Jizzax politexnika instituti "tasdiqlayman"

 
 
2-amaliy mashg‘ulot. Quyosh energiyasini baxolash. 
Reja: 
1. Quyoshdan kelayotgan energiyan miqdorini o‘lchash. 
2. Quyosh energiyasi resursini baxolash. 
 
Quyoshdan kelayotgan energiyan miqdorini o‘lchash 
Baholash shuni ko‘rsatadiki, 2010 yilga kelib, 1000 MVt quvvatli elektr va 
1200 MVt ga ega issiqlik quvvatlari yangi hosil bo‘luvchi energiya manbaalari 
asosida va davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashi natijasida ishga tushiriladi. 

---

YAngi hosil bo‘luvchi energiya turlari, xususan, quyosh energiyasidan 
foydalanish sezilarli ko‘lam kasb etdi va turg‘un o‘sish sur’atlari jadallashmoqda. 
Turli taxminlarga ko‘ra bu ulush 2010-2020 yillarga kelib ko‘pgina davlatlarda 10 % 
va undan ko‘p, Evroittiffoq mamlakatlari uchun bu ko‘rsatkich 20 % ga etishi 
mumkin. 
Albatta, hozirgi kunda tabiiy resurlardan foydalanmay turib binolarni issiklik 
energiya bilan ta’minlash qiyin. Birinchi navbatda yangi hosil bo‘lmaydigan energiya 
tashuvchilar sarflash miqdorini 1/5 ga qisqartirishga, kutilayotgan ekalogik talofat 
ehtimolini pasaytirishga, eng muhimi uy egasiga o‘z uyi harajatlarini qisqartirishga 
yordam beradi. 
Binolarni energiya bilan ta’minlash to‘liq yoki qisman yangi hosil bo‘luvchi 
energiya resurslari bilan almashtirilganda ko‘pgina muammolar hal bo‘ladi. Turar joy 
binolarini isitish (yoki sovitish), issiq suv bilan ta’minlash ekologik sistemalari bilan 
jihozlash kerak. Albatta, geliosistema uskunalari va uni o‘rganish bahosi hozirgi 
kunda nihoyatda qimmat. Lekin quyosh nuri tekinligini, ya’ni hosil bo‘lmaydigan 
energiya tashuvchilar narxi keskin oshishini hisobga olsak, 2-3 yil ichida quyosh 
nurini qayta ishlashga mo‘ljallangan uskunalar o‘zini qoplaydi va butunlay ishdan 
chiqgunicha ulardan foydalansa bo‘ladi. 
Bu yo‘nalishda olib borilayotgan ishlanmalar istiqbollarini hisobga olib, 
ko‘rilmasdan bashorat qilish mukinki, 2010-2015 yillarga kelib katta samaraga ega 
bo‘lgan geliosistemalar paydo bo‘ladi va ular o‘z-o‘zini qoplash muddati 1yilga teng 
bo‘ladi. Uskunalar bahosi hozir ham 10 yil avvalgilari bahosiga qaraganda ancha 
past. 
YAngi bino qurilishda yoki mavjud binoni rekonstruksiya qilishda yangi hosil 
bo‘luvchi energiya manbalaridan foydalanishning turli qurilish usullari qo‘llanilganda 
bunday natijaga erishish mumkin. 
60-70 yillarda MDH mamlakatlarida noan’anaviy energiya turlaridan 
foydalanish bo‘yicha ilk qadamlar qo‘yilgan. Bu davrda avtonom energiya ta’minotli 
fitoelektrik qurilmalar paydo bo‘ldi va fazoda o‘zini yaxshi oqladi. 80-yillar oxiriga 
kelib umumiy maydoni 150 ming m
2
bo‘lgan hududni issiq suv bilan ta’minlash 
uchun quyosh qurilmalari ishga tushirilgan, quyosh kollektorlari ishlab chiqarish esa 
yiliga 80 ming m
2
ni tashkil qilgan. 90-yillarda yuzaga kelgan iqtisodiy qiyinchiliklar 
natijasida bizning mamlakatimizda noan’anaviy energiya turlaridan foydalanishni 
rivojlantirish to‘xtatib qo‘yildi. Lekin hozirgi kunda butun dunyoda va bizning 
mamlakatimizda ham noan’anaviy energiya turlaridan foydalanish keng tus 
olmoqda. 
Ekologik holat arxitektor va quruvchilardan yangicha fikrlashni talab 
qilmoqda. Zamonaviy energetika, bugungi kunda an’anaviyga aylanib, energiya 
tashuvchisiga qarab, umuman olganda bino va shaharlarni energiya bilan 
ta’minlashda atrof-muhit ekologiyasiga salbiy ta’sir o‘tkazmoqda.