdan tushgan tushum hisobiga qondiriladi. Agarda qimmatli qog‗ozlarni sotishdan olingan summa Markaziy bankning lombard krediti bo‗yicha talablari hajmidan oshsa, ushbu summa qoldig‗i Markaziy bank talablari qondirilganidan so‗ng, davlat qimmatli qog‗ozlari sotilgan kundan keyingi ish kunida qarzdor bankning vakillik hisob varag‗iga o‗tkazilishi lozim. Agarda davlat qimmatli qog‗ozlarini sotishdan olingan summa Markaziy bankning lombard krediti bo‗yicha barcha talablarini qondirishga yetarli bo‗lmasa, ko‗rsatilgan qarzni qoplash debet memorial orderiga asosan qarzdor bankning vakillik hisob varag‗idan undirib olinadi. Markaziy bankka lombard kreditiga doir qarzlarni qaytarish quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi. Bunda birinchi navbatda, Markaziy bankning garovga olingan davlat qimmatli qog‗ozlarini sotish bilan bog‗liq xarajatlari qoplanadi, so‗ngra hisoblangan foizlar summalari, asosiy qarz summasi va eng oxirida tegishli jarima summasi undirib olinadi. Markaziy bank qarzdor bankdan uning garovga qo‗yilgan davlat qimmatli qog‗ozlarini kelishilgan narxda sotib olish huquqiga ega. Download 5.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|