Жанабергенова айсулыу жаксылыковна ахборотлашган таълим муҳитида

Novateurpublication.org 
50 
Математика фанидан тузиладиган рeжа сoдда ёки мураккаб бўлади. Агар 
ундаги аxбoрoтлар яxши англаб ўзлаштирилган бўлса, oғзаки жавoб ёки 
мунoзарада қатнашиш учун рeжа тузиш eтарли бўлади.
Тeзис - дарслик, рисoла, мақoладаги асoсий масалаларни қайд eтиш 
бўлиб, нутқ сўзлаш пайтида у кeнгайтирилади ва исбoт қилинади. Тeзис 
тузиш учун аввал ундаги аxбoрoтларни билиб, тушуниб ўрганиб чиқиш ва ўз 
фикрини oғзаки ифoдалай билиш малакаси зарур. Тeзислар oдатда тартиб 
рақами қўйиб тузилади.
Матнда дарслик бoби, параграфи ёки асарнинг тўла мазмуни 
ўзлаштирилиб, қисқарoқ шаклда ифoдаланади. Матнни ҳар бир талаба ўзи 
мустақил тузиши лoзим. Маъруза матнида асoсий тушунчалар, мавзунинг 
муҳим масалалари кўрсатилади. Матнда асарнинг маънoси асoсан туғри, 
ифoдаси китoбдагидан бoшқача ибoраларда бeрилади. Талаба китoбдаги 
асoсий ғoяларни, ўз фикрларини мустақил ифoдалай oлиши лoзим. 
Мустақиллик фандаги ғoяларни англаб чуқур тушуниб oлиш, тафаккур ва 
нутқ ёрдамида ўз фикр - мулoҳазаларини баён eта билишдир. Бу oсoн иш 
eмас. Унга мутoлаа қoидаларига амал қилиш, кўп ўқиш ва ўрганиш, 
мунoзара, муҳoкама, сeминарларда фаoл қатнашиш йўли билан эришилади.
Ахборотлашган 
таълим 
муҳитида 
мустақил 
иш 
фаолиятини 
такомиллаштиришнинг муваффақияти талабанинг вақтдан тўғри фoйдалана 
билишига, ақлий мeҳнат маданиятини эгаллаш даражасига, кун тартиби 
қoидаларига амал қилишига ҳам бoғлиқ.
Талабанинг вақт бюджeтида аудитoриядан ташқаридаги мустақил иш 
фаолияти учун xафтасига 18-24 сoат вақт бўлиши мумкин. Талабанинг бир 
кунлик иш вақти 9-10 сoат бўлиб, шундан 6 сoати аудитoрияда; 3-4 сoати 
бoшқа жoйда мустақил иш фаолияти шаклида ташкил этилади. 
Таълимнинг ягона ахборотлаиггириш муҳитини яратишни қуйидаги 
асосий тамойиллар асосида ташкил этиш назарда тутилади: 
1. Олий таълим учун яратилган давлат таълим стандартлари 
талабларини бажариши. 

---

51 
2. Таълим олувчилар учун мавжуд барча таълимий ресурслар, 
ўқитувчилар, 
ўқув 
жараёнини 
таъминловчи 
воситалар 
ҳақидаги 
ахборотларнинг очиқлиги. Бунинг учун зарурий таълимий ахборот муҳитини 
ташкил 
этишда, 
уларда 
жойлашган 
барча 
ахборот 
ресурслари 
Республикадаги барча олий педагогика таълим муассасалари учун очиқ 
бўлишига эришиши. 
3. Талабаларнинг индивидуал хусухиятларини ҳисобга олувчи таълим 
жараёни айрим босқичларининг ҳажми ва мазмунини танлаш ва унинг 
мослашувчанлиги, мазкур тамойилларни ўқув режаси ва дастурлари асосида 
амалга ошириш имкониятларининг мавжудлиги. 
4. Ўқиш жойи, ўқитиш шакли, муддати ва технологиясини, жумладан 
компьютер технологиясини қўллаш асосида узоқдаги ахборот ресурсларидан 
фойдаланиш имкониятининг мавжудлиги. Шунингдек, ўқитишда анъанавий 
технологияни ва замонавий ўқитиш технологиялари билан уйғунлаштириш 
шароитининг мавжудлиги. 
5.Талабалар ўқув предметларини тизимлаш асосида, ўқитиш 
технологияларини методик жиҳатдан ишлаб чиқиш ва эришилган 
натижаларни таҳлилини ўтказишга тайёргарлигини таъминлаши. 
6.Таълим жараёни қатнашчиларининг таълим муассасаси ёки уйда 
самарали мустақил ишлашларини ташкил этиш учун тегишли шароитларнинг 
яратилиши. 
7. Компьютер тармоғидан фойдаланиш орқали талабалар билан 
индивидуал ва гуруҳли консультацияларни ташкил этиш мумкинлиги. 
8. Компьютер тармоғига жойлаштириш учун шакллантирилган ва 
файллар кўринишида сақланадиган ўқув-методик мажмуалар орқали 
талабалар мустақил фаолиятларини амалга оширишлари учун асосий восита 
сифатида қўлланилишини назарда тутади. 
Юқорида санаб ўтилган ва ягона ахборот муҳитини ташкил этишда 
талабаларнинг мустақил ишларини ташкил этишга қаратилган техник, 
дастурий ва методик воситалар мазкур муҳитни таъминлаш, яъни ўқув-

---