Janubiy Osiyo xalqlari etnogenezi va etnik tarixi Janubiy Osiyo xalqlari moddiy va ma’naviy madaniyati Osiyo qit`asi xalqlariga oid umumiy ma`lumotlar

Agar baland tog` tizmalari bir tomondan Janubiy Osiyoni qutb havzasidan saqlasa, ikkinchi tomondan o`sha to`siq, Markaziy va Janubi-sharqiy Osiyoning ichki dasht va yarim dasht hududlariga namlik keltiradigan dengiz havosini o`tkazmaydi. Oqibatda bir yoqda qalin tropik va subtropik o`rmonli tog` ekinlari yastanib yotsa, ikkinchi yoqda qarama-qarshi iqlimli bepoyon sahro va yarim dasht hududlar o`ziga xos tabiati bilan ajralib turadi. Qit`aning okean sohillariga yaqin joylari, ayniqsa, janubiy qismidagi nam yerlarida yashil o`rmonlar go`zal manzara kashf etadi. Aksincha, yozgi jaziramada bir xil rangdagi qurg`oq, cheksiz dashtu biyobon kishini garang qiladigan darajada ma`yus ko`rinishga ega bo`ladi. Umuman, Osiyo beshta mintaqa; mo`tadil yoki o`rtacha, subtropik, tropik, subekvatorial va ekvatorial bog`lamalarda joylashgan.

• Agar baland tog` tizmalari bir tomondan Janubiy Osiyoni qutb havzasidan saqlasa, ikkinchi tomondan o`sha to`siq, Markaziy va Janubi-sharqiy Osiyoning ichki dasht va yarim dasht hududlariga namlik keltiradigan dengiz havosini o`tkazmaydi. Oqibatda bir yoqda qalin tropik va subtropik o`rmonli tog` ekinlari yastanib yotsa, ikkinchi yoqda qarama-qarshi iqlimli bepoyon sahro va yarim dasht hududlar o`ziga xos tabiati bilan ajralib turadi. Qit`aning okean sohillariga yaqin joylari, ayniqsa, janubiy qismidagi nam yerlarida yashil o`rmonlar go`zal manzara kashf etadi. Aksincha, yozgi jaziramada bir xil rangdagi qurg`oq, cheksiz dashtu biyobon kishini garang qiladigan darajada ma`yus ko`rinishga ega bo`ladi. Umuman, Osiyo beshta mintaqa; mo`tadil yoki o`rtacha, subtropik, tropik, subekvatorial va ekvatorial bog`lamalarda joylashgan.

Osiyo juda ham ko`p qazilma boyliklariga ega. Ammo bu qazilma boyliklar juda kam tekshirilgan. Bu yerda neft va gaz, ko`mir va qo`rg`oshin, volfram va boksit, kumush va oltin, nikel va kobalt, xrom va mis, fosfat, temir, surma, simob, grafit, oltingugurt, uran, asbest, magniy kabi foydali qazilmalar topilgan. Masalan, 80-yillarning o`rtalarida jahonda ishlab chiqarilgan neftning yarmidan ko`pi Osiyodan olingan. Agar dengiz tubidan ham neft chiqarilishini hisobga olsak, bu ko`rsatkich yana ham ortadi, Ko`pchilik hududlar, ayniqsa, namligi haddan ortiq ekvator hududlar va nihoyatda keng qurg`oq, suvsiz yassi tog`ik va tekisliklar dehqonchilik uchun noqulaydir. 

• Osiyo juda ham ko`p qazilma boyliklariga ega. Ammo bu qazilma boyliklar juda kam tekshirilgan. Bu yerda neft va gaz, ko`mir va qo`rg`oshin, volfram va boksit, kumush va oltin, nikel va kobalt, xrom va mis, fosfat, temir, surma, simob, grafit, oltingugurt, uran, asbest, magniy kabi foydali qazilmalar topilgan. Masalan, 80-yillarning o`rtalarida jahonda ishlab chiqarilgan neftning yarmidan ko`pi Osiyodan olingan. Agar dengiz tubidan ham neft chiqarilishini hisobga olsak, bu ko`rsatkich yana ham ortadi, Ko`pchilik hududlar, ayniqsa, namligi haddan ortiq ekvator hududlar va nihoyatda keng qurg`oq, suvsiz yassi tog`ik va tekisliklar dehqonchilik uchun noqulaydir.