Jihozlar va loyihalash asoslari

75-rasm. Vertikal rezervuar.
Zichligi 1200 kg/m 3 gacha bo‘lgan turli xil mahsulotlarni saqlash uchun uglerodli po‘latdan hamda zichligi 1400 kg/m3gacha

bo‘lgan	agressiv suyuqliklarni
saqlash	uchun (azot kislotasi,
am m oniy		n itrat	eritm alari)
zanglam aydigan			p o ‘latdan
rezervuarlar		yasash	usuli ishlab
chiqilgan.		Po'lat	rezervuarlar
agressiv bo‘lmagan			suyuqliklami

saqlash uchun 50 dan 700 m3 gacha sig‘im li, agressiv suyuqliklami saqlash uchun esa 50 dan 3000 m3 gacha sig‘imli qilib yasaladi. Agressiv suyuqliklar

169

www.ziyouz.com kutubxonasi

saqlanadigan rezervuarlar korroziyadan muhofazalangan, ya’ni futerovkalangan bo‘lishi lozim. Futerovkadan rezervuaming devorlari va tubiga tushadigan yuk 4900 Pa qilib hisoblanadi. Futerovka rezervuar devoridan ko‘chib tushmasligi uchun ularda saqlanadigan suyuqlikning harorati 60°C dan oshmasligi zarur. Zanglamaydigan po‘latdan yasalgan rezervuarlaming sig‘imi 50 dan 1000 m3gacha bo‘ladi. Ulaming korpusi, ichidagi kuzatuv narvoni va maydonini yasash uchun 12X18H10T markali po'lat ishlatiladi.

Zarur bo‘lganda rezervuarlaming korpusi issiqlikdan muhofazalash uchun mineral-paxta mat (bo‘yra) bilan o‘ralib, ustiga aluminiy listdan qobiq qoplanadi. Mahsulotning rezervuardagi eng yuqori harorati 170°C dan oshmasligi lozim.

Rezervuarlaming tipaviy loyihasi 4 ta albomdan iborat bo‘ladi: I. Rezervuarning metall konstmksiyasi. II. Luk (qopqoqli tuynuk) va narvonning konstmksiyasi. III. Ishlami olib borish loyihasi. IY. Smetalar. Poydevor, tashqi narvonlar, xizmat ko‘rsatish maydonchalari, korroziyadan muhofazalash, issiqlikdan muhofazalash, rezervuarlarni jihozlash ishlarini, rezervuarlami foydalanish sharoitlarini hisobga olgan holda, muayyan ishlab-chiqarish obyektiga bog‘laydigan tashkilot ishlab chiqadi.

Tipaviy loyihalar bo'yicha tashqaridagi havoning hisoblangan harorati
— 40°C gacha, qor massasidan tushadigan yuk 1470 Pa gacha va shamoldan tushadigan yuk 540 Pa gacha bo‘lgan hududlarda rezervuarlar qurishga ruxsat etiladi.
Lekin yuqorida qayd etilgan tipaviy rezervuarlar har doim ham turli xil kimyoviy mahsulotlami saqlash uchun yaroqli boiavermaydi. Shuning uchun ko‘pincha qayta foydalaniladigan individual loyihalar ishlab chiqiladi. Chunonchi konsentratsiyasi 72% dan yuqori boigan sulfat kislotasi qopqogi konussimon shaklda boigan, tubi yassi vertikal rezervuarlarda saqlanadi. Rezervuarlami mustahkamlash uchun maium masofada qator qo'shtavrlar payvandlanadi (76-rasm). Oleum va konsentratsiyasi 72 % dan past boigan sulfat kislotasini 50°C gacha haroratda saqlash uchun futerovkalangan rezervuarlar ishlanadi.
Silindr shaklidagi gorizontalrezervuarlar, odatda, korxonalarda yasaladi va o‘matilishi lozim boigan joyga olib kelinib, montaj qilinadi. Ulaming sigimi 200 m3ga teng. Uzunligining diametriga nisbati 6 ga teng, korpusining qalinligi 4—5 mm boigan silindrik rezervuarlar eng maqbul o ich am li rezervuar hisoblanadi (77-rasm). Bunday
170

www.ziyouz.com kutubxonasi