Йўл қурилиш материаллари” фанидан ян саволлари Билет 9

«Йўл қурилиш материаллари” фанидан ЯН саволлари 

 

Билет - 9 

 

1. Органик боғловчи материалларнинг турлари.  

2. Асфалътобетоннинг қандай хусусияти биласиз?  

3. Битумлар олинишига қараб неча турга бўлинади?  

4. Қовушқоқ битум қандай асфальтобетон тайёрлаш учун ишлатилади?  

5. Совуқ асфальтобетон қоришмасини тайёрлаш технологияси.  

 

 

«ТТ ва ТМ” каф муд.                                              Ш.А. Абдиқодиров. 

 

 

 

1.  Mineral  bog’lovchi  moddalar  Umumiy  tushunchalar:  Bog’lovchi  modda  deganda  obdon 

tuyilgan  kukunni  ma’lum  bir  sharoitda  suv  bilan  qorishtirganda  quyuqlashib,asta-sekin  bo’tqa 

holatidan  qotish  jarayoniga  o’tib  sun’iy  toshga  aylanadigan  qurilish  ashyosini  tushunmoq  lozim. 

Bog’lovchi  moddalar  organik,  mineral  va  organic-mineral  guruhlarga  bo’linadi.  Mineral 

bog’lovchilar  ko’ksimon  bo’lib,  mayda  va  yirik  to’ldirgichlar  bilan  suvda  qorilganda  suyuq  yoki 

plastic qorishma hosil bo’ladi va asta-sekin qotishi natijasida sun’iy tosh betonga aylanadi. Mineral 

bog’lovchilarni  ishlatilishiga  va  xossalariga  ko’ra  quyidagi  guruhlarga  bo’linadi.  Havoiy 

bo’g’lovchilar: ohak, gipsli bog’lovchilar va kaustik magnezit va hakozo. Ular suv van am ta’sirida 

bo’lmagan  sharoitfda  qotish  xossasiga  ega.  Gidravlik  bog’lovchilar:  Faqatgina  havoda  emas,  balki 

suvda  ham  qotadi.  Masalan  gidravlik  ohak,  portlandsement,  gultuproqli  sement,  putssolan  sement, 

toshqoqli  portlandsement,  kengayuvchi  sementlar  va  h.z  Mineral  bo’glovchi  ashyolarni  ishlatishda 

quyidagilarni  bilish  zarur:  qorishmaning  quyuqlashish  davri,  normal  qorishma  olish  uchun  suv 

miqdori, suvning qorishma bilan birikish darajasi, quyuqlanishda chiqadigan issiqlik miqdori va h.z. 

Bog’lovchi  ashyoni  suv  bilan  qorishtirgandan  to  tosh  holatiga  o’tguncha  ketgan  vaqt  uning 

quyuqlanish  davri  deb  ataladi.  Qoirishmada  suv  ko’p  bo’lsa  uning  quyuqlanishi  sekin  bo’ladi. 

Qorishma  tayyorlashda  avvalo  suv  miqdorini  aniqlab  olish  kerak.  Har  bir  bog’lovchi  uchun  suv 

miqdori  uning  og’irligiga  nisbatan  foiz  hisobida  belgilanadi.  Bog’lovchi  ashyo  suv  bilan 

qorishtirilganda fizik-kimyoviy jarayonlar natijasida quyuqlasha boshlaydi, uning qo’zg’aluvchanligi 

kamayadi. Bunga bog’lovchi modda quyuqlanishining boshlanish davri, qo’zg’aluvchanligi butunlay 

yo’qolgandan  keyin  esa  quyuqlanishning  oxiri(qotish)  deb  ataladi.  Quyuqlanish  davriga  qarab 

bog’lovchilar  3  guruhga  bo’linadi.  -tez  quyuqlanuvchi  –  quyuqlanishning  boshlanish  davri  3-10 

daqiqa.  Bunday  bog’lovchilarni  ishlatish  noqulay  bo’lganligi  sababli  unga  quyuqlanishini 

