Janubiy Afrika ozodlik yo'li. Nelson Mandela. Reja: Kirish. I bob. Janubiy Afrika Respublikasi

2.2. Nelson Mandelaning Afrika tarixiga kirib kelishi. Nelson Mandela 
hayoti. 
 
Nelson Mandelani tom ma‘noda dunyo sevdi. 
Bu ta‘bir joiz bo‘lsa global muhabbat ostida uning achchiq o‘tmishi uchun 
alamzada emasligi, hazilkash va mehribonligi yotar edi. 
1999 yilda u mamlakat prezidentligidan iste‘foga chiqar ekan, Janubiy 
Afrikaning misli ko‘rilmagan darajada mashhur "elchisi"ga aylandi. 
SPID xastaligiga qarshi kurashga bel bog‘ladi. 
Janubiy Afrika 2010 yilda futbol bo‘yicha Jahon chempionatiga mezbonlik 
qilishi uchun ter to‘kdi. 
Kongo Demokratik Respublikasi, Burundi va boshqa Afrika davlatlariga tinchlik 
keltirish yo‘lida ham jon kuydirdi. 
2004 yilda 85 yoshli Mandela janoblari jamoatchilik ishlaridan toliqqanini va 
oila a‘zolari hamda do‘stlari bilan ko‘proq vaqt o‘tkazish niyatida ekanini aytib o‘ziga 
xos "iste‘fo" berdi. 
"Menga telefon qilmang, men o‘zim telefon qilaman", deb o‘zini turfa 
marosimlarga taklif etish niyatida bo‘lganlarni ogohlantirdi. 
Mandela janoblari (Rolihlahla Dalibhunga) 1918 yilda Madiba qavmining 
Xhosa tilida gaplashuvchi Tembu qabilasida tavallud topdi. 
Janubiy Afrikada ko‘pincha uni qavm nomi bilan Madiba deb chaqirishardi. 
Maktabda esa o‘qituvchisi unga Nelson deb nom berdi. 
Uning otasi Tembu ( Thembu) Qirol oilasida mulozim edi. Nelson Mandela 
to‘qqiz yoshida otasidan ayrildi. Mandela o‘z qavmining qaramog‘ida qoldi. 
U Afrika Milliy Kongressiga 1943 yili a‘zo bo‘ldi. 
25
Биография Нелсона Мандела.Москва. МГИМО. Стр 158. 

---

Keyinroq Kongressnining Yoshlar qanotini tashkil qilib, Afrika Milliy 
Kongressi Yoshlar Ligasining prezidenti bo‘ldi. 
Keyinroq 10 yil qamoqqa o‘tirib chiqib Kongressga ham Prezident bo‘ldi. 
U ilk bor Evilin Meyzga 1944 yilda uylandi. 
1958 yilda ajrashdi. Evelin bilan Mandelaning to‘rt farzandi bor edi. 
1952 yilda Nelson Mandela huquqshunos diplomini oldi. 
Yohannesburgda o‘z sherigi Oliver Tambo bilan ish boshladi. 
Ikkovlon aparteidga qarshi kurashdi. 
Aparteid faqat kam soni oq tanlilardan iborat Milliy Partiyaning ko‘pchilik qora 
tanlilarga qarshi bo‘lgan bir tuzum edi. 
1956 yilda Mandela janoblari 155 nafar boshqa faollar bilan xiyonatda ayblandi, 
ammo unga qarshi ayblovlar to‘rt yil davom etgan mahkama jarayonida bekor qilindi. 
Aparteidga qarshilik kuchayib bordi. Bunga sabab yangi Ruxsat Qonuni chiqdi 
va unda qora tanlilarga qayerda yashash va ishlash mumkinligi ko‘rsatib qo‘yilgandi. 
1958 yilda Nelson Mandela Vinni Madikizelaga uylandi. Vinni oradan bir 
muddat o‘tib o‘z erini turmadan ozod qilish uchun qattiq kurashadi. 
1960 yilga kelib Afrika Milliy Kongressi qonundan tashqarida deb e‘lon qilindi. 
Kongress yashirin harakat yo‘liga ko‘chdi. 
Mandelaning yoshligi 
1960 yilda Sharpvil shaharchasida namoyish chog‘i 69 nafar qora tanlilar 
politsiya tomonidan otib o‘ldirilganidan keyin aparteid rejimiga qarshilik kuchayib 
ketdi. 
Bu tinch qarshilik ko‘rsatish harakatiga chek qo‘ydi. 

---

Kongressning vitse-prezidenti bo‘lgan Mandela janoblari iqtisodiy sabotaj 
yo‘lini tanladi. 
Alal-oqibat Mandelani hibsga olishdi. 
Hukumatni zo‘ravonlik yo‘li bilan ag‘darishga urinishda ayblashdi. 
Mahkamada u demokratiya, ozodlik va tenglik haqida nutq so‘zladi. 
"Men demokratik va ozod jamiyatni orzu qildim. Bu jamiyatda hamma 
birgalikda, teng imkoniyatlar asosida uyg‘unlikda yashaydi", dedi. 
"Bu orzu yashashga va unga erishishga arzigulikdir, ammo agar lozim bo‘lsa 
men o‘limga ham tayyorman", degan edi Mandela janoblari. 
1964 yilning qishida Mandelani umrbod qamoq jazosiga hukm qiladilar. 
1968 yildan 1969 yilgacha bir yil ichida uning onasi olamdan o‘tdi. Katta o‘g‘li 
yo‘l halokati qurboni bo‘ldi. Ammo unga dafn marosimida qatnashish uchun izn 
bermadilar. 
Mandela janoblari Robben orolidagi qamoqxonada 18 yil tutqun bo‘ldi. 
1982 yili uni Polsmur qamoqxonasiga ko‘chirdilar. 
Mandela va Kongressning boshqa rahbarlari qamoqda qolar va yo muhojirlikda 
yashashar ekan, Janubiy Afrikaning yoshlari kam soni oq tanlilarning hukmdorligiga 
qarshi imkon qadar kurashdilar. Isyon davomida yuzlab qurbon berildi, minglab odamlar 
jarohatlandi. 
1980 yilda Tambo janoblari muhojirlikda edi va Mandelani ozod qilish uchun 
xalqaro harakatni boshlab yubordi. 
Jahon hamjamiyati 1967 yili aparteidga qarshi o‘rnatilgan jazo choralarini yana 
ham keskinlashtirdi. 
Xalqaro bosim samara berdi. 1990 yilda Prezident Klerk Afrika Milliy 
Kongressiga o‘rnatilgan ta‘qiqni bekor qildi. 
Mandela ozod bo‘ldi va Janubiy Afrikada turfa irq tengligiga asoslangan 
demokratiya bo‘yicha muzokaralar boshlandi.