Jigar sirrozi

Jigar sirrozi sabablari
Xastalikni keltirib chiqaradigan asosiy sabablar quyidagilar.

• 
  Virusli gepatit , turli taxminlarga ko’ra, 10-24% hollarda jigar patologiyasi shakllanishiga olib keladi. Gepatitning B , C , D kabi turlari va yangi aniqlangan gepatit G ham bu kasallikni chaqiradi; Ayniqsa gepatit C uzoq muddat belgilarsiz kechishi, shu sababli kech aniqlanishi tufayli xavflidir. 97 % holatlarda bu kasallik uzoq muddat kechib sirrozga olib keladi.
  
• 
  10 yil va undan ko’proq muddat davomida katta miqdordagi spirtli ichimliklarni iste’mol qilish. Ichkilikning biron bir turiga bog’liqlik yo’q, asosiy omil – bu tarkibida etil spirtining mavjudligi va uning organizmga muntazam ravishda tushib turishi.
  

O’rtacha miqdorda uchraydigan sabablar

• 
  Immun tizimining buzilishi. Ko’pchilik autoimmun kasalliklar sirrozning rivojlanishiga olib keladi;
  
• 
  O’t yo’llarning turli kasalliklari, shu jumladan buyrakdan tashqaridagi obstruktsiya, o’t-tosh kasalligi va boshlang’ich sklerozli xolangit. Bunda ko’pincha o’t yo’llarini o’tkazuvchanligi buziladi, o’t suyuqligi turib qolib, dimlanadi va jigarga zaharli ta’sir ko’rsatadi. O’t yo’llari o’tkazuvchanligi buzilganda 3 oydan 18 oygacha bo’lgan muddatlarda xastalik rivojlanadi.
  
• 
  Portal gipertenziya
  
• 
  A’zoda qon aylanishi buzilishi va venoz qon turib qolishi (dimlanishi) yoxud Baddi-Kiarri sindromi ham sabab bo’ladi.
  

Kam uchraydigan sabablar

• 
  Irsiy kasalliklar, xususan genetik jihatdan moddalar almashinuvi buzilishi (glikogen to’planish anomaliyalari, Vilson-Konovalov kasalligi, a-antitripsin va galaktoz-1-fosfat-uridiltransferaza yetishmovchiligi) sabab bo’ladi.
  
• 
  Organizmga toksik ta’sir ko’rsatadigan kimyoviy moddalardan zaharlanish. Bu kabi moddalar orasida sanoat zaharlari, og’ir metallar tuzlari, aflatoksinlar va qo’ziqorin zaharlari ayniqsa jigarga qattiq zarar etkazadi;
  
• 
  Iprazid, anabolik steroidlar («baquvvat bo’laman deb»), izoniazid, androgenlar, metildofa, inderal, metotreksat va boshqa shu kabi gepatoksik preparatlarni uzoq muddat iste’mol qilish.
  
• 
  Juda kam uchraydigan Randyu-Osler xastaligi ham jigar sirroziga olib kelish ehtimoli bor.
  

Agar kasallik sabablari aniqlanmagan bo’lsa kriptogen (noma’lum sababli) sirroz deb ataldi. Bu 12% – 40% holatlarda kuzatiladi. Xastalik rivojlanishi ehtimoli yuqoridagi faktorlar birga kelganda yana ham ortadi. Masalan gepatitga chalingan kishi, uni ustiga alkogolni ham haddan ortiq iste’mol qilsa xavf bir necha barobar ortadi.