susaytiruvchi  maxsus  moddalar,  masalan  qurilish  gipsi  qo’shiladi;  -  normal  quyuqlanuvchi  – 

quyuqlanishning boshlanish  davri  30-daqiqadan keyin,  oxiri  esa 12 soatgacha davom  etadi. Bunday 

bo’glovchilarga beton va qorishmalar tayyorlashda ko’p ishlatiladigan barcha sementlar kiradi. -sekin 

quyuqlanuvchi – quyuqlanish 12 soatdan keyin boshlanadigan bog’lovchi ashyolar. Normal qorishma 

tayyorlashda  suv  aslida  bog’lovchining  kimyoviy  birikishi  uchun  sarflanadigan  miqdoiridan  ko’p 

olinadi.  Shuning  uchun  qorishma  qotgandan  keyin  ham  undagi  mayda  naycha  va  g’ovaklarda 

birikmagan  erkin  suvlar  ko’p  bo’ladi.  Erkin  suvlar  asta-sekin  bug’lanib,  sementning  g’ovakligini 

oshiradi.  Natijada  uning  mustahkamligi  kamayadi.  Barcha  bog’lovchilar  quyuqlanish  va  qotish 

jarayonida  o’zidan  issiqlik  ajratib  chiqaradi.  Bog’lovchilarning  quyuqlanish  davri  va  jarayoni  tez 

bo’lsa, uning issiqlik chiqarishi ham ortadi. Ayrim bog’lovchilar, masalan 1kg portlandsement 7 kun 

davomida  o’zidan  65  kkal  gacha  issiqlik  chiqaradi.  Bog’lovchilarning  o’zidan  issiqlik  chiqarish 

xususiyati, ayniqsa sovuqda beton va boshqa qorishmalar tayyorlashda katta ahamiyatga ega. Ammo 

juda  yirik  yaxlit  beton  inshootlar  qurishda,  masalan  gidrotexnik  qurilishlarda  betonning  ichki 

qismidagi  issiqlik  tashqi  qismidagina  nisbatan  ortib,  haroratlar  farqi  ko’payadi.  Natijada  betonning 

notekis  sovishi  boshlanadi,  bu  esa  darzlar  hosil  qiluvchi  deformatsiyalanishga  olib  keladi.  Shuning 

uchun,  gidrotexnik  qurilishlarda o’zidan kam  issiqlik  chiqaruvchi  maxsus  sementlargina ishlatiladi. 

Mineral  bo’glovchi  moddalarning  gidrotatsiya-kondensasion  bog’lanish  jarayonida  bog’lovchi 

tarkibida  moddalar  kimyoviy  murakkab  birikmalar  holatiga  aylanadi  va  natijada  erimaydigan  yangi 

mustahkam  toshsimon  jism  hosil  bo’ladi.  Ushbu  qotish  jarayoni  havoyi  ,  gidravlik  va  avtoklav 

bog’lovchi  moddalarga  xosdir.  Tutash  kondensasiyali  bog’lanish  jarayonida  mikrozarrachalar 

holatidagi  kimyoviy  birikmalar  yuzasi  faollashadi,  keyin  o’zaro  kimyoviy  tarkibi  o’zgarmagan 

ravishda  bog’lanadi,  amorf  yoki  kristall  tuzilishdagi  modda  hosil  bo’ladi.  Bunday  guruhda 

gidrotatsiyalangan  texnik  silikatlar  va  alyumosilikatlar  chiqindilari  asosida  olingan  bog’lovchi 

moddalar kiradi. 

Qurilishda  ishlatiladigan  mineral  bog’lovchi  moddalar  tasnifi.  Koagulyasion  qotish 

jarayonida mikrozarrachalarning o’zaro bog’lanishi suyuq parda orqali elastic colloid holatda bo’ladi. 

