Jstda nizolar qanday hal etiladi

JSTda nizolar qanday hal etiladi

Xalqaro savdoga doir nizolar qanday hal etiladi

• FTA dan kelib chiqadigan nizolarni hal etish
• WTO dan kelib chiqadigan nizolarni hal etish
• Investitsiyadan kelib chiqadigan nizolarni hal etish

1) FTA da belgilangan nizolarni hal etish sudida

2) WTOning nizolarni hal etish organida 1994-2014 = 500 dan ortiq

3) ISDS tizimi 2014-yilgacha 600 dan ortiq

Kimlar foydalana oladi va qanday?

• Faqatgina davlatlar DSBdan foydalanishlari mumkin
• Unda zarar ko’rgan kompaniyalar nima qiladilar?

1-usul = Hukumat tomonidan tashkil etilgan darchalar orqali

2-usul = A’zo davlatda WTO bo’yicha kelib chiqadigan nizolar yuzasidan sudga murojaat qilish tizimining yaratib qo’yilishi

Protsess ishtirokchilari

Nizolashuvchi davlatlar
Uchinchi davlatlar
Javobgar
Da’vogar
nizo
Muzokaralarda ishtirok etadi, Panel va Appelyatsiya organida o’z fikrlarini bayon etadi
Aloqador bo’lmagan davlatlar

Nizolarni hal etish protsessi qanday davom etadi?

• Muzokaralar (sudga berdi deyish xato)
• Panel (sudga o’xshab ketadi lekin doimiy emas, DSB tomonidan u tashkil etilishi yoki tashkil etilmasligi mumkin = negative consensus) 3 kishidan (panelistlardan = olimlar yoki avval WTOda ishlaganlar) tashkil topadi va WTO qoidalari buzilgan yoki buzilmaganini aniqlagach tarqatib yuboriladi.

1) Panelning hisoboti (qaror emas) chiqariladi (tavsiyaviy masalalar ham bo’ladi) ammo u yuridik kuchga ega emas. Faqatgina DSB tomonidan qabul qilingandan keyin kuchga ega bo’ladi (negative consensus usuli) 2014-yilgacha 167 ta panel hisoboti qabul qilingan.

Appelyatsiya organi

• Panel hisobotidan norozi bo’lgan taraflar murojaati bilan
• Doimiy organ = DSB tomonidan tayinlanadigan 7 kishidan tashkil topadi
• Panel tomonidan WTO qoidalari to’g’ri qo’llanilganmi tekshiradi
• Appelyatsiya organi hisoboti (tavsiyaviy masalalarni o’z ichiga oladi) = DSB tomonidan negative consensus shaklida qabul qilinadi va kuchga kiradi. 2014-yilgacha 197 ta. Pretsedent vazifasini ham bajaradi.

DSB tavsiyalari

• Panel va Appelyatsiya organi tomonidan chiqarilgan hisobotlar DSB tomonidan qabul qilingach DSB tavsiyalari deb ataladi.
• Tavsiya deganimiz bilan???
• Bekor qilish yoki to’g’rilash chora-tadbirlarini amalga oshirish
• Tavsiyalarni zudlik bilan ijro qilishning imkoni bormi?
• DSU 21/5 bo’yicha jarayon = kompensatsiya undirish mumkin bo’lib qoladi (biror mahsulot bo’yicha bojlarni tushirish masalasi ham bor)
• Kompensatsiya ham to’lanmasachi?
• Biror mahsulot bo’yicha bojlarni tushirish va yetkazilgan zarar o’rtasidagi o’zaro nisbat