Jobasi I. Kirisiw II. Tiykarg’i bo’lim Kishi biznes hám isbilermenlik túsinigi

2.Kishi biznesti rawajlanıw qásiyetleri hám oǵan tasir etiwshi faktorlar. Barǵan sayın kúshaytirilayotgan kishi isbilermenlikke itibar onıń oziga tán qásiyetlerinen kelip shıǵadı :
- bazar daǵı talapǵa tez iykemlese barıp, sapalı maqsulot islep shıǵarıw qábileti;
- salıstırǵanda qısqa múddetlerde xalıq mútajligi ushın zárúr tavar hám xızmetlerge bolǵan talaptı qandira alıwı ;
- dáslepki qarjı kólemi salıstırǵanda kishilew kólemde ekenligi;
- tez arada jańa jumısshı orınların qurıw hám de bántlik mashqalasın sheshiwge kómeklesiw múmkinshiligi;
- biznes iyesi (isbilermen) dıń buǵan baylanıslıǵı iskerlikti ámelge asırıwda tikkeley qatnasıwı.
Kishi biznesti rawajlanıwı hám oǵan tásir etiwshi faktorlar isbilermenliktiń ayriqsha qásiyetleri, abzallıqları hám unamsız qásiyetlerine kóp tárepten baylanıslı. Orta arnawlı, kásip-óner tálimi mákemeleri oqıwshıların kishi biznes hám jeke isbilermenlik tarawına úyretiw hám de olardıń isbilermenlikke tiyisli kónlikpelerin qáliplestiriwge járdem beriwge mólsherlengen “Óz biznesińizdi jarating” atlı oqıw -stilistik kompleksde isbilermenliktiń ayriqsha qásiyetleri, abzallıqları hám unamsız qásiyetleri keltirilgen (3- súwret) 3-súwret.

Mu’lkke iyelik etiw

Resurslardan u’nemli paydalaniwg’a umtiliw









Isbilermenlik
belgileri


Payda aliwg’a umtiliw

Innivaciya
Jaratiwshan’liq











Aniq bir maqsetke qaray umtiliw


3- súwret. Isbilermenliktiń qásiyetleri.

Isbilermenliktiń qásiyetleri. Joqarı adamgershilik sezimi menen sugorilgan ruwxıy -etikalıq qarawlar búgingi kún isbilermenlik iskerliginde sáwlelengen bolıwı talap etiletuǵın páziyletlerden esaplanadı. Korinib turıptı, olda, mámleketimiz ushın bazar ekonomikası sub'ektleriniń isbilermenlik iskerligi jańalıq emes. Ekonomikamız ushın jańalıq onı bazar ekonomikalıq nızamları talapları tiykarında múlkshiliktiń túrli formalarına tiykarlanǵan islep shıǵarıw procesi hám erkin báseki ortalıǵında aparıw bolıp tabıladı.