Bunga gultuproq bog’lovchilarni kiritish mumkin. Bog’klovchi moddalarni polikondensasion qotish 

jarayonida kondensatsiya birikmalar va yelimsimon gel hosil bo’ladi. Yoki yuqori haroratdagi eritma 

asta-sekin  sun’iy  tooshga  aylanadi.  Ushbu  guruhda  eruvchan  suyuq  shisha,  fosfat  va  oltingugurt 

sementlari  kiradi.  Suv,  nam  va  quruq  sharoitda  qotish  darajasini  ifodalovchi  ko’rsatgich  ularni 

gidravlik  modulidir.  Gidravlik  modul  –m  bog’lovchi  tarkibidagi  asosiy  oksid  CaO  ning  undagi 

nordon oksidlar yig’indisiga bo’lgan nisbati orqali topiladi.(%) 

m=CaO/(SiO_2+Al_(2  )  O_3+Fe_2  O_3  )  Har  bir  gidravlik  bog’lovchi  moddalar  o’zining 

moduliga ega. Aksariyat havoiy bog’lovchilarning gidravlik moduli gidravlik bog’lovchilardan ancha 

katta bo’ladi. 

 

2.  Beton (frans.  beton  va  lot.  bitumon—  togʻ  smolasi)—boglovchi  modda  (mas,  sement),  suv, 

toʻldirgichlar (mas, shagal, qum), ayrim hollarda qoʻshilmalar qoʻshib tayyorlanadigan qorishmaning 

zichlashib qotishi natijasida hosil boʻladigan qurilish material i. Qadimda B.dan gumbaz,  qubbalar, 

ravoqlar,  katta  inshootlar  qurishda  ishlatishgan.  Bunda  boglovchi  material  sifatida  loy,  gips,  ohak, 

asfaltdan  foydalanishgan.  B.  texnologiyasining  takomillashuvi  sement  ishlab  chiqarilishi  bilan 

bogʻliq.  19-asrda  temirbetonning  ixtiro  qilinishi  B.ning  keng  tarqalishiga  olib  keldi.  Hajmiy 

massasiga  (kgGʻm3  larda  hisoblanadi)  koʻra,  B.ning  juda  ogir  (2500  dan  yuqori),  ogʻir  (1800  dan 

2500  gacha,)  yengil  (500  dan  800  gacha)  va  alohida  yengil  (500  dan  past);  boglovchi  moddaning 

turiga koʻra, sementli, silikatli, gipeli, asfaltbetonlar, polimerbetonlar va boshqa xillarga; vazifasiga 

kura,  oddiy  (sanoat,  fuqaro  qurilishi  uchun  ishlatiladigan),  gidrotexnika,  yoʻl  qurilishi,  issiqlik 

izolyatsiyasi,  manzarali  ishlarga,  maxsus  ishlarga  (kimyoviy  turgun,  olovbardosh,  yadro 

nurlanishlaridan  himoya  qmlish  va  boshqa  uchun)  moʻljallangan  xillari  bor.  B.ning  asosiy  sifat 

koʻrsatkichi  siqilishga  mustahkamligi  hisoblanadi  va  shu  xususiyati  bilan  uning  markalari 

belgilanadi. 

Bitumni  yuqori  disperslikka  ega  bo’lgan  to’ldiruvchilar  va  maxsus  qo’shimchalar  qo’shib 

bitumli  mastikalar  olinadi.  Bu  mastika  tarkibiga  erituvchilar  ham  kirishi  mumkin.  Mastika  kleydan 

shu  bilan  farq  qiladi-ki,  uning  tarkibida  juda  ham  ko’p  miqdorda  to’ldiruvchi  bo’lib,  yuqori 

yopishqoqlikka ega.  

To’ldiruvchilar mastika tarkibiga chang shaklida (ohak, dolomit, bor, talk, trepel, gips, sement va 

boshqalar)  kiritiladi  yoki  tola  holatida  (shlakli  paxta,  shisha  tola  oqshoqlari,  torf  ushoqlari,  asbest) 

aralashtiriladi.  To’ldiruvchilar  bog’lovchi  materiallarni  sarfini  kamaytirib,  mastikani  issiqlikka 

chidamligi  va  qattiqligini  oshiradi.  Tolali  to’ldiruvchilar  esa  materialni  mustahkamligini  oshirib, 

cho’ziluvchanligi va qayishqoqligini oshiradi.  

