К. P. Аbduraxmanov, V. S. Xamidov

Aylanma harakat kinematikasi

Aylanma harakatni ifodalashda R va  qutb koordinatalaridan foydalanish qulaydir.

Bu erda R — radius — qutbdan moddiy nuqtagacha bo‘lgan masofadir,  — qutb burchagi (burilish burchagi ).

d - elementar burilishlar,

 - psevdovektorlar

Burilish burchagi

Burchakli ko‘chish

- aylanayotgan nuqtaning bosib o‘tgan S yoy uzunligini, R radiusga nisbati bilan o‘lchanadigan, yoy bilan radius orasidagi burchakka teng fizikaviy kattalikdir.

- moduli burilish burchagiga teng bo‘lgan,

yo‘nalishi o‘ng parmaning ilgarilanma harakati

yo‘nalishiga mos tushadigan vektor kattalikdir.

Burchakli tezlik

- burchakdan vaqt bo‘yicha olingan birinchi xosilaga teng vektor kattalikdir

Burchakli tezlanish

- burchakli tezlikdan vaqt bo‘yicha olingan birinchi xosilaga teng vektor kattalikdir

 vektor aylanish o‘qi bo‘ylab  burchak tezlik vektori o‘sishi tomon yo‘nqalgan:

 vektor aylanish o‘qi bo‘ylab  burchak tezlik vektori o‘sishi tomon yo‘nqalgan:

• 
  tezlanuvchan aylanishda  vektor  vektor yo‘nalishiga mos tushadi;
  
• 
  sekinlanuvchan aylanishda burchakli tezlanish vektori  vektor yo‘nalishiga teskari yo‘nalgandir.
  

Burchakli tezlanish

Chiziqli tezlik

Nuqtaning aylana bo‘ylab chiziqli tezligi burchak tezlik va traektoriya radiusi bilan quyidagi o‘zaro nisbat orqali bog‘langan

Aylana bo‘lab harakatdagi chiziqli tezlik tezlik ifodasini vektor ko‘rinishda quyidagi vektor ko‘paytma ko‘rinishda ifodalash mumkin: