Йод танқислиги холатлари (йтх ) ҲАҚидаги викториналар

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ЕТИШТИРИЛАДИГАН МЕВА ВА САБЗАВОТЛАР ХАМДА ГЎШТ МАҲСУЛОТЛАРИДАГИ ЙОДНИНГ МИҚДОРИ

Мева, сабзовот ва гўшт маҳсулотлари	100г маҳсулотдаги йод миқдори микрограммда (мкг)	100 мкг йод тутган маҳсулот миқдори (граммда)
Хурмо	2, 8	3600
Ёнгоқ	4, 6	2180
Олма	1, 6	6300
Помидор	2, 1	4800
Картошка	2, 8	3600
Сабзи	1, 4	4200
Пиёз	1, 8	5600
Нўхат	2, 3	4350
Мош	1, 7	5900
Гуруч	1, 6	5300
Мол гўшти	2, 1	4800
Қўй гўшти	1, 8	5600
Балиқ (сазан)	3, 9	2560
Тухум	3, 5	2880

ТЕМИР ТАНҚИСЛИГИ АНЕМИЯСИ (ТТА) ҲАҚИДА ВИКТОРИНАЛАР

1. Одам организмида Айтингчи, темир борми? Соғлом юрмоқлик учун – Одам темирга зорми? 2. Агарда танамизда Бўлса кам темир модда – Қандай холат юз берар, Тушунтириб бер содда? 3. Танадаги қай моддада Темир иштироқ этар? У кам бўлса танамизга – Айт, қандай зарар этар? 4. Айт , темирга эхтиёж – Ҳамма учун бир хилми? 8. Агар темир кам бўлса – Содир бўлар қандай хол? Билганингча хотирлаб, Айтиб – ёдимизга сол – 9. Болаларда темир модда – Камайса не бўлади? Не қилинса – темир модда Заҳираси тўлади? 10. Темир камлик касалин – Олдин олиш мумкинми?

Ёш ҳамда жинсга қараб – Зарурлиги ҳар хилми? 5. Темир камлик касали Жуда кўп тарқалганми? Бизнинг мамлакатда у – Кўпми ё жуда камми? 6. Айт, темир танқислиги – Нимадан бўлур пайдо? Сабабини айтиб бер, Дилларга этайлик жо! 7. Темир камлиги учун Яна қандай сабаб бор? Гижжалар ҳам хавфлими? Агар билсанг – эт изҳор! Нон маҳсулотларини – Танлаб олиш мухимми? 11. Айтинг, чой ва кофени – Қайси пайт ичган маъқул? Қачон ичса – темирнинг Созлигига номаъқул? 12. Темир модда оптимал – Сўрилиб кетсин учун, Айтинг, қайси моддалар – Шаксиз, кўрсатар кучин?

ТЕМИР ТАНҚИСЛИГИ АНЕМИЯСИ (ТТА) ВИКТОРИНАЛАРИНИНГ ЖАВОБЛАРИ


1. Одам танасида, кўплаб элементлар қатори, темир ҳам бор ва унинг нормада бўлиши саломатликнинг асосий омилларидан хисобланади.
2. Агар танамизда темир моддаси камайиб кетса – темир танқислиги анемияси, яъни камқонлик касалига дучор бўлади, бу эса хаёт учун энг зарур – темирнинг етарли миқдорда қабул қилинмаслиги билан боғлиқдир.
3. Темир танамиздаги қизил қон таначалари эритроцитларнинг асоси бўлган гемоглабиннинг ташкилий қисми ҳисобланади. Гемоглабин кислородни ўтказиб олиб, бошқа аъзоларга етказади, карбонад ангидридни бириктириб, ўпкага етказади ва унинг чиқиб кетишини таъминлайди.
4. Ёш боланинг тез ўсиши учун, хомиладор аёлларда хомиланинг ривож-ланиши ва ўсиши, туғиш ёшдаги аёлларда хайз кўриш сабабли темирга эҳтиёж, бошқаларга нисбатан 3–6 марта юқори бўлади.
5. Темир танқислиги касали инсониятнинг аксарият қисмида сезилади. Мамлакатимиз аҳолисининг 50–60% аҳолисида ТТА кузатилаётгани аниқланган.
6. Темир танқислиги истеъмол қилинаётган озиқ – овқат таркибида темир моддасининг етишмаслиги ҳамда тўғри овқатланмаслик оқибатида пайдо бўлади. Шу сабабли темирга бой овқатларни ейиш ва овқатланиш қоидаларига амал қилиш зарур
7. Баъзи холларда темир танқислиги анемиясига одам ичагидаги паразитлар ва ички қон кетишини юзага келтирувчи гижжалар хам сабаб бўлади. Улардан ҳалос бўлиш саломатлик омилларидан биридир.
8. Темир, йод, олтин, кумуш, олтингугурт, калий, натрий ва бошқа элементлар бор.
9. Болаларда ТТА ҳолатида кислород етишмаслигидан мия азият чекади, қизиқиш сусаяди, диққат – эътиборли бўлишга кучи етмайди. Темир моддага бой озиқ – овқат ейиш керак, зарур бўлса шифокорга учраш лозим.
10. Ўзимизда чиқариладиган ҳамда темир, цинк, фолат кислотаси ва “В” гуруҳ витаминлар билан бойитилган ундан тайёрланган нон, булка ва бошқа маҳсулотларни истеъмол қилиш–темирнинг энг оддий, арзон ва қулай манбаидир.
11.Темири кўп озиқ – овқатлардаги темир моддасининг организмга сўрилишига тухум, сут, кофе ва чой қаршилик қилади. Чой темирнинг сўрилишини 50–70% кофе эса 40% га камайтиради. Шу сабабли чой ёки кофени овқатланишдан 30–40 минут олдин ёки 30–40 минут кейин ичиш мақсадга мувофиқдир.
12. Темирга бой озиқ – овқатларни С витаминли сабзовот ва мевалар (уларнинг шарбати), қатиқ , кефир ва айрон билан истеъмол қилиш мақсадга мувофиқдир.

1 Элементларнинг даврий системаси жадвалида

2 7–12 ёш болаларга.