Neft  bitumi  asosida  tayyorlangan  mastikalar  ishlatilishiga  qarab  ―issiq‖  yoki  ―sovuq‖  holda 

bo’lishi mumkin.  

Issiq  bitumli  mastikalar  160-  oC  gacha  qizdirib,  eritilgan  holda  ishlatiladi.  Issiq  holda 

ishlatiladigan  mastika  tarkibida  to’ldiruvchilar  quyidagi  miqdorda  bo’ladi:  changsimon  5-30  %, 

tolasimon  10-  5  %,  aralashgan  holatda  bo’lsa  %  dan  kam  emas.  Mastikani  tayyorlash  maxsus 

qozonlarda  doimo  aralashtirib  turib  pishiriladi.  Bitum  eritmasi  160-  8  oC  ga  yetganda  unga  asta 

sekinlik bilan bo’lak-bo’lak qilib to’ldiruvchi oldindan yaxshilab quritilgan va oC gacha qizdirilgan 

holda qo’shiladi. So’ngra suyuqlikni bir xil massa hosil bo’lguncha va ko’piklar pasayib o’tirguncha 

pishiriladi. Issiq holda ishlatiladigan mastikalarning markalari quyidagilar: MBK-G-55, MBK-G-65, 

MBK-G-75, MBK-G-85, MBK-G- .  

Suyuq  holda  ishlatiladigan  mastikalar  bog’lovchi  moddalarni  suyultirish  orqali  (organik 

erituvchilar)  yoki  emulgirlangan  bitumlar  asosida  tayyorlanadi.  Sovuq  holda  ishlatiladigan  bitumli 

mastikalar  tayyorlash  uchun  qiyin  eruvchan  bitum  yoki  bitum  qorishmasini  to’ldiruvchilar  bilan 

aralashtirib  (to’ldiruvchi  sifatida  kukunlashtirilgan  ohak,  asbest  ishlatiladi)  solyarka  moyida  yoki 

kerosinda  eritiladi.  Sovuq  holatda  ishlatiladigan  mastika  tayyorlash  uchun  bitum  yaxshilab  eritiladi 

va suvsizlantirilinadi. Suvsizlantirish bitumni 160- 8 oC gacha qizdirish 7  

Asfalt-beton –  chaqiq  tosh,  kum,  mineral  kukunlar  va  bitum  aralash-ma  sidan  iborat  qurilish 

materiali.  Aralashtirishdan  oldin  ular  100–160°  temperaturagacha  qizdiriladi.  120°  dan  past 

bo‘lmagan  temperaturada  yotqiziladigan  va  zichla-nadigan  bitumli  qaynoq  A.-b.,  40–80° 

temperaturada  zichlanadigan  va  kam  qovushoq  issiq  A.-b.,  havo  temperaturasida  (10°  dan  yuqori 

temperaturada) zichlanadigan suyuq bitumli sovuq A.-b.; yirik, o‘rta, mayda donachali va qumli A.-

b.ga  bo‘linadi.  Avtomobil  yo‘llariga,  sanoat  binolari  pollariga,  tomlarga  to‘shash  va  boshqa  uchun 

ishlatiladi. 

 

Noyob  sovuq  asfalt  "OLMIX"  (shuningdek,  quruq  asfalt  yoki  sovuq  asfalt  deb  ham  ataladi) 

polimer-kauchuk bitumga asoslangan zamonaviy yo'l materiallari bo'lib, u boshqa asfalt markalaridan 

polimer-kauchuk  bitum,  sirt  faol  moddalar  va  maxsus  qo'shimchalar  asosida  ishlab  chiqariladi.  U 

uchuvchi erituvchilarni o'z ichiga olmaydi va faqat polimer qo'shimchalar va tabiiy tolalardan iborat. 

