Жоспар: Негiзг

3. Масса және көлем, олардың өлшем бiрлiктерi мен таныстыру методикасы.
Массаны дененiң жерге тартылыу қасиетiнен келiп шығады деп үйрету аңсат. Бастауыш сыныптарда тек дененiң массасы үйретiледi, сол себеплi, ҒауырлықҒ, Ғауырлықты өлшеуҒ, Ғауырлық тасларыҒ, Ғауырлықты теңлестiрiуҒ сөзлерiн iлажы барынша iслетпей, ҒмассаҒ, Ғдененiң массасын өлшеуҒ, Ғмассаны өлшеу әспабларыҒ сияқты сөзлерден пайдаланыу керек.
Затларды массасына қарап ҒауырҒ, ҒжеңiлҒ сөзлерi мен парықлаймыз. Масса бiрлiктерi етiп, г, кг, ц, т лар қабыл етiлген.
Солардан кейiн масса өлшемлерi кестесi кiрiтiледi, дәптер артындағы масса кестесi түсiндiрiледi, оны бiлу жәнеядта сақлау усыныс етiледi.
1т=10ц, 1ц=100кг, 1кг=1000гр.
Мектепке дейiнгi болған жастан ақ балалар, ҒжеңiлҒ, ҒауырҒ, Ғбiрдей ауырлықтаҒ сияқты сөзлердi есiтiп, шуғылланып масса туралы алғашқыi түсiнiклердi иелеген. 1-сыныпта масса бiрлiгi 1кг мен танысады. Тәрезiлер жәрдеминде өлшеу мен әр түрлi предметлерден 1кг туралы түсiнiктi амалiй көрсетiу мүмкiн. Нәубеттегi сабақта көлем (сыйымлылық) өлшем бiрлiгi литр мен танысады. Бунда литрдiң әр түрлi үлгiлерiнде болуы, яғный 1литрлi банка, кружка, сондай-ақ олар жәрдеминде шелек, кастрюлка, бiдон сияқтыларды өлшеп толтырыу iслерi амалға асырылады.
Оқытушы амалiяттан мысаллар келтiредi. Мәселен, сууды, майды, керосiндi не мен өлшеп, неге салып алып келемiз, деген гүррiң өткередi.
ҒЫдыслардың сыйымлылығыҒ жәнеҒлитрҒ түсiнiктерiнiң кiрiтiлiуi затлардың қасиеттерii туралы кеңiслiк көз-қараслардың рауажланыуына жәрдем бередi.
ҒЛитрҒ сабағына оқушыларды дайындау ўшiн көлемге ие болған денелер туралы түсiнiк беру мақсатынде төмендегi жаттығуларды беру мүмкiн.
1.Қайсысы, яғный шар немесе куб үлкен беЎ
2.Керпiш қүятын қәлiптерден қайсы бiрi үлкен
3.Чай қасық және ас қасықтар мен суды өлшеп стаканды толтыр, қайсы қасық пенен көп муғдарда су қуйыладыЎ
4.Оқытушы 1 литрлi жазуы бар металл кружканы көрсетедi және жалпы қабыл етiлген өлшемнiң атын айтады. Суйықтықтар немесе суйық денелер сиымын өлшеу керек болған жағдайлар сиымдылығын өлшеу немесе көлемдерiн өлшеу деп аталады. Кейiн 1 литрлi кружка мен суды банкаға қуямыз. Банка толады. Не ўшiн банка 1литрлi деп аталуын ендi түсiнедi, кейiн оқушыларға тапсырма берiледi: 1литрлi кружка және1литрлi банка мен чайнiк жәнебiдон сияқты басқа ыдыслардың сыйымлылығын анықлау тапсырылады.
Оқытушы амалiй жумыс сыпатында төмендегiлердi шөлкемлестiрiуi мүмкiн.
1) магазiн ойыны. Сатыушы жәнеалушы сыпатында сүт, керосiн, май сияқтыларды өлшеудi бiлiп алады.
2) банка, кострюлка, шелекке суйықлықларды литрлеп өлшеп салу:
3) бiр шелекте 5 л, 2-шелекте 3л суу болса, оларды теңлестiрiу ўшiн не iстеу керек, деген мәселелер беру.
2-сынып оқушылары грамм мен танысады. Балаларға бiр тiйiннiң массасы 1г, 2 тiйiнның массасы 2г, 3 тiйiнның массасы 3г деп теңгелердi өлшеп, олардың қандай ауырлыққа ие екенлiгiн амалiй көрсетедi.
Соннан кейiн сауда тәрезiсi жәнеүлкен тәрезi мен таныстырылады. Буның ўшiн жақын жерде экскурсiя өткерiу мақсетке мууапық.
3-сыныпта центнер, тонна, сияқты масса өлшем бiрлiктерi мен танысады.