Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

Taolim usuliyatlarini tavsifi. O‘quvchilarning bilimla-rini oshirish, malaka va ko‘nikmalarni egallash uchun taolim metodlari uch guruxga ajratiladi. Xar bir gurux bir necha xil metodlarni o‘z ichida mujassamlashtirgan. Mujassamlashtiril-gan usuliyatlarni jismoniy tarbiya taolimi jarayonidagi o‘rniga ko‘ra so‘zdan foydalanish, ko‘rgazmali xis qilish va amaliy usuliyatlar deb guruxlanadi va ulardan pedagogik jarayonda keng foydalaniladi.
O‘qitishning usuliyatlari

So’zdan foydalanish usuliyatlari	Ko‘rgazmali xis qilish usuliyatlari	Amaliy usuliyatlari
Xikoya Ifodalash Tushuntirish Suxbat Muxokama Topshiriq Ko’rsatma Baxolash Buyruq	Ko‘rsatish, na- moyish etish, plakatlar, Ki- nogrammalar, doskaga bo‘r bi-lan chizish, o‘quvchilarni o‘zi chizgani, maketlar, modellar, rang va tovush sig-nallar	Qatoiyan va qisman reglamentlash- tirish va xarakatni bir butunligicha to‘la o‘rgatish	O‘yin va musobaq a

Usuliyatlarning mavjud uch guruxi orqali o‘zlashtirilgan faoliyati bilan organizmning turli analizatorliri tizimi yordamida tanishtirish taominlanadi: o‘quvchi eshitadi, uqadi, o‘zi xarakat jarayonini xis qiladi. Ishga ikkala signal sistemasi jalb qilinadi. Xarakat faoliyatini o‘qitishda amaliy usuliyatlar muxim axamiyat kasb etadi. Birinchisi ikkinchisiga poydevor qo’ysa, uni qurib bitirish - yaoni xarakat faoliyatining ijrosi o’yin yoki musobaqa usuliyati orqali amalga oshiriladi.

1. 
   So‘zdan foydalanish usuliyati
   

O‘qituvchi o‘z faoliyatini asosan so‘z yordamida (konst-ruktivlik, tashkilotchilik, izlanuvchanlik orqali) amalga oshiradi, shuningdek o‘quvchilar bilan o‘zaro muloqat va munosabat o‘rnatadi. So‘z taolim jarayonini faollashtiradi, aytarli to‘la va aniq tasavvurning shakllantiradi, taolimning vazifasini chuqurroq xis qilish va fikrlashga yordam beradi. So‘z yordamida o‘qituvchi o‘quv materialidan foydalanadi, uning o‘zlashtirilishi natijasini baxolaydi va taxlil qiladi, bu bilan o‘quvchini o‘z-o‘zini baxolashga o‘rgatadi. Va nixoyat, so‘z bo‘lmaganda, o‘qituvchi taolimning barcha jarayoniga xos xolat-larni, o‘quvchining xulqi yurish-turishi va boshqa shu o‘xshash jarayonlarni boshqara olmagan bo‘lar edi.
Shunday qilib, o‘qituvchi so‘zning ikki funksiyasidan foydalanish imkoniga ega: birinchisi - so‘zning maonosi orqali o‘qitilayotgan materialning mazmunini ifodalash; ikkinchisi-dan emotsionallik - o‘quvchining xissiyotiga taosir etishi funksiyalari.
So‘zning maonosi xarakat vazifasini xal qilishda o‘quvchi-lar uchun uni mazmunini tushunarli ifodalaydigan bo‘lsin. B.A. Ashmarin quyidagi uslubiy tavsiyalarni taklif etadi.

1.