Jo’xorining o’sishi va biologik to'planishi

3. 5. Joʽxori navlarining hosildorligining kimiyoviy tarkibi
Jo’xori navlarining yashil massasi yem-xashaklik ahamiyatga ega bo'lib donning shińgirigi va donning tarkibining kimyoviy tahlillab qaraganimizda bu navlar o'zlarining biologik xossalariga qarab nisbiy turda barqaror bitta miqdorda ozuqa unsurlarini o'zlashtirish darajasiga qarab o'zgarib boradiganligi ma'lumki bo'ldi. Bu xossa navlarning muhitga sharoitiga aloqador ularning kimyoviy tarkibi barqaror emas, u yoki bu omillarning ta'siri natijalaridan xossalarga ega bo'ladiganligi bu omilning ta'sir etishi navning biologik xususiyatini aloqador uning shińgiriginiń va donining kimyoviy tarkibi o'zgarib boradiganligi ma'lumki bo'lg'usiligi tahlillar samarasidan ma'lumki bu bo'yicha ma'lumotni 4. 7. 1. ro'yhat deb ko'rishga bo'ladi.
Keste 4.7.1.
Jo’xori navining kók shińgiriginiń ximik tarkibi , absolyut quruq narza % hisobida

tarkibidagi narsalar	Qizil jo’xori	Boy jo’xori	Ózbekiston pakanasi
Suw	86,27	86,08	82,66
Kúl	7,18	8,07	6,56
Proteyn	7,19	7,51	7,26
Klechatka	26,33	26,92	25,04
May	1,77	1,51	1,54

Respublikamizda ekiledigan jo’xori navlarining shińgiriginiń kimyoviy tarkibi bu yem-xashaklik bahosini belgilovchi yagona bitta omil bo'lib boshi olingan jo'xori poyasi tarkibidagi suvlar miqdorini solishtirǵanimizda qizil jo’xorining shińgirigida 86, 27% bo'lgan bo'lsa bo'y jo’xori shińgirigining tarkibida suvlar 86, 08% bo'lib qizil jo’xoriga qiyosan 0, 19% ga kam bo'lgan bo'lsa O’zbekiston pakanasi navining shińgiriginde suvlar qizil jo’xoriga solishtirganda 3,61% ke kam ekanligi aniqlandi.

Navlarning shińgirigidagi kullar unsurlarini tahlillab qaraganimizda navlar orasida 8,07% ten 6,56% gacha o'zgarib bu ko'rsatkich navlar orasida bo'y jo’xorida ortiq bolib O’zbekiston pakanasiga qaraganda 1,51% ke ortiq bo'lgan bo'lsa, proteyin unsuri bo'y jo’xorida 7, 51% ti qurab bu ko'rsatkich qizil va O’zbekiston jo’xori navlariga qaraganda 0, 25-0, 32% ga ortiq ekanligi ma'lum bo'ldi, u jo’xori navlarining shińgirigindagi hujayraning o'zgarishi 25, 04-26, 92% gacha o’sib bo'lsa eng ko'p kletchatka bo'y jo’xorining shińgiriginda bo'lib jo’xori navlariga qaraganda 0,59-1, 88% ke ortiq bo'lganligi ma'lumki bo'ldi. Moy unsurlari shińgiriginda deyarli oz taxminan farqqa ega bo'ladiganligi aniqlandi.
Shunday qilib jo’xorilik shińgirigining tarkibi qizil, bo'y, O’zbekiston pakanasi navlarida kimyoviy tarkibini tahlillab qaraganimizda bo'y jo’xorining tarkibida ko'rsatkichlar bitta qancha samarodor bo'lib yem-xashaklik ahamiyatga ega ekanligi ma'lumki bo'ldi.
Shu jumladan respublikamizda tumanlashgan jo’xori navlarining donining kimyoviy tarkibin tahlil etilgan holatda absolyut quruq nomga qiyoslanib % taxminan aniqlab qaraganimizda jo’xori navlarida mushtarak taxmin bo'lmay xossalarga ega bo'ladiganligi ma'lum bo'ldi. Bu bo'yicha ma'lumotlarni 4.7.2. ro'yhatdan ko'rishga bo'ladi.
Jo’xori navlarining donining kimyoviy tarkibin aniqlaganimizda jo’xori navlarining donida suvlar 12, 82-16, 78% oralig’ida farqqa ega bo'lib eng suvlarga boy qizil jo’xori bo'lib bunda 16, 78% ke teng bo'lgan bo'lsa eng quyi ko'rsatkichga 12, 82% O’zbekiston qandli navi bo'lgan bo'lsa kullar unsurlari jo’xori navlarinan 1, 92-3, 45% oralig’ida bo'lib kullar unsurlari O’zbekiston qand navida bo'lib O’zbekiston pakanasi naviga qaraganda 1, 59% ke ortiq ekanligi ma'lumki bo'ldi.