Jo’xorining o’sishi va biologik to'planishi

3. 3. Joʽxori navining kokaruvchanlik darajalari
Jo’xori navlarining ko'karuvchangligi laboratoriya holida o’rgangan olimlarni ma’lumotlariga qaraganda urug’ining ekinzorlik sifatiga faqatgina ko'karuvchanlig va tozalik omillari emas, shu jumladan urug’ning ko'karmoqlik energiyasi, o'sish sur'ati da ta'sir etadi. Ko'karmoqlik energiyasi belgilangan kunda unib chiqqan urug’larning foiz hisobida soni bilan aniqlangadi. O'sish sur'ati ikkita ku’chi belgilangan chuqurlikdan o'simliklarning chiqish qobiliayati. Bu ko'rsatkichlar dala sharoitiga urug’larning unib chiqish imkoniyatlari haqida toliq tushincha bera oldi.
Bizlarning tajribamizda ekinzor materiali 1-sinf urug’i bo'lib, ularni VIR metodikasi bo'yicha o’simliklarning rivojlanish bosqichlarini o'rganganimizda 5 balli o’simtalarning ko'p ekanligi aniqlandi, bu o'z navbatida dala ko'karuvchanligiga ijobiy ta'sir etti (ro'yhat - 2)
Jo’xori navlarining ekinzor maydonining sifati va dala kokaruvchanligi, 2009-2010 yil
Keste – 2

Nav	O’sish energiyasi	Laboratoriya ko’karuvchanlik, %	O’simliklarning ball bo’yicha taqsimlanishi				O’sish surati, %		Dala ko’karuvchanligi, %
			5	4	3
Bo’y jo’xori	94	96	42	38	20	93		68
Ózbekistan - 18	95	97	44	34	22	94		69
Katta bosh	94	95	43	38	19	93		68

Eslatma : navlarning dala ko'karuvchanligini optimal variantidan keltirdik.

Olingan ma'lumotlarni tahlil qilganimizda bo'y jo’xori va katta bosh navlarining o'sish energiyasi 94%, u O'zbekiston -18 navida bu ko'rsatkich 95% bo'ldi, 5 ball o’simtalar soni O’zbekiston -18 navida bo'y jo’xori va katta bosh navlariga qaraganda yuqori bo'lib, bu o'z navbatida dala ko'karuvchanligiga ijobiy turda ta'sir etti. Ayrim olimlarning ko'rsatishiga qaraganda urug’larning dala ko’karuvchanligi laboratoriya ko’karuvchanligiga bevosita aloqador bo'lib, laboratoriya ko’karuvchanligi pastlashgan sari, uning dala ko’karuvchanligi orasidagi farqi ham ortib boradi. Bizlarning tajribamizda bu ko'rsatkich 28 foiz bo'ldi. Dala va laboratoriya ko’karuvchanligi orasidagi bunday farqning bo'lishi laboratoriya holida ma’lum bitta harorat va o’simtalar uchun barcha qulayli vaziyatlar bo'ladi, u dala holida bunday qulayli holat bo'lmay, u tabiat holatlariga va tuproqtagi mexanik to'sqinliklarga aloqador dala ko’karuvchanligi darajada quyi bo'ladi, ya'ni ob-havoga, ekish muddattiga, tuproq qunarligiga va agrotexnikaga bevosita aloqador bo'ladi. Ádabiy malu’motlar bo'yicha jo’xori o’sishi tuproqtagi ekish chuqirligidagi harorat 12-15 gradus bo'lganda ekilsa, yaxshi nihol beradi. Demak, juda erta ekilgan varianta jo’xori o’sishi tuproqta ko'p vaqtga qolib, yovvoyi o'tlarlarning tez o’sib rivojlanishiga imkoniyat beradi. Shu tariqa ushbu davrda jo’xoriga yillik yetarli bo'lmaganliktan o'simlikning o’sib rivojlanishi ma’lum darajada keyinroqqa qoladi. Vaqtida qulayli omillardan toliq foydalanmagan o'simlikning hosil to'plashi ham past bo'ladi. Bizlarning tajribamizda bahorning kech kelishiga aloqador may oyining 5-sanasida ekilgan varianta dala ko’karuvchanligi, hosildorligi yuqori bo'ladi. Shunday qilib bu variant jo’xori o’sishiniń dala ko’karuvchanligiga qulay holat yaratib berdi.