Kadrlarga oid m a’lumotlar ’ bazasi
Mutaxassislar axborot tizimlari
Download 115.83 Kb.
|
3-mavzu
|
Mutaxassislar axborot tizimlari ma’lumotlar bilan ishlovchi mutaxassislar, loyihachilar, muhandislar
mehnat unumdorligini oshirishda yordam beradilar. Ularning vazifasi qog‘ozli axborotlarni qayta ishlashni osonlashtirish va yangi ma’lumotlarni tashkilot bazasida integratsiyalashdan iboratdir. Jamiyat va ishlab chiqarish taraqqiyoti, iqtisodiyotning o‘sishi kelajakda mana shunday axborot tizimlarining keng ko‘lamda joriy etilishiga bog‘liq. Bunday tizimlarda ikki guruhni alohida ajratib o‘tish o‘rinlidir: • ofisni avtomatlashtirish axborot tizimlari; • bilimlarni qayta ishlash axborot tizimlari. Ofisni avtomatlashtirish axborot tizimlari o‘zining soddaligi va keng qamrovligi tufayli ixtiyoriy tashkiliy bo‘g‘in xodimlari tomonidan faol ishlatiladilar. Ko‘pincha ulardan o‘rta maxsus ma’lumotga ega bo‘lgan kichik mutaxassislar, buxgalterlar, kotibalar va hattoki yuqori malakaga ega bo‘lgan mutaxassislar foydalanadilar. Asosiy maqsad – ma’lumotlarni qayta ishlash, ish yuritish samaradorligini oshirish va axborotlarni qayd qilish, ularni izlash, so‘rovlar bo‘yicha muayyan shakllar yoki jadval ko‘rinishidagi hisobotlarni tayyorlashni tezlashtirishdir. Ofisni avtomatlashtirish axborot tizimlari axborot xizmati ko‘rsatish sohalari xodimlarini xaridorlar, buyurtmachilar, iste’molchilar bilan aloqani o‘rnatish imkonini yaratadi. Ularning faoliyati asosan hujjatlar yuritish, kommunikatsiyani boshqarish, reja-jadvallar ishlab chiqishni qamrab oladi. Bunday tizimlar quyidagi funksiyalarni bajaradilar: • turli matn protsessorlari asosida kompyuterda matnlarni qayta ishlash; • yuqori sifatli bosma mahsulotlarni ishlab chiqish; • hujjatlarni arxivlash; • elektron kalendarlar va ish yuritishga doir ma’lumotlarni elektron yozuv daftarchasida saqlash; • elektron va audiopochta; • video- va telekonferensiyalar. Bilimlarni qayta ishlash axborot tizimlari, shu jumladan, ekspert tizimlar muhandislar, huquqshunoslar, olimlar uchun yangi mahsulot yaratishda foydalaniladigan zarur bilimlarni qamrab oladilar. Ularning vazifasi yangi axborot va yangi bilimlarni yaratishdir. Masalan, muhandislik va ilmiy loyihalashning ixtisoslashtirilgan ishchi stansiyasi yuqori darajadagi sifat talablariga javob beradigan texnik ishlanmalarni yaratish uchun imkoniyat yaratadi. oliq tizimida axborot texnologiyalari (2 soat) Ma’ruza rejasi: 1. Soliq ishini tashkil qilish 2. Soliqning funksiyalari 3. Davlat soliq inspeksiyasida boshqaruv tizimi 4. Soliq tashkilotlarida axborot texnologiyalarning roli va ularni rivojlantirish yo‘llari. 5. Soliq tashkilotlaridagi avtomatlashtirilgan boshqarish tizimi 1.Soliq ishini tashkil qilish Soliq tizimi tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi jismoniy va yuridik shaxslar oladigan daromadlardan davlat soliq idoralari (organlari) undiradigan soliqlar majmui, shuningdek soliq solish usullari va qoidalaridir. Davlat soliq organlarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: Soliq qonun hujjatlariga rioya etilishi, soliqlarning to‘g‘ri hisoblanishi, soliqlar to‘liq va o‘z vaqtida to‘lanishi ustidan nazoratni amalga oshirish; Soliq qonun hujjatlariga rioya etishda zarur shartlarni ta’minlash, soliq