Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Tijorat 
banklarining 
qimmatli 
qo
g„ozlar bilan aktiv 
operatsiyalari
deganda, bank 
o‗z yoki jalb qilingan boshqa 
mabla
g‗larini har xil qimmatli qog‗ozlarni sotib olish bilan bog‗liq 
b
o‗lgan qo‗yilmalar, mablag‗larning bankdan chiqib ketishi va uning 
evaziga bankka bu mabla
g‗lar qimmatli qog‗ozlar sifatida qaytib kelishi 
tushuniladi. 
Banklarning 
qimmatli 
qo
g‗ozlar 
bilan 
bo
g‗liq 
aktiv 
operatsiyalariga: 
- aksiyalarga va korporativ qimmatli qo
g‗ozlarga investitsiya qilish; 
- davlat qisqa muddatli obligatsiyalari bilan operatsiyalarni bajarish; 
- qimmatli qo
g‗ozlarni sotib olish uchun kredit berish va boshqalar 
kiradi. 
Aksiyalarga va qimmatli qo
g‗ozlarga investitsiya qilish har xil 
aksiyadorlik jamiyatlarining aksiyalarini va boshqa qimmatli qo
g‗ozlarni 
sotib olishni anglatadi.
Ushbu operatsiyadan maqsad: 
birinchidan, aksiyadorlik jamiyatlarining aksiyalarini sotib 
olib, ulardan keladigan dividend orqali bankka daromad keltirish; 
ikkinchidan, aksiyadorlik jamiyatlarining aksiyalarini ar-
zonroq narx b
o‗yicha sotib olib, qimmatroq narxda sotish (spekulyativ 
operatsiyalar); 
uchinchidan, aksiyadorlik jamiyatlari nazorat paketini sotib 
olib, ushbu aksiyadorlik jamiyati faoliyatini boshqarishda qatnashib,
uning moliyaviy ahvolini yanada tiklab, yuqori foyda olishga 
erishishdan iborat. 
Tijorat banklarini qimmatli qo
g„ozlar bilan passiv operatsiya-
lari
deganda, bankning qimmatli qo
g‗ozlarni muomalaga chiqarish va 
ularni sotish evaziga bankka pul mabla
g‗lari jalb qilish bilan bog‗liq
operatsiyalari tushuniladi. 
Banklarning passiv operatsiyalariga:
215
Bank qimmatli qo
g‗ozlari uzoq muddatli manfaatlarni ko‗zlaydigan 
investorlar uchun ham, vaqtincha b
o‗sh turgan mablag‗larini 
jamlovchilar uchun ham ancha manfaatli q
o‗yilma obyektidir. Uzoq 
muddatga m
o‗ljallangan maqsadlarni amalga oshirish ko‗zlanganda yirik 
va 
o‗rtacha tijorat banklarining aksiyalariga mablag‗ investitsiyalash eng 
yuqori samara berishi mumkin. 
Qimmatli qo
g‗ozlar bozorida moliyaviy broker sifatida banklar 
komission shartnoma yoki topshiriq shartnomasi asosida mijozning 
hisobidan amalga oshiriladigan qimmatli qo
g‗ozlar oldi-sotdisida 
vositachilik vazifasini bajaradi.