Кафедраси одам анатомияси


Микроциркулятор кон айланиш


Download 341 Kb.
bet19/34
Sana09.04.2023
Hajmi341 Kb.
#1343594
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   34
Bog'liq
Ан.маъ.3 кит

Микроциркулятор кон айланиш.
Марrello Малиги (1661) биринчи булиб 180 марта катта килиб курсатувчи линза оркали ичида кон окаётган жуда майда (кил) томирларни куздан кечирди ва уларга капилляр деб ном берди. Одам организмида тахминан 150 миллард капилляр мавжуд булиб, улар 300 триллион хужайрада модда алмашинувини таъминлайди. Агар ана шу капиллярлар бир-бирига уланса, узунлиги 100 минг километрга тенг "тизимча" хосил булар экан, бу тизимча ер юзини 2,5 марта урашга етар эди. 1957 йилда капиллярларда кон айланиши муаммосига багишланган анжуманда "Микроциркуляция" атамаси тилга олинди. Микроциркуляция руй берадиган (кил томирлар) микроциркулятор йулларни урганиш билан биринчи булиб академик В.В.Куприянов шугулланди. Маълум булишича модда алмашинуви руй берадиган микротомирларда босим нихоятда пасайиб (15 мм симоб устунига тенг), кон окиш тезлиги секундига 0,5 мм га тенг булар экан. Бу хол аортдагига нисбатан 500 минг марта кам.
В.В.Куприянов (шогирдлари билан) микротомирларнинг ичида кон юриши (микроциркуляцияни) урганиб чикиб, микроциркулятор йулларни 5 кисмга:

  1. артериола.

  2. прекапиляр.

  3. капилляр.

  4. посткапилляр.

  5. венулага булади. Артериолалар майда артерия шохларидан мускул кавати (tunica media) силлик мускул толаларининг бир катор жойлашиши билан фарк килса, прекапиллярларда ушбу кават узлукли (булиб-булмай) холда булади, эластик кават булмайди. Прекапиллярларнинг капиллярларга утиш ерида мускул толаларининг тупланган ерлари (сикувчи) учраб, улар прекапиллярларда капиллярларга утишини бошкариб туради. капилляр микротомирларнинг асосий бугими булиб. Модда алмашинуви ана шу ерда руй беради. капиллярлар девори факат бир кават эндотелий хужайраларидан иборат холос, мускул хужайралари мутлако булмайди. Эндотелий устини базал парда ураган.

Капиллярлар бир вактда ишламайди шунинг учун функционал жихатдан улар 3 гурухга булинади:

  1. Ишлаб турган капиллярлар - булардан коннинг барча элементлари окиб туради.

  2. Плазматик капиллярлар - ичида факат кон зардоби окиб туради.

  3. Ёпик капиллярлар - булар ишламай турган капллярлар.

Ички ва ташки таъсиротлар туфайли ишлаб турган капиллярлар плазматик ёки ёпик капиллярларга утиб туриши мумкин.

Download 341 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   34




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling