Mavzu: “Kinematika” - Kinematika- mexanikaning bir bo’limi. Jism harakatini vujudga keltiruvchi kuchlarni hisobga olmagan holda jism harakatining geometrik xossalarini o’rganadi. O’rganilgan ob’yekt xossalariga ko’ra, nuqta qattiq jism, deformatsiyalanuvchi jism, tutash muhit ya’ni gaz, suyuqlik, elastik jism Kinematikasiga bo’linadi. Odatda Kinematika dinamikani o’rganishda qo’shimcha vosita hisoblanadi. Nuqta va qattiq jismn Kinematikasining asosiy vazifasi nuqta yoki qattiq jismning muayyan sanoq, sistemasiga nisbatan harakatlarni nuqta vaziyati koordinatalar bilan belgilanadi va harakatlarning barcha kinematik tasniflar orasidagi bog’lanishlarni aniqlashdir
Nuqta tezligi (t>) va tezlanish (sh) uning harakatini ifodalovchi asosiy kinematik omillardir. Bular harakat turiga bog’liq. Jismning eng oddiy harakati ilgarilanma va aylanma harakatdan iborat. Ilgarilanma harakat vaqtida jismning barcha nuqtalari birday harakat qiladi. Jism harakatini trayektoriyasini ifodalash uchun bitta nuqtaning harakatini bilish kifoya. Har qanday jism tog’ri va egri chiziq hamda tekismas bo’lishi mumkin. Tekismas harakatda tezlikning oniy yoki o’rtacha qiymati aniqlanadi. Tekis harakatda tezlanish nolga teng. Jism qo’zg’almas o’q atrofida aylanma harakat qilsa , bitta erkinlik darajasiga ega bo’ladi va uning vaziyati burilish burchagi, burchak tezligi va burchak tezlanishi bilan ifodalanadi. - Nuqta tezligi (t>) va tezlanish (sh) uning harakatini ifodalovchi asosiy kinematik omillardir. Bular harakat turiga bog’liq. Jismning eng oddiy harakati ilgarilanma va aylanma harakatdan iborat. Ilgarilanma harakat vaqtida jismning barcha nuqtalari birday harakat qiladi. Jism harakatini trayektoriyasini ifodalash uchun bitta nuqtaning harakatini bilish kifoya. Har qanday jism tog’ri va egri chiziq hamda tekismas bo’lishi mumkin. Tekismas harakatda tezlikning oniy yoki o’rtacha qiymati aniqlanadi. Tekis harakatda tezlanish nolga teng. Jism qo’zg’almas o’q atrofida aylanma harakat qilsa , bitta erkinlik darajasiga ega bo’ladi va uning vaziyati burilish burchagi, burchak tezligi va burchak tezlanishi bilan ifodalanadi.
Erkin qattiq jism massa markazi bilan birga ilgarilanma va aylanma harakat qiladi. Artileriya snaryadi, fazoviy jismlar va boshqa harakatlar bunga misol bo’ladi. - Erkin qattiq jism massa markazi bilan birga ilgarilanma va aylanma harakat qiladi. Artileriya snaryadi, fazoviy jismlar va boshqa harakatlar bunga misol bo’ladi.
- Deformatsiyalanuvchi muhitlar Kinematikasi deformatsiyalar umumiy nazaryasi va muhitning uzluksizligi shartini aks ettiruvchi uzluksizlik tenglamalarini aniqlaydi. Tutash muhit Kinematik muhit elementlar harakatini ularning deformatsiyalanuvchanligini hisobga olgan holda bayon qiladi. Yorug’lik tezligiga yaqin bo’lgan harakat Kinematikasi haqida nisbiylik nazariyasida, mikrozarralar harakati haqida kvant mexanika qaraladi. Kinematik usullari turli mexanizmlar va boshqalarda harakat uzatishni hisoblashda muhim ahamiyatga ega
Kinematika Mexanikaning jismlar harakatini keltirib chiqaradigan sabablarni tushuntirmasdan ko’rib chiqadigan bo’lim. - Kinematika Mexanikaning jismlar harakatini keltirib chiqaradigan sabablarni tushuntirmasdan ko’rib chiqadigan bo’lim.
- Tananing mexanik harakati vaqt o’tishi bilan ma’lum bir jismning boshqa jismlarga nisbatan kosmosdagi holatining o’zgarishi.
- Malumot organi jismning harakatini tavsiflash uchun bu harakat jismlarning qaysi biriga nisbatan ko’rsatilgan.
- Malumot doirasi mos yozuvlar organi va mos yozuvlar vaqti bilan bog’liq bo’lgan koordinatalar tizimi. Har qanday vaqt oralig’ida harakatlanuvchi jismning o’rnini aniqlash imkonini beradi.
Har bir tananing o’ziga xos olchami bor. Tananing turli qismlari turli fazoviy joylarda joylashgan. Ammo mexanikaning aksariyat muammolarida tananing alohida qismlari holatini ko’rsatish shart emas. Agar tananing o’lchamlari boshqa jismlarga bo’lgan masofalarga nisbatan kichik bo’lsa, u holda berilgan jism uning moddiy nuqtasi hisoblanadi. Bu sayyoralarning quyosh atrofidagi harakatini o’rganishda amalga oshiriladi. - Har bir tananing o’ziga xos olchami bor. Tananing turli qismlari turli fazoviy joylarda joylashgan. Ammo mexanikaning aksariyat muammolarida tananing alohida qismlari holatini ko’rsatish shart emas. Agar tananing o’lchamlari boshqa jismlarga bo’lgan masofalarga nisbatan kichik bo’lsa, u holda berilgan jism uning moddiy nuqtasi hisoblanadi. Bu sayyoralarning quyosh atrofidagi harakatini o’rganishda amalga oshiriladi.
- Mexanik harakat progressiv deyiladi, agar tananing barcha qismlari bir xil tarzda harakat qilsa.
Moddiy nuqta berilgan sharoitlarda o’lchamlarini e’tiborsiz qoldiradigan jism. - Moddiy nuqta berilgan sharoitlarda o’lchamlarini e’tiborsiz qoldiradigan jism.
- Tananing trraektoriyasi tana yoki moddiy nuqta tasvirlaydigan, vaqt o’tishi bilan bir nuqtadan ikkinchisiga o’tadigan qandaydir chiziq.
- Moddiy nuqtaning fazodagi har qanday vaqt oralig’ida joylashishi koordinatalarning vaqtga x=x(t), y=y(t), z=z(t) bog’liqligi yordamida aniqlanadi. Radius vektorining vaqt r =r (t) koordinata boshidan berilgan nuqtaga chizilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