majburiyatlarni bajarishda soliq to‘lovchilarga yordam ko‘rsatish; Soliq siyosatini amalga oshirishda bevosita ishtirok etish; Soliq solish sub’ektlari va ob’ektlarini to‘la va o‘z vaqtida hisobga olishni ta’minlash; Soliqqa doir huquqbuzarliklarni aniqlash, va oldini olish va bartaraf qilish; Nazorat qiluvchi organlar tomonidan xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar moliya-xo‘jalik faoliyatini tekshirish va taftish kilishlarining hammasini muvofiqlashtirish; Jismoniy va yuridik shaxslarni, byudjetga soliqlar va boshqa to‘lovlarni to‘lovchilarni, yuridik va jismoniy shaxslarning soliq solish ob’ektlarni hisobga olishning to‘laqonli bazasini yaratish; Yagona telekommunikatsiya tizimini yaratish; Tashkiliy va kadrlar bilan ishlashni takomillashtirish va kuchaytirish; Me’yoriy –huquqiy bazani yanada takomillashtirish; Belgilangan bashorat ko‘rsatkichlarga muvofiq byudjetga to‘lovlarning to‘liq tushishini ta’minlash; Soliq tizimining unumdorligini va samaradorligini oshirish, salbiy ta’sir va xatar darajasini pasaytirish; Davlat soliq xizmati organlari ishining samarali bo‘lishi uchun davlat soliq ko‘mitasi quyidagi funksiyalarni bajaradi: Soliq axborotini qabul qilish, qayta ishlash, uzatish va saqlashning eng sermehnat jarayonlarini avtomatlashtirish maqsadida soliq tushumlari, barcha soliq to‘lovchilar – yuridik va jismoniy shaxslarning yagona reestrini shakllantiradi va yuritadi; Davlat soliq xizmati organlarining moddiy-texnika ta’minoti, materiallar va uskunalarga ajratilgan fondlardan foydalanish ustidan nazoratni amalga oshiradi; Davlat soliq xizmati organlarini ijtimoiy rivojlanish va moddiy-texnika ta’minoti maxsus fondini to‘g‘ri shakllantirish, taqsimlash va ishlatish ustidan nazorat qiladi. 116 Soliqlar va soliq to‘lovchilarning hisobga olishlarining yagona kompyuter tizimini yaratish, davlat soliq xizmati organlarini moddiy – texnikaviy ta’minlash, kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash maqsadida tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshiradi va xorijiy soliq organlari bilan hamkorlikni rivojlantiradi. 2.Soliqning funksiyalari Soliq tizimida uning beshta asosiy funksiyasi ajratib ko‘rsatiladi: soliq hisobining fiskal (xazinaga oid) funksiyasi; qayta taqsimlash funksiyasi; rag‘batlantirish funksiyasi; soliq hisobining nazorat funksiyasi; soliqni hisoblash jarayonini axborot bilan ta’minlash funksiyasi. 1. Soliqning asosiy funksiyasi – fiskal vazifa hisoblanadi (lotincha fiscus – xazina). Buning ma’nosi shuki, soliqlar yordamida pul zahiralarining markazlashtirilgan fondi tashkil etiladi, unga davlat apparati, qurolli kuchlarni tutib turish, shuningdek zarur ijtimoiy-iqtisodiy funksiyalarni bajarish uchun mamlakat xukumati egalik qiladi, ya’ni eng muhim umumdavlat, xalq xo‘jaligi vazifalarini hal etish uchun, korxona va fuqarolar olgan daromadlar bir qismini soliq to‘lovlari sifatida olish yo‘li bilan davlat byudjetining daromad qismini shakllantirish soliqlar fiksal funksiyasining eng muhim elementi hisoblanadi. Bozorlar munosabatlarining shakllanishi va rivojlanishi sharoitida soliqlarning yana bir muhim tomoni ularning iqtisodiyetdagi tartibga soluvchilik roli hisoblanadi, ya’ni davlat soliqlar yordamida tovarlar, xizmatlarni ishlab chiqarish va sotishning iqtisodiy shart-sharoitini tartibga soladi va bu bilan xalq xo‘jaligi tarmoqlarining iqtisodiy faoliyatini amalga oshirish uchun muayyan «soliq muxiti» yaratadi. 2. Soliqlarning yana bir funksiyasi qayta taqsimlashdir, ya’ni soliqlar tushishidan hosil bo‘ladigan pul zahiralarining davlat fondi (davlat byudjeti) orqali davlatdan olingan daromadlarning bir qismini qayta taqsimlaydi, ularni ishlab chiqarish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirishga, ustuvor tarmoqlarga investitsiyalashga yo‘naltiradi. 3. Rag‘batlantirish funksiyasi soliq tizimining eng muhim funksiyalaridan biri bo‘lib, ishlab chiqarishni rivojlantirishga, moddiy-xom ashe resurslari, shuningdek moliyaviy va mehnat resurslari, jamg‘arilgan mol-mulkdan samarali foydalanishga rag‘batlantiruvchi ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni soliq yukini kamaytirish orqali ishlab chiqarishni rivojlantirishga, moliyaviy axvolni mustaxkamlashga va investitsiya faoliyatini jonlantirishga rag‘batlantiradi. 4. Nazorat funksiyasi soliq to‘lovchi tomonidan taqdim etilgan, soliqga tortish ob’ekti, soliqqa tortiladigan baza, imtiyozlar singari va hokazo tegishli soliq ko‘rsatkichlarining hisob- kitoblarini tekshirishdek ancha murakkab jarayondan iborat. Soliq hisobi soliq idoralarga belgilangan soliq hisobi shakllari orqali soliq to‘lovchilar o‘zlarining soliq majburiyatlarini qanday bajarayotganlarini yanada samarali nazorat qilish imkonini beradi. 5. Soliqlarni hisoblash jarayenini axborot bilan ta’minlash funksiyasi. Mazkur funksiya amaldagi qonunlarga muvofiq buxgalteriya hisobini yuritishlari shart bulmagan shaxslar uchun solik majburiyatlarini to‘g‘ri hisoblashga doir zarur soliq axborotini yig‘ish va qayta ishlash imkonini beradi. Masalan, soliqqa tortiladigan jismoniy shaxslar yil davomida olgan daromadlari va qilgan harajatlarini hisobga olishlari shart. Jismoniy shaxslar buxgalteriya hisobini yuritishlari shart bo‘lmagani uchun barcha hisob funksiyalari soliqqa tortish maqsadlari uchun hisobga, ya’ni soliq hisobiga yuklanadi. 117 3.Davlat soliq inspeksiyasida boshqaruv tizimi Tuman soliq inspeksiyasining rahbariyati asosan quyidagilardan iborat bo‘ladi, ya’ni: Boshliq, Boshliq muovini, Boshliq muovini, Kadrlar bo‘yicha bosh mutaxassis, Nazorat qilish bo‘yicha Viloyat Davlat Solik Inspektori, Ijro nazorati bo‘yicha mutaxassis. Bundan tashqari har bir bo‘limda nazorat ishlari bo‘yicha boshliq va boshliq o‘rinbosarlari mavjud. Tuman Davlat Solik Inspeksiyasida boshqaruvchilarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: 1 Davlat soliq inspeksiyasining faoliyatini boshqarish; 2 O‘z vakolatlari doirasida O‘zbekiston Respublikasi qonunlari, Oliy Majlis qarorlari, O‘zbekiston Respublikasi Farmonlari, Vazirlar Maxkamasi Qaror va Farmoishlari va yuqori soliq organlari, buyruq va ko‘rsatmalari asosida va ularni bajara borib, davlat soliq inspeksiyasining barcha xodimlari ijro etishlari shart bo‘lgan buyruqlar chiqaradi, ko‘rsatma va tavsiyalar beradi; 3 Jinoiy protsessual majmuasiga muvofiq, davlat soliq inspeksiyasi boshlig‘i surishtiruv organining rahbari hisoblanadi, surishturuvchining qarorlarini tasdiqlaydi; 4 Davlat soliq inspeksiyasi xodimlarini o‘z vakolati o‘z doirasida lavozimiga tayinlaydi, lavozimni