Sovuq  asfalt  yo'llarni  ta'mirlash  va  saqlash  bilan  shug'ullanadigan  kompaniyalar  va  shaxslar  uchun 

yangi imkoniyatlar ochadi. Oxirida "tekislash" mavjud. Beton asosan kuchli yuklarga duchor bo'lgan 

yo'llarga  mos  keladigan  ayniqsa  kuchli  materialdir.  "Qo'shish"  dagi  yo'laklardan  foydalanadigan 

standart jarayonlarda, odatda, katta sirt maydoni va uchish-qo'nish yo'laklari yotqizilgan. Birinchidan, 

yuk mashinasi mashinaning oldida betonni sochadi. Chuvalchang  yoki purkagich purkagich betonni 

mashinaning  butun  kengligi  bo'ylab  tarqatadi  va  betonni  sirpanchiq  shaklidagi  sirpanchiq  orqali 

suradi.  Forma  bilan  ishlaydigan  dastgohlar  orasida  havoni  betondan  siqish  uchun  yuqori  chastotali 

vibratorlar  ishlatiladi.  Quruq  asfalt  magistral  yo'llarni,  shahar  ko'chalarini  va  kirish  yo'llarini  tezda 

yamash,  tekis  tomlarni  gidroizolyatsiya  qilish  va  ta'mirlash  uchun  ishlatiladi  asfalt  yotqizish     dala 

hovlilarini  va  yozgi  kottejlarni  obodonlashtirish,  uning  yordami  bilan  kabellar  va  quvurlar 

yotqizilganidan  keyin  tiklash  ishlarini  amalga  oshirish  mumkin,  shuningdek  sovuq  asfalt  to'siq 

toshini  o'rnatish  yoki  almashtirishda,  to'siq  va  chorrahada  ishlatiladi.  yo'l  to'shagi,  qo'shni  yo'lning 

sirtini tekislash uchun. Shu bilan birga, asfalt toshlar yoki temir langarlarni yangi betonda tebratishi 

mumkin.  Keyinchalik  mustahkamlovchi  elementlarning  ustidagi  yo'llardagi  payvandlar  kesiladi.  Bu 

muqarrar ravishda yuklar va harorat o'zgarishi natijasida kelib chiqadigan yoriqlar beton qoplamada 

boshqariladigan  usulda  yaratilishini  ta'minlaydi.  Uzunlamasına  va  yon  tirnoqlari  yo'l  bo'ylab 

tekislanadi.  Yo'lning  qo'pol  to'qimasi  cho'zilgan  jut  mato  bilan  kafolatlanadi.  Betonning  bir  tekis 

qotib  qolishiga,  odatda  o'ziga  xos  parvarish  uchun,  yangi  betonga  atala  qo'llash  orqali  erishiladi. 

Magistral  yo'lidagi  devor  energiyasini  o'zlashtiradigan  bukuvchi  toshlar,  drenaj  oqava  suvlari  - 

betondan yasalgan ko'pgina qismlar mavjud. Sürgülü shaklda ishlov berish texnologiyasi tufayli, joy 

almashtirish  usuli  yordamida  bunday  monolit  profillarni  yotqizish  oson  va  tejamkor.  Sovuq 

asfaltning katta afzalligi uning narxi, sotib olishdan ko'ra arzonroqdir asfaltlangan   jismoniy shaxslar 

uchun  juda  foydali  bo'lgan  maxsus  uskunalarni  ijaraga  berish.  Agar  biz  sovuq  asfaltbetonning 

evropalik analoglari bilan taqqoslanadigan bo'lsak, unda uning narxi 250 rubl / kg dan iborat bo'lib, 

bizning  OLMIX  asfaltimiz  narxi  bir  necha  baravar  arzon  bo'ladi,  chunki  biz  valyuta  kursiga 

bog'lamaymiz va mahalliy materiallardan asfalt ishlab chiqaramiz va texnik xususiyatlari   Asfalt rus 

iqlimiga  va  bizning  yo'llarimizning  haqiqatiga  moslashtirildi.  U  favqulodda  ob-havo  sharoitida 

