K. B. Urazov, S. V. Vaxidov boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xu su si yatl ari

Yordamchi ishlab chiqarish xarajatlariga avtotransport korxonalarining ta’mirlash ustaxonalari, turli agregatlar va moslamalami yasash sexlari, ATVlami yuvish kompleksi, dispetcherlik boTimi, garaj, AYOQSH va boshqa yordamchi xo‘jaliklaigaketganxarajatlarkiradi. Buxarajatlaming hisobi 2310 «Yordamchi ishlab chiqarish» schotida yuritiladi.
Avtotransport korxonalarining umumxo‘jalik xarajatlari boTib ulami gaz, suv, elektr quwati vapar bilanta’minlash, ATVlami qo‘riqlash, xodimlami tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish boTinmalarining xarajatlari hisoblanadi. Bunday xarajatlar hisobi 2510 «Umumishlab chiqarish xarajatlari» schotida olib boriladi. Barcha ishlab chiqarish xarajatlari ularningtannarxgakiritilishusuliga ko‘ra bevosita va bilvosita xarajatlarga boTinadi.
Bevosita xarajatlarga yuk tashish yoki yoTovchi tashish bo‘yicha bajarilgan ish (ко‘rsatilgan xizmatjlar tannarxiga to‘ g‘ridan-to‘g‘ri olib boriladigan xarajatlar kiradi. Bunday xarajatlarga, chunonchi, bajarilgan ish (ko‘rsatilgan xizmatjga bevosita sarflangan yoqilgT, ATVlar haydovchilariga hisoblangan mehnat haqi va boshqalar misol boTadi.
Bilvosita xarajatlar deganda yuk tashish yoki yoTovchi tashish bo‘yicha bajarilgan ish (ko‘rsatilgan xizmatjlar tannarxiga maxsus hisob-kitoblar asosida taqsimlash yo'li bilan kiritiladigan xarajatlar tiishuniladi. Odatda, aksariyat yordamchi ishlab chiqarish, umumishlab chiqarish xarajatlari bilvositaxarajat hisoblanadi.
Avtotransport korxonalarida ayrim ishlab chiqarish xarajatlari yuk tashish yoki yodovchi tashish bo‘yicha bajarilgan ish (ko‘rsatilgan xizmatjlar hajmining o‘zgarishiga qarab mos ravishda o‘zgaradi, ulaming ayrimlari esa o‘zgarishsiz qoladi. 0‘zgaruvchan ishlab chiqarish xarajatlariga yoqilg‘i - moylash materiallari, ehtiyot qismlar, hisoblangan ishbay mehnat haqi va boshqa xarajatlar kiradi. 0‘zgarmas xarajatlarga, misol uchun, qat'i summadabelgilangan ijaratodovlari, maoshlar, majburiy ajratmalar, bir xil maromda asosiy vositalaming boshlang‘ich qiymatiga nisbatan hisoblanadigan amortizatsiya (eskirish) summasi va boshqalar misol bo‘ladi.
Avtotransport korxonalarida, boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektlardagi kabi, ishlab chiqarish xarajatlarining tarkibiy moddalari 0‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 5-fevraldagi 54-son qarori bilan tasdiqlangan «Mahsulot (ish, xizmatjlami ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalami shakllantirish to‘g‘risida Nizom»ga asosan tartibga solinadi.
Ushbu Nizomga muvofiq avtotransport korxonalari ishlab chiqarish xarajatlarining tarkibiy moddalari iqtisodiy mazmuniga ko‘ra beshta guruhgaboMinadi. Bular:

•