o‘zgartiradi, lavozimdan ozod qiladi; 5 Alohida xizmat ko‘rsatgan xodimlarga faxriy unvon va mukofotlar, soliq idoralari xodimlari uchun xukumat tomonidan belgilangan maxsus shaxsiy unvonlar berishga tavsiya qiladi; 6 Berilgan vakolatlar doirasida boshqa qonuniy huquqlarga ham ega. 4.Soliq tashkilotlarida axborot texnologiyalarning roli va ularning rivojlantirish yo‘llari. Tuman Davlat Soliq Inspeksiyasining xodimlari o‘z vazifalarini bajarishlari uchun ularga ko‘pgina axborotlar kerak bo‘ladi. Bu axborotlarni banklardan yoki boshqa muassasalardan tez olish uchun ular ko‘pgina axborot texnologiyalaridan foydalanishlari lozim bo‘ladi. Inspeksiyaning har bir bo‘limlari zamonaviy kompyuter texnologiyalari bilan jihozlangan, ya’ni idoradagi soliq to‘lovchilar bilan bo‘ladigan hisob-kitob ishlari to‘la avtomatlashtirilgan bo‘lishi kerak. Inspeksiyaning har bir xodimi o‘z avtomatlashgan ish o‘rniga ega bo‘lishi, ular kerakli ma’lumotlarga tez va yuqori sifatda texnik vositalar orqali ishlov bera olishlari zarur. Umuman olganda soliq inspeksiyasida avtomatlashtirilgan axborot tizimidan foydalanish, bu yerda qo‘l mehnatini qisqartirishga va shu sababdan soliq to‘lovchilar bilan bo‘ladigan hisob-kitob ishlarini osonlashtirishga olib keladi. Har qanday tashkilot va korxonalar bo‘yicha axborotlarni juda tezlik bilan qo‘lga kiritish va yuqori tashkilotlarga taqdim etish imkoniyati yaratiladi. Bu esa Tuman Davlat Solik Inspek-siyasining xodimlarini mehnat unumdorligini va samaradorligini oshiradi. Tuman Davlat Solik Inspeksiyasining kelajakdagi asosiy maqsadlaridan biri - bu inspeksiyani bundan ham yuksak texnik vositalar bilan ta’minlash, soliq to‘lovchilar bilan 118 bo‘lgan hisob-kitob ishlarini yanada osonlashtirish, axborotlarni banklardan tez olish va axborotlarga ishlov berishni tezlashtirish hisoblanadi. Soliq tashkilotlarida avtomatlashtirilgan axborot tizimlari (STAAT) – bu zamonaviy axborot texnologiyalari vositalari va usullari asosida ma’lumotlarni qayta ishlash orqali soliq tashkilotlarini boshqaruvini zamonaviy shakli bo‘lib xizmat qiladi. STAAT ning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat: 1. qabul qilinadigan qarorlarning sifatini oshirib, soliq tashkilotini faoliyatini samarasini oshirish; 2. soliq inspektorlarining soliq qonunlari bilan ta’minlash; 3. soliq inspektorlarini ish unumdorligini oshirish; 4. soliq to‘lovchilarning ro‘yxatini doimiy kuzatish va soliq qonunlarini bajarilishini nazorat qilish; 5. soliqlar tushumini nazorat qilish va ularning dinamikasini aniqlash; 6. yuqori bo‘g‘indagi rahbarlarni barcha ma’lumotlar bilan ta’minlash; 7. qog‘oz ishlarini kamaytirish. STAAT ning funksional quyi tizimlarini belgilab olish bevosita soliq tizimining strukturasiga bog‘liqdir. Ikkinchi pog‘onada quyidagi quyitizimlarni ajratib olish mumkin: Namunaviy hisobot shakllarini tayyorlash. Asosiy yo‘nalishlar bo‘yicha soliqlar tushumini tasniflovchi statistik ko‘rsatkichlar bo‘yicha tayyorlangan bo‘ladi. Nazorat qilish faoliyati. Bu yerda asosan jismoniy va yuridik shaxslarning ro‘yxati olib boriladi. Uslubiy, taftish qilish va huquqiy faoliyati. Bu yerda xukumat qarorlari va normativ hujjatlar bilan ishlash mumkin. Pastki pog‘onadan soliq qonunlarini bajarilishi yoki buzilishi haqidagi ma’lumotlar