312
- qarzdorning kuchsiz va bo‗sh tomonlari;
- qarz oluvchining muvaffaqiyati uchun qaysi
omillar muhimligini
aniqlash;
- kredit berishdagi risk darajasi kabi ko‗rsatkichlar o‗rganib
chiqiladi .
Ko„pgina
g„arb
mamlakatlarida
mijozlarning
to„lovga
layoqatliligini baholash quyidagi yo„nalishlarda olib boriladi:
- Personal capacity - qarz oluvchining shaxsiy fazilatlari (odilligi,
maqsadining jiddiyligi, yaxshi ishchi sifatida tavsifi v.b.);
- Revenues – mijoz daromadi, oilaning yalpi daromadi tahlili.
Bunda
mijozning
kreditni
qoplash
xarajatlari
uning
oylik
daromadlarining 1/3 qismidan oshmasligi kerak.
- Material capacity – ssudaning ta‘minlanishi, mijozning ko‗chmas
va boshqa mulklari tahlili.
Ko‗pincha mijozning pul oqimlari to‗g‗risida ma‘lumot talab
qilinadi.
Pul oqimi (cash flow) – bu
mijozning xarajatlarini va
majburiyatlarini qoplash uchun xususiy resurslarining yetarliligi yoki
yo‗qligini o‗lchaydi.
Rivojangan mamlakatlarda mijozni kreditlashning muhim jihati
kredit berish jarayonining (yuridik va jismoiny shaxslarga)
markazida
inson turadi. Masalan, Germaniyada qanday kredit olishdan qat‘iy nazar,
qarz oluvchi o‗zining shaxsiy fazilatlari va to‗lovga layoqatliligi
to‗g‗risida bir qator hujjatlarni bankka berishi lozim.
Kredit berish jumbog‗ini yechishda
Germaniya banklarini
qiziqtiradigan muammolar quyidagilardan iborat:
- Tadbirkorning shaxsiy xarakteri: xulq-atvori, qiliqlari,
tashqi
ko‗rinishi, odati, ta‘sirchan talaffuzi, odillik darajasi (iqtisodiy va
moliyaviy holati to‗g‗risida ochiq so‗zlashi), yoshi, oilaviy holati,
jamoat ishlarida o‗rni, mansabi va xobbisi.
- Umumiy ma‘lumoti: o‗quv yurtini tugatganligi to‗g‗risidagi
diplom nusxasi,
malakasi, riskka qo‗l urishi, iqtisodga qiziqishi,
rejalashtirish qobiliyati.
- Jismoniy holati: sog‗lig‗i holati (oldingi kasalliklarini hisobga
olgan holda), sport bilan shug‗ullanishi.
- Texnik bilim saviyasi: maxsus o‗quv yurti,
tajribasi, ishga
ixtisoslashuvi.
- Mulki: tashkilot ishlarida qatnashish darajasi,
shaxsiy mulki,
ko‗chmas mulkka egalik qilishi, daromadning boshqa manbalari,
313
korxona
daromadidan shaxsiy foydasi, shaxsiy qarzlari, soliq
majburiyatlari, oila a‘zolarining mulkiy holati, musobaqalarda ishtiroki.
Do'stlaringiz bilan baham: