malari bilan ifodalanadi, shunday ekan, u til vositasi b o ‘lgan s o ‘zda
m uhim aloqa m aterialiga aylanadi. Kishi tu sh un ch a ifodalaydigan
so ‘z (s o ‘z birikm asi)ni bilsagina, shu tushunchaga asoslangan h old a
tashqi nutqda fikrlash irrhkoniga ega bo'ladi.
N u tq d a fikr shakllanrtritadi, shu bilan birga, fikr nutqni yaratadi.
„N utq tafakkur bilan cljam barchas bog'langandir. N u tq b o'lm asa,
tafakkur ham bo'lmaydi.- til materiali bo'lm asa, fikrni ifodalab berib
b o'lm aydi"23.
:
Fikrni nutqiy shakllantirish uning aniq, tushunarli, sof, izch il,
m antiqiy bo'lishini ta’minlaydi. Tilni egallash shu tilning fonetikasrni,
lug'at tarkibini, gram matik qurilishini bilib olish, fikrni takom illashtirish
u ch un , tafakkurni o'stirish uch un shart-sharoit hozirlaydi. Bilim lar,
dalillar, har xil axborotlar tafakkurning ham , nutqning ham m ateria-
lidir. N utq tafakkur jarayonini o'rganishning m uhim vositasi bo'lib
xizm at qiladi. N u tq d an o'quvchi fikriy rivojining asosiy o'lchovlaridan
biri sifatida foydalaniladi. O 'quvchining barcha o'quv predm etlaridan
materialni o'zlashtirishi va um um iy aqliy rivojlanishi haqida fikr yurit-
ganda, u yoki bu m avzuni o'quvchi o 'z nutqida (yozgan inshosida,
axborotida, qayta hikoyalashda, savollarga bergan javobida) qanday
bayon eta olishiga qaraladi.
Shunday qilib, nutqni tafakkurdan ajratib bo'lm aydi, nutq tafakkur
asosida rivojlanadi; fikr nutq yordam ida pishib etiladi, yuzaga chiqadi.
Ikkinchi tom ond an , nutqning o'sish i fikrni shakllantirishga yordam
beradi, takom illashtiradi.
O 'quvchilar nutqini o'stirishning boshqa o'quv predm etlari bilan
bog'liqligi
O 'quvchilar nutqini o'stirish boshqa o'quv predm etlaridan o'tk azi-
Do'stlaringiz bilan baham: |