qayta ishlanadi. Tahliliy faoliyati. Tushumlarni tahlil qilish va bashoratlash, pastki pog‘onadagi soliq tashkilotlar faoliyatini tahlil qilish. Tashkilotning ichki masalalari. Bu yerda bevosita soliq tashkilotining ichki masalalari, ya’ni faoliyatini boshqarish nazarda tutiladi. Uchinchi pog‘onada quyidagi quyitizimlarni ajratib olish mumkin: korxonalarni ro‘yxatga olish; 119 tashkilotlardan hisobotlarni qabul qilish; korxonalar kartochkalarini olib borish; hujjatiy tekshiruvlar; normativ va huquqiy hujjatlarni olib borish; tashkilotning ichki masalalari; jismoniy shaxslarning hujjatlarini qayta ishlash. 5.Soliq tashkilotlaridagi avtomatlashtirilgan boshqarish tizimi Tuman Davlat Soliq Inspeksiyasi avtomatlashtirilgan boshqarish tizimining sxemasi Bu avtomatlashtirilgan ish joylarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: Tahlil bo‘limi AIJ 1 shaxsiy hisob varaqalarning hisobotlarini kiritadi; 2 inkassa talabnomalarini kiritadi; 3 korxonalar bo‘yicha solishtirish dalolatnomalar qilinadi; 4 bankdan kelgan elektron talabnomalarni kiritadi; Kadrlar bo‘limi AIJ 1 boshliq tomonidan buyruqlarni kiritadi, 2 e’lonlar yoziladi, 3 inspeksiyaga kerak bo‘lgan hujjatlarni bosib chiqaradi. Boqimonda bo‘limi AIJ 1 boqimondalarni hisoblaydi; 2 korxonaning qarzlari bo‘yicha ogoxlantirish talabnomalari yoziladi; 3 solishtirish dalolatnomalari tuziladi; 4 qarzlari bo‘yicha xo‘jalik sudlari bo‘yicha materiallar tayyorlaydi; 5 muddati kelgan to‘lov talabnomalarini ro‘yhatini chiqariladi; 120
1 to‘lov talabnomasi bilan ishlaydi; 2 to‘lov topshiriknomasi bilan ishlaydi; 3 ma’muriy jarima kiritiladi va boshqalar bilan ishlaydi. Huquqiy bo‘lim va jismoniy bo‘limlarning AIJ 1 dalolatnomalar yoziladi, o‘zgartiriladi; 2 hisobotlar kiritiladi va boshqalar. Axborot bilan ta’minlash bo‘limining administratori quyidagi vazifalarni bajaradi: 1 butun axborotlar bazasini har kuni arxivlaydi; 2 axborot tizimini takomillashtirish; 3 axborotlar bazasidan foydalanish uchun parol beradi; 4 korxonalar to‘g‘risida boqimonda bo‘yicha ma’lumotlarni shakllantiradi; 5 hamma dasturlarni to‘liq ishlashi uchun javob beradi; Axborot bilan ta’minlash guruhida har kunlik bankdan kelgan axborotlar kompyuter orqali bosib chiqarilib, boshqa bo‘limlarga taqdim qilinishi shart. Inspeksiyaning ishini yaxshilash uchun quyidagi ishlarni bajarish kerak: 1 xodimlar malakasini oshirish, 2 tezkor kompyuterlarni sonini oshirish, 3 INTERNET kompyuter tarmog‘iga kompyuterlarni ulanishi, 4 banklar bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqani o‘rnatish. Umuman olganda soliq inspeksiyasida avtomatlashtirilgan axborot tizimini shakllantirish qo‘l mehnatini qisqartirishga va soliq to‘lovchilar bilan hisob-kitob ishlarini osonlashtirilishga olib keladi. Har qanday tashkilot va korxonalar bo‘yicha axborotlarni juda tezlik bilan qo‘lga kiritish va yuqori tashkilotlarda taqdim etish imkoniyatini beradi, bu esa mehnat unumdorligi va samaradorligini oshiradi. Davlat byudjetining daromadlari asosan yuridik va jismoniy shaxslar-dan olinadigan soliqlar hisobidan to‘ldirilib boriladi. Soliqlarning qanchalik to‘g‘ri, to‘liq va aniq hisoblanishi soliq xizmatiga bog‘liq va uni qanchalik bajarilishi byudjet daromadini oshishi yoki kamayishiga ta’sir etadi. Shunday qilib, respublika soliq idoralarining bosh vazifasi – tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanayotgan jismoniy va yuridik shaxslarning soliq qonunlariga nechog‘li rioya etayotganliklarini tekshirib turishdan iboratdir. Shu bilan birga, taqdim etilgan hisobotlarni soliq idorasida ko‘zdan kechirish, joyiga borib buxgalteriya hujjatlarini, hisob ro‘yhatlaridagi yozuvlar, statistika va operativ materiallarini ko‘rib chiqish lozim. Bu o‘tqaziladigan tekshirishning asosiy maqsadi hisob- kitob ma’lumotlarining to‘g‘riligini aniqlashdan, korxonaning moliya-xo‘jalik faoliyati ko‘rsatkichlarini soxtalashtiruvchi turli-tuman xatolarni topib, to‘lovlarni hisoblash va to‘lashda qonuniylikka rioya etilishini va byudjet oldidagi majburiyatlar bajarilishini ta’minlashdan iboratdir. Yuqorida ko‘rsatilgan vazifalarni bajarilishida axborot texnologiya-larining qo‘llanilishi ularning ishlarini bir muncha yengillanishini, ya’ni ma’lumot bazalari-ing anik, tez va sifatli bajarilishini ta’minlaydi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida ko‘pchilik korxonalar ma’lumotlarni xuddi boshqa mulk turlari kabi saqlash, foydalanish va himoya qilish kerak bo‘lgan qimmatli zahira sifatida qaraydilar. Soliq xizmatida bir qancha hisob-kitob hujjatlari va varaqalari ishlatiladi. Bu hisob-kitob hujjatlari Davlat Soliq inspeksiyasi va soliq to‘lovchilar o‘rtasida Huquqiy bulim va jismoniy 121
hisoblanadi: 1. Jismoniy shaxslar. 2. Yuridik shaxslar. Yuqoridagi har ikkala shaxslar o‘rtasida bir-birinikidan farq qiluvchi turli xildagi hisob- kitob hujjatlari mavjud. Yuridik shaxslar bilan hisob-kitoblar jismoniy shaxslar bilan bo‘ladigan hisob- kitoblarga qaraganda bir muncha qiyinroqdir. Yuridik shaxslar bilan, ya’ni korxona yoki firmalar bilan Davlat Soliq inspeksiyasi o‘rtasida soliq ob’ektlarining bir nechta turi bo‘yicha hisob-kitob ishlari olib boriladi. Bu hisob – kitob ishlari bir vaqtning o‘zida ham Davlat Soliq inspeksiyasi idoralarida, ham korxona yoki firmaning o‘zida olib boriladi. Bu hisob-kitob har oyda, kvartalda yoki yillik hisobot shaklida har bir korxona yoki firma va Davlat Soliq inspeksiyasi o‘rtasida qilinadi. Bu hisobotda korxonaning butun faoliyati va faoliyat natijalari ko‘rsatiladi. Shu bilan bir qatorda soliq ob’ektlari bo‘yicha to‘lanishi kerak bo‘lgan belgilangan soliq stavkalari, summalari va to‘lov muddatlari ko‘rsatiladi. Hisobot o‘z ichiga quyidagilarni kiritadi: 1. Buxgalteriya balansi. 2. Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot. 3. Soliq ob’ektining barcha turlari. 4. Ma’lumotnomalar (debetorlik va kreditorlik qarzlar haqidagi, yiliga bir marta to‘lanadigan). 5. Korxonaning hisoboti. Takrorlash uchun savollar 1. Davlat soliq organlarining asosiy vazifalari? 2. Soliq tizimining asosiy funksiyalari? 3. Soliq tashkilotlaridagi avtomatlashtirilgan boshqarish tizimini tasniflang. Tayanch so‘z va iboralar Test savollari 1. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi jismoniy va yuridik shaxslar oladigan daromadlardan davlat soliq idoralari (organlari) undiradigan soliqlar majmui - bu? A). soliq tizimi B). axborotlar tizimi C). axborotlar texnologiyasi D). ekspert tizimi E). ma’lumotlar bazasi Download 115.83 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|