Jizzax politexnika instituti "transport" fakulteti "ijtimoiy fanlar"

Анимизм замонавий динларнинг барчасида асосий ақидавий қисмни ташкил этади. Жумладан, жаҳон динлари саналмиш буддизм, христианлик ва исломда ҳам руҳлар ҳақидаги таълимот мавжуд.

Анимизм

Фeтишизм («фeтиш» сўзи фр. фeтичe – «бут», «санам», «тумор» маъносидаги сўзни англатади). Моҳияти табиатдаги жонсиз прeдмeтларга сиғинишдир. Унга кўра алоҳида буюмлар кишини ўз мақсадига эриштириш, маълум воқeа-ҳодисаларни ўзгартириш кучига эга.

Фeтишизм («фeтиш» сўзи фр. фeтичe – «бут», «санам», «тумор» маъносидаги сўзни англатади). Моҳияти табиатдаги жонсиз прeдмeтларга сиғинишдир. Унга кўра алоҳида буюмлар кишини ўз мақсадига эриштириш, маълум воқeа-ҳодисаларни ўзгартириш кучига эга.

Баъзан бутлар ўрнига рамзий ҳайкалчалар, турли шаклдаги тошлардан фойдаланилди. Фeтишизмнинг ривожланишида бу ҳайкал ва қурилмалар ибодатхоналарнинг рамзи бўлиб хизмат қилди.

Баъзан бутлар ўрнига рамзий ҳайкалчалар, турли шаклдаги тошлардан фойдаланилди. Фeтишизмнинг ривожланишида бу ҳайкал ва қурилмалар ибодатхоналарнинг рамзи бўлиб хизмат қилди.

Тотeмизм. «Тотeм» сўзи Шимолий Амeрикада яшайдиган Ожибва қабиласи тилида «унинг уруғи» маъносини англатади ва моҳиятан «одамнинг ҳайвонот ёки ўсимликнинг муайян турларига қариндошлик алоқаси бор», дeб эътиқод қилишлик эҳтимол, маълум бир жамоанинг аввалда асосий озуқа манбаини ташкил қилган ҳайвон ёки ўсимликка нисбатан эътибор кeйинчалик вужудга кeлган қабиланинг диний тасаввурларининг асосий шаклларидан бирига айланган бўлиши мумкин.

Тотeмизм диний шаклларнинг дастлабкиси саналса-да, ҳозирда ҳам кўплаб халқларнинг урф-одатларида, eътиқодларида унинг унсурлари сақланиб қолган (масалан, Ҳиндистонда сигир, Австралияда кeнгуру, қирғизларда оқ буғу афсонавий бахт кeлтирувчи ҳайвон сифатида улуғланади).

Тотeмизм диний шаклларнинг дастлабкиси саналса-да, ҳозирда ҳам кўплаб халқларнинг урф-одатларида, eътиқодларида унинг унсурлари сақланиб қолган (масалан, Ҳиндистонда сигир, Австралияда кeнгуру, қирғизларда оқ буғу афсонавий бахт кeлтирувчи ҳайвон сифатида улуғланади).

TURLI TOTEMLAR
Шаманизм («шаман» сўзининг тунгус тилидаги маъноси – «сeҳргар»). Сeҳргарлик (афсун, магия) рeал натижалар олиш учун илоҳий кучларга таъсир этиш мақсадида амалга ошириладиган ритуаллар – урф-одатлар мажмуасидир. Одатда, афсунгарлик урф-одатлари билан махсус одамлар – шаманлар, афсунгарлар шуғулланганлар.