Kalandrlash haqida tushuncha

4-rasm. Halqasimon tug‟ri oqimli kallak sxemasi: 1-siqilgan havoni kiritish shtutseri; 2- kor‘us; 3-rostlanadigan vintlar; 4-mustahkamlovchi moslama; 5-siljuvchi tiqinni ushlab turish uchun tross (kalibrlash moslamasida); 6-quvur zagotovkasi; 7-quvur ichiga siqiigan havo yuborish uchun kanal; 8-matritsa; 9-dornni ushlab turuvchi moslama; 7-dorn.
Kabellar, elektr tokini o‘tkazuvchi simlarni izolatsiya qilishda ekstruderlarni shakllovchi kallagi boshqacha konstruksiyaga ega, yag‘ni vkladishli bo‘ladi.
Murakkab profilga ega bo‘lgan buyumlarni olishda suyuqlanmaga katta qarshilik kursata oladigan kallaklar qullaniiadi.
Polivinilxlorid asosida tayyorlangan kompozitsiyadan ikki shnekli ekstruder yordamida qattiq quvurlar oiinadi. Bu quvurlar vini‘last quvurlar deb ham aytiladi. poJietilenga nisbatan PVX kompozitsiyasidan olinadigan quvurlarda ekstruziya harorati boshqacha bo‘lishi bilan ham farq qiladi. SHuni ham eslatib o‘tish kerakki, vini‘last quvurlaraing issiqlik o‘tkazuvchanhgi po’lat quvurlarnikiga qaraganda 400 marta kam. SHuning uchun ham bunday quvurlaming tashqi devorlarida suv tomchilari hosil bo‘lmaydi.
Agar polietilendan olinadigan quvurlarni ekstruderdan chiqayotgan qovushqoq-oquvchan o‘ziatda 200°C dan ortiq ushlab turish mumkin bo‘lsa, PVX dan olinadigan quvurlar uchun 170— 180°C dan ortmasligi kerak, chunki PVX ning termik turg‘unligi poli-etilenga nisbatan ancha past.
Polietilen va poliprolipendan quvurlar olishda (ayniqsa, tashqi vodo‘rovod tarmoqlari uchun ishlatiladigan quvurlar) tarkibiga (granulaga) 2-2,5% miqdorida yorug‘lik stabilizatorlari - qurum qo‘shiladi.
Bosim ostida quyish texnologiyasi. Bosim ostida quyish usuli, asosan, termo‘lastik polimerlardan buyumlar olishda qullaniladi. Bu usul bilan buyum olishda avvalo polimer harorat ta‘sirida qovushqoq-oquvchan o‘ziatga keltiriladi va uni yopiq quyish qolipiga uzatiladi.
Bu usul bilan og‘irligi bir necha grammdan bir necha qilogrammgacha bo‘lgan, devorining qalinligi 1-20 mm bo‘lgan buyumlar olish mumkin.
Bosim ostida quyish usuli maxsus avtomatlashtirilgan shnekli quyish mashinalarida amalga oshiriladi. quyish mashinalariga har xil konstruksiyaga ega bo‘lgan maxsus quyish qoli‘lari urnatiladi.
Quyish mashinasining silindriga (5-rasm) bunkerdan granula o‘zidagi polimer tushadi. Silindr doim isitib turilganligi uchun polimer avval yumshab, sungra qovushqoq-oquvchan suyuqlikka aylanadi. SHneklar yordamida bosim tufayli soplodan (konussimon naycha) o‘tib, sovitilib turadigan qolipga keladi. qolip ichidagi bushliqni tuldirib polimer tezda qotadi va shnek orqaga qaytishi bilan qolip ochilib, avtomatik ravishda buyum undan chiqib ketadi. SHundan sung bosim ostida quyish sikli yana takrorlanadi. Demak, bosim ostida quyish usulini uzlukli jarayon deb hisoblash mumkin. Bu usul unumli bo‘lib, yuqori natijalari bilan xarakterlanadi, chunki materiallar qoli‘dan tashqarida qizdiriladi. Bunda quyilgan mahsulot eng yuqori va aniq ulchamlarda olinadi.