(yomg'ir  yoki  qor)  va  har  xil  iqlim  zonalarida,  mavsumdan  qat'iy  nazar  -20  C  dan  +  35  C  gacha 

foydalanish mumkin.  Offsetlarda stacker odatda  yonilg'i  quyish  mashinasiga material beradi.  Keyin 

aylanma kamar konveyeridan  yoki  burama vintli  konveyerdan  foydalanib,  yo'lkaning  yon tomoniga 

bog'langan  ofset  usulida  ko'chiriladi.  Ofsetli  pervazlar  oldinga  siljiydi,  korpus  monolit  profillarni 

hosil qiladi. Ko'p ishlatiladigan shakllar va o'lchamlar mavjud, masalan, jersi profilidan tortib maxsus 

mahsulotlarga  qadar.  O'chirish  usuli  maksimal  balandligi  2  metr  bo'lgan  energiya  sarflaydigan 

to'siqlarni,  shuningdek  drenaj  kanallarini  yoki  tor  yo'llarni  o'rnatishda  juda  mos  keladi.  Tayyor 

mahsulotlarni  qo'lda  joylashtirish  bilan  solishtirganda  ofset  bosib  chiqarish  juda  tez  va  samarali. 

Asfalt  har  xil  intensivlikdagi  yo'llar  uchun  eng  yaxshi  echim  ekanligi  azaldan  ma'lum.  Kundalik 

faoliyatimizda  asfalt  muhim  rol  o'ynaydi.  Ishga  yoki  maktabga  sayohat  qilishda  yoki  do'konga 

borishda  biz  bu  maqsadda  asfalt  yo'llardan  foydalanamiz.  Asfalt  qoplamali  yo'llarning  aksariyati 

kulrang 

yoki 

qora, 

ba'zida, 

masalan, 

qizil 

yoki 

yashil 

rang 

bilan 

bo'yalgan. 

 

1 m 2 uchun sovuq asfaltning iste'moli qancha? Agar siz qancha sovuq asfalt kerakligini bilmasangiz, 

unda  0,05  m  chuqurlikdagi  1  m  2  uchun  taxminan  90-100  kg  kerak  bo'ladi.  sovuq  asfalt.  10  m2 

chuqurlikdagi chuqurlarni va chuqurlarni ta'mirlashda sovuq asfaltdan foydalanishni tavsiya etamiz. 

Sirtni yotqizish uchun tayyorlash kerakmi? Asfalt qoplamasining ko'plab turlari mavjud, ularning har 

biri  boshqalarga  o'xshab  ma'lum  xususiyatlarga  ega.  Ulardan  ba'zilari  gözenekli  bo'lishi  mumkin, 

boshqalari atmosfera sharoitlariga moslashuvchan bo'lishi mumkin. Asfalt aralashmalari, shuningdek, 

issiqlik, issiqlik, yarim issiqlik yoki sovuq kabi turli xil texnologiyalar yordamida ishlab chiqarilishi 

mumkin.  Asfalt  yo'llarda,  temir  yo'l  platformalarida,  aeroportlarda  -  uchish-qo'nish  yo'lagida  yoki 

taksilarda  -  velosiped  yo'llarida,  o'yin  maydonchalari,  yugurish  maydonchalari,  tennis  kortlari, 

portlar, ko'priklar va tunnellarda ishlatiladi. Asfalt atrof-muhit va odamlar uchun zararsizdir. Ha, agar 

iliq mavsumda yotsa, changni olib tashlash (chuqurdan changni olib tashlash) va chuqurni suv bilan 

yuvib  tashlash  kifoya,  shunda  siz  uni  yotqizishingiz  mumkin.  Siz  nimani  bilishingiz  kerak?  Sovuq 

asfalt aralashmasiga (dizel  yoqilg'isi, benzin  va boshqalar) erituvchilar  yoki  plastifikatorlar qo'shish 

qat'iyan man etilganligini bilishingiz kerak. Ishlash paytida  -20 S gacha bo'lgan haroratda ta'mirlash 

