Кафедраси алимжонова Ж. И

 УЧУН ИШЛАТИЛАДИГАН ХОМ-АШЪЁ МАТЕРИАЛЛАРИГА 
 ИШЛОВ БЕРИШ ВА МАССА ТАЙЁРЛАШ 
 
1. Тошсимон материалларни тайёрлаш. 
Нафис керамика олиш учун ишлатиладиган хом-ашъё материаллари 
қуйидаги тартиб асосида тайёрлаб олинадилар: бирламчи холда саралаш, 
дағал ва ўрта тарзда майдалаш, дағал ва юқори даражада туйиш. 
Тошсимон материаллар қумдан ташқари одатда бўлак-бўлак холда 
келтирилади. Бўлакларнинг ўлчамига қараб майдаланиш 24-расмда 
кўрсатилган тартибда бажарилади. Материални майдалаш жараёни юқори 
даражадаги туйиш билан якунланади. Майдалаш учун ишлатиладиган 
жихозларни танлаш материалнинг хоссаларига ва қўйилаётган талабларга 
қараб бажарилади. 
Материал 

Бўлак-бўлак 

Майда донали ёки аввалдан 
майдаланиб олинган 

Йирик майдалаш 

Туйиш 

Дағал холда (жағли ва бошқа 
майдалагичлар) бўлаклар катта- 
лиги 100 мм 

Дағал, (дезинтеграторлар, 
роторли тегирмонлар) 
доналар ўлчами 0,1-0,5 мм 

Ўрта даражада (ўқли майдалагич, 
зарбли-марказдан қочма тегирмонлар)
бўлакларнинг катталиги 20-100мм 

Юқори даражада, (золдирли, оқимли 
тегирмонлар) доналар ўлчами 0,1-0,01 мм. 

Майда холда (чопарлар, ўқли
майдалагичлар) бўлаклар катталиги 3-
20мм. 
Ўта юқори даражада, коллоид (пневматик 
тегирмонлар) доналар ўлчами 0,0015 мм 
4-расм. Хом-ашъё материалларини тайёрлаш. 

---

33 
Йирик майдалаш ва дағал туйиш. Бўлак-бўлак холда келтирилган 
тошсимон материаллар, яъни кварц, дала шпати, пегматит майдаланишдан 
аввал ювиб олинади ва куйдирилади. Бўлак-бўлак холдаги хом-ашъёни шпат 
ювгичда ювилади (25-расм). Материални аввалдан куйдириб кейин кескин 
совитилса, унинг майдаланиш хусусияти ортади, чунки бунда материал 
бўлаклари уланиш текисликлари бўйлаб ёрилиб кетадилар ва улар 
таркибидаги мавжуд бўлган аралашмалар яъни слюда, темир бирикмалари ва 
бошқалар кўзга кўриниб қолади. Хом-ашъёни саралаш тасмали 
конвейерларда олиб борилади. 
5-расм. Тошсимон материалларни ювиш барабани (шпат ювгич). 
Бўлак-бўлак холдаги хом-ашъёни дағал ва ўртача холда майдалаш учун 
жағли майдалагичлар ишлатилади, уларда материал харакатланувчи ва