Jurnalistika asoslari

N ajot q a l’asi - k o‘krak qafasi. Jurnal bosh m uharriri X urshid 
D o‘stm uham m adning ochiq xatiga javob
1. 
Xurshid aka, qachonlardir menga shunday ochiq xat yozishingizni 
bilar edim - sarnimiyatingiz uchun tashakkur. Jurnal qo 'limga tekkaniaa 
kayfiyatim ju d a baland, chunki «Qishloq hayoti»da Matnazar akaning 
«Bo ‘ladigan el... »ini о ‘qigan edim, о ‘ziyam bunday maqolani ко ‘p kut- 
dim-da! Matnazar aka shu birgina chiqishi bilan yozuvchiman, shoir- 
man, jurnalistman degan katta lashkarningbo ynidagi aybni yuvib yubor- 
di - endi bu olomon bemalol biz ham to ‘g ‘ri gapni halollik bilan yoza 
olamiz deyishi... mumkin.
Shu munosabat bilan adabiyot tarixiga daxldor bir tafsilotni aytmoq 
lozim bo ‘ladi. Ernest Xeminguey «Choi va dengiz»ni bir haftada yozib, 
о ‘qish uchun xotini Meri Uelshga beradi. Merining yotog ‘ida о ‘sha kecha 
chiroq o'chmaydi. Bilasizmi, ertalab и eriga nima deydi? - «Boshimga 
solgan barcha ко ‘rguliklaringni shu asaring uchun kechirdim».
Keyingi yillarda televizor ко ‘rib, gazeta о ‘qib hamma narsadan-da, 
ko'nglim qolib ketgan, hatto odamlar buncha yolg'onni qayoqdan topar 
ekan-a, deb qayg'uga bota boshlagan edim.
Yo ‘q, R a u f akaning iboralari bilan aytganda, (aytmoqchi, sarlavha 
ham ustozning bisotidan о ‘marilgan о 4ja) haqiqat bor ekan
, 
huddi
66

---

Shoh M ashrabday ja h o n ayvonida «M en bor!» deb M atnazar aka 
«Bo'ladigan el...» bilan paydo bo'ladilar. Qarang, men ilgarilari fa q a t 
adabiyotni alohida shaxslar yaratadi va buning uchun birovdan ijozat 
so ‘rab о ‘tirmaydi, deb yurar edim. Demak, bu jik r jurnalistikaga ham 
daxldor ekan: M atnazar akaning shu m aqolasini о ‘qib, О ‘Ijas Sulay- 
monning tashbehi bilan aytganda о ‘zim ning va nafaqat о ‘zim ning о ‘tlab 
yurgan... yilqi ekanligim ni bildim - odamga, hatto, alam qilar ekan.
2. Qalamkash d o 'stim l Kechirasiz-u, xonadonda sira it asraganmi- 
sizlar?.. Bizning Kolya degan itimiz bor, m eni y a xsh i ko'radi, hatto 
gapim ga quloq soladi. Men ham uni yaxshi ко ‘raman. It odam kindigi 
joyidan olingan tuproqdan yaralgan ekan. Bilasizmi, it o ‘zining bur- 
gasini о ‘zi о ‘Idiradi. Bu judayam ibratli manzara. A gar bu ish uning 
qo'lidan kelmasa, burga «bolalab», itning qonini so'raverib, tinkasini 
quritadi. Buning otini yashash uchun kurash, deydilar - itga hech kim 
burga о ‘Idirish san ’atini о ‘rgatmagan, hatto и qisqa muddatli kursda 
tahsil ham olmagan. Bizni burga bosib ketdi. Ochlikdan emas, bur- 
galarning zo ‘ridan m uxbirlarning tinkasi qurimoqda. Burga
-
zamon 
ofatlaridir. A k s a r iy a t g a ze ta la rim izn in g tu ss iz lig in i m u h a rrir va 
m uxbirlarning hafsalasizligi bilan izohlamoq kerak. Bunday kayfiyat 
tobora ommalashib bormoqda. Hamma ertani, о ‘z ertasini о ‘ylaydi: 
muharrir saltanatda muqim b o 'lm o g 'i uchun xato qilm asligi kerak. 
Buning uchun hech ish qilm aslik kerak, chunki cho ‘zilib yotgan odamni 
yiqitib bo ‘Imaydi. Vaholanki, har qanday gazetani yonboshlab yotgan 
holda boshqarish mumkin. «Katta karvon»ning bunday fa o liya t tarzi 
yoshlarga ко ‘rgazm ali m ashg 'ulo t vazifa sin i о ‘tam oqda va ajoyib 
sa m a ra la r berm oqda. B o'lm asa, om m aviy axb orot v o sita la rin in g  
tirikchiligiga m illiard so'm lab m a b la g ‘ sarflanmoqda. Ammo matbuot 
zimmasidagi vazifani bajarmayapti, m isol keltirishning hojati y o 'q : b u ­