Jas informatikler dógeregi shınıǵıwı. 1-sabaq. Tema : Kompyuter. Kompyuterdiń tiykarǵı qurılmaları hám olardıń wazıypaları Maqset

Klaviatura ústine hárip, san hám basqa belgiler jazılǵan. Onıń járdeminde kompyuterge túrli maǵlıwmat hám buyrıqlar kiritiledi.
Sistema blokı qorǵaw qapına oralǵan elektron sxemalar hám qurılmalardan ibarat. Elektron sxemalar pútin tıykarǵa jıynalǵan bolıp, tiykarǵı plata dep ataladı.
Tiykarǵı plataǵa kompyuterdiń basqa qurılmaların jalǵaw múmkin. Kompyuterdiń eń tiykarǵı ózgeshelikin tiykarǵı platada jaylasqan protsessor dep atalıwshı elektron sxema belgileydi.
Ol kompyuterdiń barlıq qurılmaları jumısın basqaradi. Protsessorning túrine qaray kompyuterge baha beriledi. Mısalı, Intel Pentium 4 protsessori házirshe eń kúshli protsessor esaplanadı.
Maǵlıwmatlar qanday saqlanadı?
Biz maǵlıwmatlardı (kino, klip, qosıq, muzıka, súwretler, gúrrińler, referatlar ) dápterler, kitaplar, magnit lentalar hám basqa qurallar járdeminde uzaq waqıt saqlay alamız. Kompyuterde de maǵlıwmatlardı uzaq waqıt saqlap qoyıw múmkinshiligi bar. Onıń ushın tiykarlanıp magnit disklar hám kompakt disklar isletiledi. Magnit disklardıń qattı hám mayısqaq túrleri bar.
Qattı disklar vinchester dep atalib, ádetde ol sistema blokında jaylastırıladı. Mayısqaq disklar disket dep atalib, tiykarlanıp bir kompyuterden basqasına maǵlıwmatlardı kóshiriw ushın isletiledi. Disketlerge maǵlıwmat jazıw hám odaǵı maǵlıwmattı oqıw diskyuritgich (diskovod) apparatı járdeminde ámelge asıriladı. vinchesterlerde disketlerge salıstırǵanda bir neshe mıń ret kóp maǵlıwmat saqlaw múmkin. Kompakt disklardaǵı maǵlıwmatlardı oqıw ushın CD-ROM apparatı isletiledi.
Vinchester, kompakt disk hám disketlerdegi maǵlıwmatlar kompyuter elektr dereginen úzilgen halda da saqlanıp qaladı. Usınıń sebepinen olardı ulıwma at menen kompyuterdiń sırtqı yadı dep ataymız.
Kompyuterdiń taǵı qanday qurılmaları bar?
Kompyuterdi qolay usılda basqarıw, birpara islerdi ańsatǵana orınlaw ushın «sichqoncha» dep atalıwshı qurılmanı qóllaw múmkin. Ádetde, tıshqanchadagi shep tuyme tańlaw yamasa buyrıq beriw, oń tuyme járdemshi ámeller dizimin ashıw ushın isletiledi. Bul dizim kontekst-menyu dep ataladı.
Kompyuterde tayarlanǵan súwretler hám tekstler (gúrriń, referat hám basqalar ) ni «printer» dep atalıwshı qurılma járdeminde qaǵazǵa baspadan shıǵarıw múmkin.
Kino, klip, qosıq, muzıkalar daǵı dawıslardı dawıs shıǵarıw qurılmaları dep atalıwshı gernay (kolonka ) hám malaqay (naushnik) lar arqalı esitiw múmkin.
Kompyuter qanday iske túsiriledi?
Ádetde kompyuterdi jumısqa túsiriw tómendegi izbe-izlilikde ámelge asıriladı :
® kompyuter elektr derekyiga jalǵanadı ;
® kompyuterdiń sistema blokındaǵı «Power» (© súwretli) tuymeshesi basıladı ;
® monıtor bólek iske túsiriletuǵın bolsa, © onıń súwretli tuymeshesi basıladı.
Este tuting! Kompyuterlerdi jumısqa túsirayotganingizda elektr tokınan asa ıqtıyat bolıń.