“Biziń reformalar dawamında nainki materiallıq párawanlıqqa, usı waqıtta ruwxıy rawajlanıwǵa da erisiwdi ózimiz ushın tiykarǵı kriterya dep bilgenimiz ulıwma rawajlanıwımızda bir tárepke og'ib ketpew, jámiyet turmısında suw menen hawa sıyaqlı zárúr bolǵan teń salmaqlılıq hám turaqlılıqtı támiyinlewde zárúrli áhmiyet kásip etmoqqda.... Ruwxıylıq hám ekonomika salasınıń mińlaǵan turmıslıq máseleler, ta'bir kerek bo'o'lsa, janlı sabaqlar arqalı óz-ara bekkem baylanisıp ketkenin inabatqa alıp, xalqımızdıń ruwxıylıqı, turmıs tárizi, áyyemgi úrp-ádet hám dástúrlerinemizge hár tárepleme uyqas bolǵan reformalar jolin tańladik”.
Keyingi jıllarda mámleketimizde kishi isbilermenlikti rawajlandırıw boyınsha bir qatar jumıslar ámelge asırıldı : kótere hám usaqlap satıw sawda sisteması isloq etildi; kishi isbilermenlik kárxanalarına infratuzilma bólindileri tárepinen xizmet kórsetiwdiń nátiyjeli sisteması jaratılıp atır.
Kishi isbilermenlik subektleriniń nızamlı huqıqları hám máplerin qorǵaw hám de isbilermenlik erkinligin kepillik beriw sisteması qáliplesip atır ; isbilermenlerdi mámleket dizimine alıw hám esapqa qoyıwdıń jeńillestirilgen hám xabarlı qılıw tártibi engizildi;
-birja sawdaları arqalı isbilermenlerdiń materiallıq-texnikalıq resursların erkin satıp alıwına qolay shárt-sharayat jaratıldı ;
-ónim óndiriwshi kárxanalardıń mahasulotlarini májburiy standartlastırıw hám sertifikatlaw ápiwayılastırıldı ;
-salıq jugin tómenletiw hám ápiwayılastırıw ilajları ko'rildi; statistika hám salıq qisobotining qısqartirilgan forması kirgizildi; kishi isbilermenlik sub'ektleriniń sırtqı ekonomikalıq iskerligi erkinlestirildi;
-jumıs baslawshı isbilermenler ushın dáslepki qarjın qáliplestiriw hám basqa sırtqı kórinisler degi jańa finanslıq qollab-quwatlaw sisteması engizildi hám basqalar.
Eń aktual máselelerden biri bolǵan xalqımızdı, eń dáslep, jaslarımızdı jumıs menen támiyinlew hám olardıń múnásip dáramat tabıwı, párawanlıǵı asıp barıwına erisiw hám isbilermenlik iskerligin taraqqiy ettiriw ushın tiykar bolib xızmet etiwshi bul jaǵday respublikamızda kishi biznes hám jeke isbilermenlikti jedel pát menen rawajlandırıwdıń sociallıq-ekonomikalıq mánisinde de kórinedi. Kishi biznes hám jeke isbilermenlik adamlarımız ushın jańa jumıs orınlarındı ashıw, turaqlı dáramat dáreklerin jaratıwdıń eń zárúrli faktorına sheńberyotganligini mámleketimizde jumıs menen bánt xalıqtıń 74 procentten aslamı naǵız ózi tarawda mehhnat qılıp atırǵanlıǵı, 2011 jılda tarawdı rawajlandırıw esabınan 8913, 5 mıń jańa jumıs ornı ashılǵanlıǵında da kóriwimiz múmkin.
Ózbekstan ekonomikasında kishi biznes hám menshikli sektor tiykarlanıp ǵárezsizlik jıllarında joqarı pátda rawajlanıp barıp, tiykarǵı orındı iyelep barıp atır. Bul nátiyjelerge erisiwde isbilermenlerdiń erkin jumıs alıp barıwların kepillik beriw, huqıqıy bazanı bekkemlew, ekonomikanı usı sektorı ushın turaqlı qolaylıq jaratılǵanlıǵı, olardı mámleket dizimine alıwdıń ápiwayılastırılgan mexanizmin engiziw, ónim hám xızmetlerdi sertifikatlastırıw rejimin unifikaciya qılıw, kishi biznes sub'ektleriniń kredit resurslarınan paydalanıw múmkinshiliklerin keńeytiw boyicha kórilgen bir qansha ilajlar zárúrli faktor boldı.
Isbilermenlerdi qozgatuvchi kúsh dáramat alıw qızıǵıwshılıǵı bolib, bul dáramat olarǵa isbilermenlik firmaların taraqqiy taptırıw hám az jumısın keńeytiw, hám de ol jaǵdayda isleytuǵınlardı materiallıq ragbatlantirish ushın kerek baladı. Az jumısın shólkemlestiriwde ústin turatuǵın sebep bolib, insan ozining jámiyettegi ekonomikalıq, materiallıq jáne social jaǵdayı (poziciyasi) ni jaqsılaw, ozining hám shańaraǵınıń turmısı párawanlıǵın asırıw ushın umtılıwı esaplanadı. Isbilermenlik iskerligine dúmpish balatuǵın basqa sebepler qatarına shaxstıń ozini korsatishga, xalıqtıń finanslıq resurslarınan bir bólegin, qasımcha miynet hám basqa resursların xojalik procesine tartıwǵa múmkinshilik bar ekenligi, puqaralardıń nızamlı túrde az dáramatların asırıwǵa, qasımcha dáramat keltiretuǵın iskerlik túri menen jigerli túrde shugullanishga múmkinshiligi bar ekenligi sıyaqlı faktorlardı qasısh
`