Jas aralıǵındaǵı boksshılardıń qollarda soqqı beriw hám qorǵanıw texnikasi

12-14 jas aralıǵındaǵı boksshılardıń qollarda soqqı beriw hám qorǵanıw texnikasi
Ózbekstan mámleketlik dene tárbiya hám sport universiteti nókis filialí

Qollarda soqqı beriw texnikasınıń ulıwma túsinigi: Qol soqqıları boksda hújimniń tiykarǵı quralı, texnikalıq qurallardıń zárúrli strukturalıq bólimlerinen biri bolıp tabıladı. Qolda soqqı beriwde qarsılas gewdesiniń malim bir jerine tiyiw jáne onıń jawınger qábiletine unamsız tásir kórsetiw maqsetinde zarbalarning málim bir kúshine erisiw kerek.

Soqqı beriw háreketleriniń anıqlıǵı háreket tezligi hám dawam etiw waqtina baylanıslı boladı. Tezlik qansha joqarı bolsa, háreketti basqarıw sonshalıq quramalı boladi, zarba háreketi qansheli qısqa bolsa, oǵan tásir kórsetiw sonshalıq quramalı boladi. Sonıń ushın qol soqqı nátiyleleri háreket joqarı tezliklerde atqarılıp atırǵanda onı basqara alıw múmkinshiliklerine baylanıslı boladı. Soqqı háreketlerinde gewdediń ayırım buwınları qatnasıp, olar malim bir izbe-izlilikde jumısqa tartinadi. Gewde tómengi bóleginiń soqqı beriw mexanikasında qatnasıwı tómendegi úsh bo'g'imli kinematik shınjır boyınsha júz beredi: ayaq kafti-baltır -san. Bul kinematik shınjır gewdege qo'zg'alma háreketti berip, tos aylanıwınıń tezleniwine múmkinshilik jaratadı. Shep ayaqqa tayanilganda, aylanıw shep ayaq kafti hám shep tos-san buwını arqalı ótetuǵın vertikal kósher átirapında, oń ayaqqa tayanilganda oń ayaq kafti hám oń tos-san buwınınan ótetuǵın kóshe átirapında júz beredi. [1]
Ayaq astı-baltır -san kinematik shınjırınan háreket keyingi úsh buwınlı shınjırǵa ótedi. Soqqılar beriwde kernewler ayaq kaftidan baltırǵa keyininen tosga, gewdediń joqarı bólegine hám odan pánjediń soqqı urıw beretuǵın bólegine ótedi. Sonday etip, soqqı háreketiniń dáslepki jıldamı (ayaq kaftida tepsiniwinen baslap, tap juwmaqlawshı háreketlerge kúsh hám tezlik hár bir shınjırda asıp baradı. Bulshıq etler qansha kishi bolsa, olar sonsha tez qısqarıwı múmkin, lekin usınıń menen birge iri bulshıq etlaming qo'zg'alma nátiyjesin saqlap turıw hám tezlestiriw, ol sol arqalı soqqı kúshin asırıw ushın olar jetkiliklishe kúshli bolıwı kerek. Soqqı baǵdarına qaray ol yamasa bul bulshıq et gruppaları aktiv jumısqa kirisedi, zarba tezligi hám kúshi sapalı háreketine baylanıslı boladı. Soqqı (bas yamasa gewdege) beriletuǵın nıshandıń bálentligi zarba háreketleri quramında onsha áhmiyetke iye emes. Aldınǵa qoyılǵan wazıypalar zarbani maksimal dárejede kúshli hám maksimal tez ámelge asırıw wazıypasına, alıwıw processinde júzege keletuǵın taktik wazıypalarǵa bogTiq halda zarba beriwge háreketler dúzilisi parıq etedi.
Soqqı háreketlerindegi kórsetpe zarba kúshi úlkenligin hám zarba háreketiniń ulıwma waqtın belgilep beredi. «Kúshke» kórsetpede zarba impulsi eń joqarı bolıp medicina, usınıń menen birge zarba háreketi waqıtı da eń joqarı boladi. Biz kúsh esabına utqanımızda tezlikti joǵáltamız. «Tezlikka» kórsetpede zarba impulsi eń kem bolıp, usınıń menen birge zarba háreketi waqıtı da eń kem boladı. Kúsh kórsetkishiniń azayıwı soqqı beriw tezliginen jeńiwge alıp keledi. Soqqı beriw ózgesheligi zarba háreketi tezligi yamasa waqıt ishinde tezlik ósiwi kórsetkishlerine baylanıslı halda ózgeriwi múmkin. Jarıs waqtında zarbaning úsh túri qollanıladı.[2]