ishlarini  bajarish  maqsadga  muvofiqdir  qish  davri     salqin  haroratda,  sovuq  asfalt  yaxshi  yo'lak 

qo'yish  uchun  issiq  xonada  kun  davomida  saqlanishi  kerak.  Asfaltni  siqish  uchun  turli  xil  siqish 

qo'llari va mexanik vositalardan (bolg'a, qo'pol, tebranish plitasi, yumshoq rulon, mashina g'ildiragi) 

foydalanish  mumkin.  Ta'mirlash  tugagandan  so'ng,  siz  darhol  trafikni  ochishingiz  mumkin.     Asfalt 

sovuq  "OLMIX"  mumkinfavqulodda  ob-havo  sharoitida  (yomg'ir  yoki  qor)  va  har  xil  iqlim 

zonalarida, mavsumdan qat'iy nazar, -20 C dan +30 C gacha. Pastki haroratda asfalt yotqizishda uni 

issiq  xonada  saqlash  kerak.  Bu  erda  ba'zi  muhim  ma'lumotlar  bor,  nima  uchun  asfaltni  tanlash 

yaxshidir? Birinchidan, barqaror rivojlanish! Avtoulov poyezdlari asfaltlangan yo'llarda bo'lib o'tadi, 

chunki  ular  eng  yaxshi  tortishish  va  shunga  mos  ravishda  xavfsizlikni  yoki  tormoz  masofasini 

qisqartiradi. Asfalt nafaqat ko'zni quvontiradi, balki yo'lning eng xavfsiz va xavfsiz qismidir. Asfalt 

yo'llarni tezda qurish mumkin, bu transport harakati va yo'l xarajatlarini kamaytiradi. Kechasi asfalt 

yotishi mumkin, bu esa yo'lovchilarni kechikishlardan saqlaydi va ertalabki tirbandlikda turadi. Hatto 

asfalt  qoplamasi  ham  yoqilg'i  tejashga  yordam  beradi,  shuningdek  har  bir  transport  vositasida,  shu 

jumladan shinalar va osma qismlarda aşınma va yıpranma. Asfalt qoplamasi qayta tiklanadigan eng 

katta manbalardan biridir; Asfalt yuqori sifatli mineral asfalt ishlab chiqarish uchun qayta ishlatilishi 

mumkin.  Noqulay  ob-havo  sharoitida  asfalt  qoplamalari  yaxshiroq  ko'rinishga  ega.  .  Napoleon 

davridan qadimgi davrdan to hozirgi kungacha bo'lgan yo'llar jamiyatlar va davlatlarning rivojlanish 

ko'rsatkichidir. Betonga  sovuq  beton  qo'yish  mumkinmi? Ha, lekin agar  siz beton  bilan ishlayotgan 

bo'lsangiz, biz beton yuzani astar bilan davolashni tavsiya etamiz (astar retsepti: 1 kg bitum va 2 litr 

benzin  yoki  kerosin,  1:  2  nisbatda  yoki  tayyor  astarni  apparat  do'konida  sotib  oling)  yoki  bitum 

emulsiyasi  bilan  va  faqat  Keyin  sovuq  asfalt  yotqiz.  Hozirgi  vaqtda  asfalt  qoplamalarini  qurishda 

ishlatiladigan  texnologiya  eng  keng  qo'llaniladi.  Polsha  Evropa  Ittifoqiga  qo'shilgandan  so'ng, 

infratuzilmani  Evropa  talablariga  moslashtirish  kerak  edi,  shu  jumladan  yo'llar  tarmog'ini  qurish  va 

rekonstruktsiya qilish. Polshaning Evropaning markazidagi mavqei, ayniqsa sharqdan g'arbga qarab, 

katta  yuk  tashish  intensivligi  yil  sayin  ortib  borishiga  olib  keladi.  Asfalt  qoplamali  yo'llarni  qurish 

texnologiyasi  ustunlik  qiladi.  Kamroq  ahamiyatga  ega  emas,  ammo  kamroq  darajada  tsement 

