Jizzax majburiy fan matematika

 
[phone] - 27 - @DTM_YECHIM 

JIZZAX MAJBURIY FAN - MATEMATIKA 
 
Bir xil maxrajli kasrlarni qo‘shishda, qo‘shiluvchilarning suratlari qo‘shilib, natija 
yig‘indining suratiga, maxraji esa o‘zgarishsiz qoldirilib, yig‘indining maxrajiga
yoziladi. 
Masalan:
14
39
+
15
39
=
14+15
39
=
29
39
 
Bir xil maxrajli kasrlarni ayirishda, kamayuvchining suratidan ayriluvchining surati 
ayrilib, natijani ayirmaning suratiga, maxraj esa o‘zgarishsiz qoldirilib, ayirmaning 
maxrajiga yoziladi. 
Masalan:
18
37
−
16
37
=
18−16
37
=
2
37
 
Mavzu yuzasidan misollar:
 
1. 
Kasrlar ustida amallarni bajaring: 
𝑎)
3
5
+
4
5
= 𝑏)
3
12
+
4
12
= 𝑑)
13
25
+
14
25
= 𝑒)
8
19
+
11
19
+
1
19
= 
𝑓)
5
7
−
3
7
= 𝑔) 
9
13
−
7
13
= ℎ) 
46
125
+
34
125
= 𝑖) 
118
219
+
110
219
= 
2. 
Idishda
5
7
litr eritma bor edi.
4
7
litr eritma ishlatilgandan so‘ng, unga yana
3
7
litr 
eritma quyildi. Idishda qancha eritma bo‘ldi? 
3. 
200 gektar ekin maydonining
6
10
qismiga kartoshka va
3
10
qismiga piyoz ekildi. Necha 
gektar ekin maydoni bo‘sh qoldi? 
4. 
Amallarni bajaring: 
𝑎)
19
21
−
16
21
+
7
21
= 𝑏) 
9
11
+
8
11
−
10
11
= 𝑑) 
100
101
+
1
101
−
99
101
= 
𝑒)
19
34
− (
21
34
−
7
34
) = 𝑓)
39
45
− (
43
45
−
41
45
) = 𝑔) 
198
233
− (
101
233
+
87
233
) =

---

 
[phone] - 28 - @DTM_YECHIM 

JIZZAX MAJBURIY FAN - MATEMATIKA 
5. 
Tenglamani yeching: 
𝑎) 𝑥 −
3
34
=
5
34
𝑏) 
36
77
− 𝑦 =
11
77
𝑑) 𝑧 +
13
25
=
23
25
𝑒) 
15
87
+ 𝑝 =
86
87
6. 
Kitobning birinchi bo‘limi butun kitobning
5
13
qismini, ikkinchi bo‘limi esa uning
2
13
qismini tashkil etadi. Agar birinchi bo‘lim ikkinchi bo‘limdan 12 bet ko‘p bo‘lsa, kitob 
necha betdan iborat? 
7. 
Tenglamani yeching: 
𝑎)
17
35
− 𝑥 =
8
35
+
3
35
𝑏) 𝑦 −
17
21
=
19
21
−
16
21
𝑑)𝑧 +
35
49
=
41
49
+
39
49
 
Har qanday natural sonlarni bo‘lish natijasini kasrlar yordamida ifodalash mumkin. 
 
Yig‘indini songa bo‘lishda har bir qo‘shiluvchilarni alohida-alohida bu songa bo‘lib, 
so‘ng hosil bo‘lgan bo‘linmalarni qo‘shish kifoya. 
 
Mavzu yuzasidan misollar:
 
1. 
2 ta qatlama 5 ta likopchaga teng qilib taqsimlandi. Har bir likopchaga qo‘yilgan 
qatlamani kasr ko‘rinishida ifodalang. 
2.
Yig‘indini songa bo‘lish qoidasiga ko‘ra ifodaning qiymatini toping: 
𝑎) (34 + 51): 17; 𝑏) (3434 + 68) ∶ 34; 𝑑) 156 ∶ 26 + 364 ∶ 26; 
𝑒) (133 + 228) ∶ 19; 𝑓) (952 + 3528) ∶ 56; 𝑔) 1107 ∶ 123 + 1353 ∶ 123.