Joqarı bilimlendiriw, pán hám innovaciyalar ministrligi NÓkis innovaciyaliq instituti «Tastıyıqlayman» Oqıw isleri boyınsha prorektor

Giponimiya
Giponimiya (grekshe. hipo — astında, tómende + onoma — at ) degende leksemalar ortasındaǵı teksheli munasabatlar túsiniledi. Bunı piramida formasında oyda sawlelendiriw múmkin: onıń eń tómeninde keń túsinik jatadı, onıń ústine jaylasatuǵın túsinikler bir-birine salıstırǵanda torayib baraveradi; yamasa bunı matryoshka oyınchog'i mısalında da túsintirse boladı.
Giponimik munasábetlerde giponim hám giperonim túsinikleri bar.
Giponim — bólim mánisiniń pútkil mánisine bolǵan munasábetin ańlatatuǵın túsinik bolıp tabıladı, yaǵnıy keńlew túsinik quramına kiretuǵın torroq túsinik ańlatpası bolıp tabıladı. Mısalı : kóylek túsinigi kiyim túsinigi quramına, siyir túsinigi haywan túsinigi quramına kiredi. Bunda kóylek hám siyir sózleri giponim esaplanadı.
Giperonim (giper — arttırıw -) — ulıwmalıq, tur, zatlar, ayrıqshalıqlar, belgiler klası sıyaqlı túsinikti ańlatatuǵın sóz bolıp tabıladı. Mısalı, joqarıdaǵı jaǵdayda haywan hám kiyim sózleri giponim esaplanadı.

Soraw hám tapsırmalar

1. Sinonim dep nege aytıladı?
2. Leksikalogik sinonimiyaga tariyp beriń.
3. Grammatik sinonimlerge mısallar keltiriń.
4. Absolyut sinonimler degende neni túsinesiz?
5. Stilistik (stilistik) sinonimlerge mısallar keltiriń.
6. Ideografik sinonimler qanday sinonimler esaplanadi?
7. Sinonimik qatar túsinigin anıqlama berń.
8. Dominanta (bas) sóz dep nege aytıladı?
9. Sinonimlerdegi unamsız buyoqdorlikka tariyp beriń.
10. Dublet sózler qanday sózler esaplanadi? Frazeologik sinonimlerge mısallar keltiriń.
10 -tema. Sózlik quramındaǵı sózlerdiń kelip shıǵıwı, sacial gruppalar tárepinen qollanıwı xarakteristikalanıwı. Sózlik quramındaǵı ajıralmaytuǵın birikpeler - frazeologik birikpelerdiń mánis hám quram tárepten xarakteristikalanıwı
Jobası

1. 
   Qaraqalpaq tili leksikasida óz qatlam. qaraqalpaq tili leksikasida ózlesken qatlam.
   
2. 
   Qollanıw sheńberi shegaralanbaǵan leksika (sózler). Qollanıw sheńberi shegaralanǵan leksika (sózler).
   
3. 
   Tariyxıy tárepten qaraqlpaq tili leksikasi. Qaraqalpaq tili leksikasinıń bayıw dárekleri.
   
4. 
   Sózlik quramınıń sezimiy-tásiriy boyaw -dorligi tárepinen xarakteristikalanıwı. Leksikografiya (sózlikshunoslik). Sózlikler, olardıń túrleri.
   
5. 
   Frazeologiya haqqında ulıwma maǵlıwmat. Suwretleytuǵın ańlatpa (parafraza)