qoplamalari.  Yo'l  sirtini  ularning  tuzilishiga,  deformatsiyaga,  yuk  ko'tarish  qobiliyatiga  va  haydash 

joyida  ishlatiladigan  materiallarning  turiga  qarab  ajratish  mumkin.  Sirt  deformatsiyasi  tufayli  biz 

ikkiga bo'linganmiz. Qayerdan sovuq  asfalt sotib olsam bo'ladi? Siz 1 ta sumkadan Rossiyaning  24 

mintaqasidagi  mintaqaviy  vakillarimizdan  sovuq  asfaltni  sotib  olishingiz  mumkin  (qora  oynada 

shaharni  tanlang  va  shahar  u  erdan  chiqib  ketadi  va  chap  chap  burchakda)  )  .  Sovuq  asfaltni 

qadoqlash nima? 25 kilogrammlik polipropilen torbalar, bitta paletda 25 kg og'irlikdagi 40 qop, bitta 

taglik  -  bir  tonna  asfalt.  Zaif  -  yuklarning  ta'siri  ostida  plastmassa  deformatsiyalanadigan 

yo'lakchalar.  Beton,  beton  beton,  agregatlar  yoki  barqarorlashgan  tuproqli  yarim  qattiq  asfalt 

qoplamasi. Qattiq - yuk bilan elastik deformatsiyalangan qoplamalar. Ko'pgina qattiq sirt qattiq yoki 

qattiq sirtlardan yasalgan. Ehtimoliy yo'lakchalar Evropa va Polshadagi qattiq yo'llarning 90% tashkil 

etadi.  Deformatsiyadan  kelib  chiqqan  yulka  qurilishining  shakllari  sek.  Qurilish  turlari 

yulka     Evropadagi  magistral  yo'l  tarmog'i.  Asfalt  qoplamasining  dizayni  sek.  Asfalt  qoplamasini 

qurish.  Yo'lning  strukturaviy  qatlamlari,  ya'ni  aşınmaya  bardoshli  qatlam,  bog'lovchi  va  pastki 

tuzilish  mineraldan  tayyorlanishi  mumkin.  asfalt  aralashmalari.  Mineral-asfalt  aralashmasi  asfalt 

bog'lovchi,  nozik  va  qo'pol  agregat,  plomba  moddasi  va  qo'shimchalardan  iborat.  Bitum 

aralashmalarida  asfalt  bog'lovchilar  o'rtacha  atigi  5%  tashkil  etadi,  ammo  uning  aralashmaning 

xususiyatlariga ta'siri hal qiluvchi ahamiyatga ega. 

Bitum  butunlay  erib  ketgandan  so’ng  pishirish  qozoniga  alohida  –  alohida  qilib  ma’lum 

miqdorlarda oldindan tayyorlab qo’ygan to’ldiruvchi va solyarka moyi quyiladi. Doimo aralashtirib 

turib  bir  xil  massa  hosil  qilinadi  va  ko’pigi  o’tirishi  kutiladi.  Ma’lum  vaqt  pishirilgandan  so’ng 

sovitiladi  va  idishlarga  quyiladi.  Sovuq  holda  ishlatiladigan  mastikalar  germetik  yopiladigan 

idishlarda saqlanadi va toshiladi.  

Emulgirlangan  bitum  asosida  tayyorlangan,  sovuq  holda  ishlatiladigan  mastika  tayyorlash 

bitumli  emulsiyani  yoki  pastani  mineral  to’ldiruvchilar  bilan  aralashtirish  orqali  tayyorlanadi. 

Bunday  mastikalar  uchun  erituvchi  vazifasini  suv  bajaradi.  Bunday  mastikalarni  olish  bitum 

maqteriallarining  suvda  kolloid  eritmalar  hosil  qilish  prinsipiga  asoslangan  ya’ni,  emulsiya  hosil 

bo’ladi.  Buning  uchun  emulgatorlar  ishlatiladi.  Emulogatorlar  sirt  faol  moddalar  bo’lib,  bitum  suv 

chegarasidagi sirt tarangligini kamaytiradi.