Joqari bilimlendiriw, PÁn hám innovaciyalar ministrligi nókis innovaciyaliq instituti

JOQARI BILIMLENDIRIW, PÁN HÁM INNOVACIYALAR MINISTRLIGI
NÓKIS INNOVACIYALİQ INSTITUTİ

Pedagogika ham psixologiya fakulteti
Pedagogika ham psixologiya sirtqi talim bagdari
1-kurs 12-topar studenti
Qazaqbaev Azizullanin psixologiya paninen

REFERAT
TEMA. SANA HAM ONIN RAWAJLANIWI

Orinlagan __________ Qazaqbaev Azizulla
Qabillagan____________________________
Nokis -2023

REJE

1. 
   Sana ham onin rawajlaniwi
   
2. 
   Nerv sistemasi hám endokrin diziminiń insan organizimi hám minez qulqindaǵI áhmiyeti.
   
3. 
   Minez-quliqtiń psixologik qásiyetleri.
   
4. 
   Instink atamasiniń mazmuni.
   
5. 
   Adam hám haywan psixikalari ortasindaǵi ayirmashiliq
   

Sana-adamda bul tuwma boladi. Oylaw-insannin aqiliy xizmetinin joqari formasi bolip,ol real dunyani sawlelendiriwshi uluwmalasqan obektler.Ruwx –hám din tarawindaǵi tereń túsinik. Kóplegen filosofiyaliq hám diniy baǵdarlarda insan ruwxi ólmes bolip esaplanǵan, oniń tiykarǵi qásiyetleri sezim, dúnya qaras keshirme, hám shidamliliqtan ibarat.
Eksperemental psixologiya – bul hámme túrdegi ilimiy psixologik
izlenislerdińUlıwma liǵi.
Fiziologiya “grekshe – tábiyat haqqinda pán ” – janli dúnya haqqindaǵi pán bolip,
turmistiń normadaǵi jaǵdaylarin úyretedi.
Refleks- “latinsha, arqaǵa qaytatuǵin sáwle mánilerin bildiredi”- bul organizmlerdiń
sirtqi ortaliqqa bolǵan iqtiyarsiz juwabi dep ataladi.
Nerv sistemasi hám qiziǵiw endokrin sistemasiniń insan organizmi hám minez - qulqindagi áhmiyeti. Házirgi zamanagóy pánde jedel rawajlanip úlken qiziǵiw oyatqan hám insan tilsimine tereń kirip barǵa n taraw nerv sistemasi bolip esaplanadi . Organizmniń dúzilisi sipatinda iskerlik kórsetiwde nerv talshiqlari toplamlari támiyinlep beredi . Nerv sistemasi orayliq periferik hám vegetative
bólimlerinen ibarat. Orayliq nerv sistemasi (ONS) bas hám arqa miydi óz ishine aladi.
Miy organizmde basqariwshi waziypani atqaradi hám psixo motor iskerligin támiyinlep beredi. Bunnan tisqari, miy pikirlerimizdi basqarip, insan organizminiń 5 tiykarǵi tuyǵilari- kóriw,esitiw, dám biliw, iyis biliw hám seziwdi basqaradi.
Periferik nerv sistemasi- nerv hám nerv túyinlerinen ibarat. Periferik nervleri jiyindisi
júrek, ókpe, as sińiriw sistemasi hám basqa ishki organlar, tamirlar toqimalardi
támiyinleydi, bulardiń barliǵi vegetative nerv sistenasin payda etedi. Oniń iskerligi insan sabir kúshine baylanisli bolmaydi.
Nerv sistemasi organizmniń iqtiyarli hám iqtiyarsiz atqarilatuǵin waziypalardi
basqaradi. Iqtiyarsiz islenetuǵin waziypalarǵa misal qilip as sińiriw waziypasin
keltiriwimiz múmkin. Nerv sistemasin payda etiwshi mlrd lap nerv kletkalari
organizmnińózinen sonday-aq sirtqi ortaliqtan informaciya aladi.
Bas miy kartasin dúzip, nerv waziypalarin aniqlawǵa birinshi márte Tomos Uillis
(1621-1675) qol urǵan edi. Nemec shipakeri Frans Gall (1758-1828) miydiń
frenologiya kartasin jaratip, onda ruwx iskerligi dep atalǵan psixikaniń qásiyetlerin
jaylastirdi. Bas hám arqa miy eki turmisliq tiykarǵi organlar – miy qutisi hám omirtqa baǵanasin súyekler menen oralǵan hám qorǵaydi. Miydiń tiykarǵi quramliq bólekleri bolip, úlken miy (úlken yarim sharlar), miyshe arqa miy esaplanadi. Miy yarim sharlari bul organniń informaciyani qabillap deneniń basqa bólimlerine ótkeriwshi bólim. Yarim sharlar sóylesiw dúnya qaras hám eslew qábiletine juwapker. Miyshe tiykarinan dene háreketlerin muwpiqlastiriwǵa járdem beredi. Arqa miy júrek iskerligin dem aliw hám qan basimi usaǵan waziypalardi basqaradi.
Nrev sistemasi endokrin dizimi menen tiǵiz baylanista insannin bárshe organlariniń
iskerligin basqaradi. Insan pikirleri, eslew qábileti sezim tuyǵilari, sonday-aq oniń hár
bir ámelge asirǵan háreketi ámelge asirǵan iskerliginiń sáwlesi bolip esaplanadi.
Bunnan tisqari, nerv sistemasi ishki vegetative ańlamaytuǵin waziypalar: dene
tempereturasi júrek uriwi hám basqada gomeostaz (teń salmaqliq )esaplanadi. Solardi
payda etiwshilerdi basqaradi.
Nerv sistemasi somatic hám vegetativ bólimlerge bólinedi.