Jizzax pedagogika unversiteti maxsulot tayorlash texnologiyasi fanidan amaliy mashxulot

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
JIZZAX PEDAGOGIKA UNVERSITETI
MAXSULOT TAYORLASH TEXNOLOGIYASI FANIDAN
AMALIY MASHXULOT
3-BOSQICH TALABASI RAXMATILLAYEVA MUXLISA

XALQ HUNARMANDCHILIGI BUYUMLARNI TAYYORLASH
Hunarmandchilikning paydo bo'lishi odamlarning ishlab chiqarish faoliyati boshlanishiga to'g'ri keladi. Rudimentslar qadim zamonlardan beri ma'lum bo'lgan
Hunarmandchilik tushunchasi
Hunarmandchilik - bu mashina ishlab chiqarishni rivojlantirishdan oldin ustun bo'lgan va u bilan birga saqlanib kelingan, kichik qo'l mehnati yordamida sanoat ob'ektlarini ishlab chiqarishga asoslangan ishlab chiqarish faoliyati.
Professional tarzda buyumlar yasaydigan odam hunarmand deb ataladi.
Xalq hunarmandchiligi nima?
Xalq hunarmandchiligi qo'lda oddiy materiallar va oddiy dizaynlar yordamida tayyorlangan buyumlarni nazarda tutadi. Xalq hunarmandchiligi o'zlarining ijodiy faoliyati bilan xilma-xil bo'lib, mahsulotlar qo'lda va ko'pincha tabiiy materiallardan yoki ularga yaqin narsalardan (yog'och, mato, metall va boshqalar) tayyorlanadi. Ushbu turdagi mashg'ulotlar zarur bo'lgan uy-ro'zg'or buyumlari tayyorlanganda uy hunarmandchiligidan rivojlangan. San'at singari, xalq hunarmandchiligi ham madaniyatga, dinga va ba'zan siyosiy qarashlarga qarab rivojlangan.
Hunarmandchilik tarixi
Hunarmandchilik uzoq tarixga ega. Ibtidoiy jamoalar ko'pincha uy hunarmandchiligi bilan shug'ullanar, toshdan, suyakdan, loydan, yog'ochdan va boshqalardan buyumlar yasashardi. Uy hunarmandchiligi - bu uy uchun zarur bo'lgan buyumlarni ishlab chiqarish. Ba'zi joylarda va bugungi kunda ushbu faoliyat katta ahamiyatga ega.
Keyinchalik odamlar hunarmandlarni boshqarishni boshladilar. Ko'plab hunarmandlar shohlar, ibodatxonalar, monastirlar va qul egalarining dehqonchilik maydonlarida ishladilar (Qadimgi Misr, Qadimgi Rim, Qadimgi Yunoniston va Mesopotamiya mamlakatlari). Dastlab hunarmand yolg'iz ishlagan, ammo bu ozgina daromad keltirganligi sababli, hunarmandlar guruhlarga birlasha boshladilar. Ushbu guruhlar artel deb nomlangan va aholidan buyurtmalar olgan. Hunarmandlarning bir qismi shahar va qishloqlarga sayohat qilishdi, boshqalari esa bitta joyda yashab ijod qilishdi. Buyurtma asosida savdo va hunarmandchilik shaharlarning hunarmandchilik va savdo markazlari sifatida paydo bo'lishi va rivojlanishiga sabab bo'ldi. Bugungi kunga qadar ko'plab aholi punktlarida u yoki bu ustaning ish joyini ko'rsatadigan ko'chalar nomlari saqlanib qolgan. Masalan, Goncharnaya - charm ishlab chiqarish, terini qayta ishlash, charm buyumlar ishlab chiqarish, poyabzal ta'mirlash, g'isht - g'isht ishlab chiqarish tashkil etilgan.
Professional hunarmandchilikning bir turi paydo bo'ldi. Shaharlarda yangi ijtimoiy qatlam paydo bo'ldi - bu shahar hunarmandlari. Shahar hunarmandchiligining asosiy tarmoqlari quyidagilardir: metall buyumlar ishlab chiqarish, mato ishlab chiqarish, shisha buyumlar ishlab chiqarish va boshqalar. Shahar hunarmandlari shahar qonunchiligi, hunarmandchilik ustaxonalari va o'zlarining erkinliklari kabi imtiyozlarga ega edilar.

Kelishi bilan ko'plab hunarmandchilik turlari ishlab chiqarishda ustunligini yo'qotdi, mashinalar fabrikalarda va zavodlarda ishlatila boshlandi. Bugungi kunda hunarmandlar mijozlarning shaxsiy ehtiyojlariga xizmat qiladigan sohalarda va qimmatbaho badiiy mahsulotlar (poyabzalchilar, tikuvchilar, zargarlar, rassomlar va boshqalar) ishlab chiqarishda omon qolishdi.