K arim a q osim ova
ч Boshlang'ich ta’lim bo'yicha yangicha tahrirdagi o'quv dasturi. / /
Download 48 Kb. Pdf ko'rish
|
Ona-tili-oqitish-metodikasi
,ч
Boshlang'ich ta’lim bo'yicha yangicha tahrirdagi o'quv dasturi. / / „Boshlang'ich ta’lim", 2005. — № 5. 26-bet. nim aligini, tushunchani bilib olish jarayonining xususiyatlarini, tu- shunchani o'zlashtirish qanday sharoitda natijaliroq bo'lishini k o ‘z oldiga aniq keltirishi lozim. Grammatik tushunchalarni o'zlashtirish T ushuncha atrof-m uhitdagi predm et va hodisalarning m uhim belgilari va o ‘zaro aloqadorligi aks ettirilgan tafakkur shaklini tasvirlab ko'rsatadi. G ram m atik tushunchalarda ham , boshqa tu shunchalar kabi, hodi salarning m uhim belgilari um um lashtirilgan holda aks ettiriladi. Til hodisalarining o ‘ziga xos xususiyati, ya’ni tushunchaning m azm un tom oni gram m atik tushunchaning o ‘ziga xos xususiyatini keltirib chiqaradi. Til hodisalari, til kategoriyalari boshqa hodisalarga nisbatan ju d a m avhum ligi bilan farqlanadi. Biologik tushunchalarni shakl- lantirishda belgilarini kuzatish, bir tizim ga solish va um um lashtirish m um kin b o ‘lgan aniq hodisalar va predm etlar m aterial sifatida asos qilib olinadi. G ram m atik tushunchalar esa so‘z, so ‘z birikmasi, gap, m orfem a, leksema, fonem a va boshqalam ing o'ziga xos m uhim bel gilarini aniqlash va um um lashtirish natijasi hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda, kishilar tom onidan yaratilgan gram m atik tushunchaga asos bo'lgan dastlabki m aterialning o 'zi yetarli darajada m avhum - dir. Dem ak, gram m atik tushunchalar um um lashtirilganlarning yana um um lashtirilgani hisoblanadi. G ram m atik tushunchaning bu xususiyatlari tufayli o'quvchilarda tushuncha ju da k o 'p qiyinchilik bilan shakllanadi. G ram m atik tu shunchani bilib olish u ch u n m avhum tafakkur m a ’lum darajada rivoj langan bo'lishi lozim. M avhum tafakkur ta ’lim jarayonida vujudga keladi va maxsus m ashqlarni talab qiladi. Bu m ashqlar m uayyan aqliy ko'nikm alarni va lingvistik ta sa w u r ham da bilim lar yig'indisini shakl lantirishga qaratilgan bo'lishi zarur. K o'pgina ruhshunos olim larning tekshirishlari natijasida aniqlanishicha, tushunchani shakllantirish ja rayoni tafakkurga oid analiz, sintez, taqqoslash, um um lashtirish, aniq- lashtirish am allarini bilib olish jarayoni ham hisoblanadi. O 'quvchilarda tushunchani shakllantirishning natijasi ularning m avhum lashtirish faoliyatining qay darajada o'sganligiga bog'liq. M avhum lashtirishda qiynaladigan o 'quvchilar so'zlarni taqqoslay olm aydilar va ularning m uhim gram m atik belgilariga ko 'ra bir guruhga birlashtira olm aydilar, tush un ch an i shakllantirishda qiynaladilar va xatoga yo ‘l qo'yadilar. M asalan, fe’l o'rganilganda o'q uv chilar fe’l predm etning harakatini bildirishini bilib oladilar. Download 48 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling