darak gap, so'roq gap, undov gap singari juda ko'p yangi atamalarni
bilib oladilar.
Boshlang'ich sinflardagi boshqa darslarda ham o'quvchilar nutqi
xilm a-xil so'zlar bilan boyitiladi. Kuzatish va turli ko'rgazmali qurol-
Iar bu darslarda ham bilim olish, tushunchalarni shakllantirish vositasi
hisoblanadi.
Matematika darslarida bolalar yangi tasaw ur va tushunchalar, juda
ko'p so'z va atamalar bilan o'z nutqlarini boyitadilar, sodda va qo'shm a
gap tuzishga o'rganadilar: 5 soni 3 sonidan katta (5 > 3) yoki uch soni
besh sonidan kichik (3 < 5); bitta o'nlikka ikkita o'nlik va 5 ta birlikni
qo'shsak, uchta o'nlik va 5 ta birlik hosil bo'ladi (10 + 25 = 35) va
hokazo.
Masala echish jarayonida esa ular shu vaqtgacha o'z nutqlarida
ishlatib kelgan
bo'ladi, qoladi, hosil bo'ladi, teng
kabi so'zlam in g yangi
m a’nosini bilib oladilar;
...bizga ma ’lum, masalada so'ralyapti
kabi so'z
birikmalarini ishlatishga o'rganadilar.
Matematika darslari o'qu vch ilam ing bog'lanishli nutqini o'stirishda
muhim ahamiyatga ega. Ular masalani yechishda savolga to'liq
javob berishga, atamalarni to'g'ri ishlatib, qoidalarni o'z saviyalariga
m os ravishda aniq shakllantirishga o'rgatiladi. Bular, o'z navbatida,
o'quvchilar nutqini boyitish va faollashtirish vositasi hisoblanadi.
Bog'lanishli nutq ko'nikm alarini egallashga masala echish bilan
bog'liq holda olib boriladigan ishlar, ayniqsa, masala tuzishga o'rgatish
mashqlari samarali ta’sir ko'rsatadi. Masala o'qib eshittirilgandan
so'ng, o'quvchilar uning asosiy m azm unini eshitib idrok etishga,
Do'stlaringiz bilan baham: |