Birinshi túrdegi soqqılar ushın tezlik hám kúshdıń eń kem dárejede kórinetuǵın bolıwı mas bolıp tabıladı. Bunday soqqılar taktik maqsetke kóre razvedka aparıwdı kózleydi.
Ekinshi túrdegi Soqqılar ushın kúsh yamasa tezliktiń optimal qatnası tán (maksimal shamada salıstırǵanda 75%). Bunday soqqılar taktik maqsetlerge kóre urıs aparıwdıń tiykarǵı qurallarından biri esaplanadı.
Úshinshi túrdegi soqqılar ushın zarba beriw tezligi yamasa kúshiniń eń joqarı dárejede kórinetuǵın bolıwı xos bolıp tabıladı. Jarıs waqtında olar waqıtı waqıtı menen taktik tárepten tayarlanǵan jaǵdaylarda qollanıladı. Bunday soqqılardı pát berilgen zarbalar dep ataw qabıl etilgen. Orınlaw mexanikasına kóre hár bir qolda beriletuǵın zarbalar texnikasın onıń hasası hám tolıq maǵlıwmatları xarakteristikalap beredi.
Texnikalıq tárepten - bul háreket wazıypaların sheshiw ushın salıstırǵanda ózgermeytuǵın, zárúrli hám jetkilikli háreket bólimleri jıyındısı bolıp tabıladı. Bul bólimler texnika tiykarları bo'g'imlari dep ataladı. Oń qolda zarba beriw texnikası bular tómendegilerden ibarat :[3]
- gewdediń zarba baǵdarı daǵı jılısıwı ;
- gewdediń oń tárepten shepke búklemi;
- oń qaǵıyda zarba beriw háreketi.
Texnika tolıq maǵlıwmatları - bul hárekettiń ekinshi dárejeli qásiyetleri boiib, onıń tiykarǵı mexanizmin buzbaydi. Oń qolda basqa tuwrıdan soqqı beriw texnikası tolıq maǵlıwmatlarına tómendegiler kiredi:
- zarba waqtında bastıń jaǵdayı ;
- shep q o i jaǵdayı ;
- dáslepki jaǵdayǵa qaytıw tezligi.
Texnika tolıq maǵlıwmatları arnawlı bir háreketlerdiń qollanıw sharayatları hám maqsetlerine hám de boksshınıń jeke qásiyetlerine baylanıslı túrde formasın ózgertiwi múmkin. Bunnan tısqarı, qaǵıyda beriletuǵın hár bir soqqılar soqqı berilip atırǵan aralıqqa qaray, uzınlıǵı hám baǵdarı, qarsılas qolınıń jaǵdayı onıń qorǵawı, sonıń menen birge, hújimshiniń ózine (ol óz hújimi waqtında qorǵaw menen ıqtıyatlanıwı kerek) baylanıslı túrde formasın ózgertiwi múmkin. Lekin qaǵıyda zarba beriw texnikasınıń individuallasıwı tek jawınger tájiriybe arttırıw hám qaǵıyda soqqı beriw texnikasın jetilisken iyelep alıw tiykarında júz beriwi múmkin. Tuwrıdan, qaptal tárep hám tómenden soqqılar ushın bas hám orta barmaqlar buwınları bólegi mushtıń zarba maydanı bolıp xızmet etedi. Soqqıda barmaqlarǵa zor berilmaydi. Tikkeley urıs aldından olar zo'riqtirilib, qattı siqiladi, bul bolsa urılıp atırǵanda zárúr bolǵan qattılıqtı támiyinleydi. Zaqım aliwdan saqlanıw ushın qo'1 pánjelerin elastik tańıw sılesi menen baylaw kerek. Pánjeni sonday baylaw kerek, tańıw sılesi pánje ashılǵanda onı siqib qo'ymawı hám qısılǵan jaǵdayda jaqsı tartıp turıwı kerek. Tańıw sılesi baylawdıń túrli usılları bar.