Kalit sonli jadval almashtirishlar
Download 215.94 Kb.
|
2-amaliy Kalit sonli jadval almashtirishlar
- Bu sahifa navigatsiya:
- Xar bir talaba jurnaldagi variant bo’yicha, Kalit sonli jadval almashtirishlar usulida, berilgan matnni deshifrlasin
- Xar bir talaba jurnaldagi variant bo’yicha, Kalit sonli jadval almashtirishlar usulida, berilgan matnni shifrlasin
|
Kalit sifatida 2 ta son olinadi. Har bir sonda raqamlar takrorlanmasligi kerak. 1- yozilgan son gorizontal kalit, 2-yozilgan son vertikal kalit sifatida ishlatiladi. Birinchi son birinchi satrga yoziladi, ikkinchi son birinchi ustunga yoziladi. Ochiq matn shu jadval o‘lchamiga mos qilib tuziladi. Agar matn katta bo‘lsa, bloklarga ajratiladi. Shifrlash: Masalan, kalit ”364512, 76815”, ochiq matn ”Axborotni himoyalash usullari fan” bo‘lsin. 6x7 jadval chiziladi, gorizontal kalit birinchi satrga yoziladi, vertikal kalit birinchi ustunga yoziladi, matn gorizontal tarzda jadval ichiga yozib chiqiladi.
Gorizontal kalit bo‘yicha ustunlarni o‘sish tartibida joylashtiriladi;
1.2. Vertikal kalit bo‘yicha satrlarni o‘sish tartibida joylashtiriladi;
Ushbu jadvaldagi harflar gorizontal ketma-ketlikda yoziladi va shifrlangan matn hosil bo‘ladi. Shifrlangan matn - ”llhsuuan aifr lmtl hnroab oxasoaly” . Shifrlangan matnni ochish: 6x7 jadval chiziladi, gorizontal kalit birinchi satrga raqamlarining o‘sish tartibida yoziladi, vertikal kalit birinchi ustunga raqamlarining o‘sish tartibida yoziladi, shifrlangan matn gorizontal tarzda jadval ichiga yozib chiqiladi;
Vertikal kalit o‘z holiga keltiriladi, shu bilan satrlar o‘rni almashadi;
Gorizontal kalit o‘z holiga keltiriladi, shu bilan ustunlar o‘rni almashadi;
Hosil bo‘lgan jadvaldagi harflar gorizontal ketma-ketlikda yoziladi va ochiq matn hosil bo‘ladi. Ochiq matn: "Axborotni himoyalash usullari fan”. Nazorat uchun savollar: Kalit sonlarga qanday shartlar qo‘yiladi? Kalit sonlar jadvalning qaysi qismiga yoziladi? Shifrlanadigan matn jadvalga qaysi tartib bilan yoziladi? Shifrlanadigan matn jadvalning barcha kataklarini to‘ldirmasa nima qilinadi? Jadval kataklari qaysi qoidaga asosan almashtiriladi? Kalit sonlar har ikkala tomonda ham bo‘lishi shartmi? Mustaqil ish uchun misollar. Xar bir talaba jurnaldagi variant bo’yicha, Kalit sonli jadval almashtirishlar usulida, berilgan matnni deshifrlasin Kalit so‘z “7253416, 31425”: C=” muli zed olrsa naueh yslbom nxonh tncheai” M=? Kalit so‘z “3724156, 43125”: C=” xohn onm saaronliz dlme uysbh ulehe ictan” M=? Kalit so‘z “47369, 531794”: C=” ‘azovrdsa gxixnx mhmaa taiqdealks” M=? Kalit so‘z “547368, 214753”: C=” ngltaahekkceiyaxdxaaldbaiirltmasrkgi ” M=? Kalit so‘z “821547, 92815”: C= “rariil ltnxot jo*i*v goyial bxrooa” M=? Kalit so‘z “821547, 928153”: C=”Akiski tsnori ubuyki alajge psbule z‘ebko” M=? Kalit so‘z “461357, 624159”: C=”rughuiavtfxsliigziyytoarboarxonilnag” M=? Kalit so‘z “76135, 624159”: C=” slariologiyaasofandakriptsturi” M=? Xar bir talaba jurnaldagi variant bo’yicha, Kalit sonli jadval almashtirishlar usulida, berilgan matnni shifrlasin Vatanga muhabbat tuyg’usi bo’lmaganda edi, yurtlar vayron va zamin talato’p bo’lgan bo’lar edi. Ammo, vayronagarchiliklar shohidi bo’layotgan yerlarni eshitasiz-u, beixtiyor “Bizga, Vatanimizga ko’z tegmasin” - deya duo ham qilishga shoshilasiz. Ne uchunkim, bugunning hali atrofni chuqur anglab ololmagan ba’zi bir gunohkor, nonko’r shu yurt vakillarining o’zga yurt qirg’inbarotiga shoshilib aralashishga ketayotganlarini eshitasiz. Bu zamin ne-ne yovlarga qarshi kurashgan, shahid bo’lib ketgan ota-bobokalonlar ruhi oldida qarzdor. Bugungi kunning nafasini ajdodlarimiz orzu qilib yashaganlarini barchamiz tarix varaqlaridan o’qib bilamiz. Yurtga sodiq har bir farzand bugun qurol ko’tarib urush komida yashayotgan, yo kechirimlilik siyosati orqali pushaymonlik o’tida yonayotgan yurtdoshlar qismatini ko’rib, faryod urgisi kelaveradi. Vatan tushunchasini qalbiga singdirib, dilidagi nafrat –alamni sug’orib, mehr rishtasini qadashni xohlaydi. Ammo, afsuski, barcha birdek mehr tushunchasini tushunmaydi yoki besh barmoq teng emas-da “Vatan qadrini vatangado va musofir biladi”-deydi dono xalqimiz. Bobokalonimiz, buyuk imperiya asoschisi Bobur ham ayni shu tuyg’u azobida to o’lgunga qadar birga yo’ldosh bo’ldi. O’z asarida ham bir yurti qovuni isini olish uchun ming azob chekkani to’g’risida to’xtalib o’tiladi. Vatan hamisha o’z tuprog’idan yiroqdagilar uchun qo’l yetmas Mirrix yulduzidek uzoq va nurli issiqlik bilan tortguvchi kuchga ega. Tuningiz osudaligi, uyqungiz va oromingiz osoyishtaligi uchun faqat shukrona keltirguvchi zamon zaylini ne-ne kishilar orzu etmagan va o’zga notinch yerlar orzusi desak mubolag’a qilmaymiz. Vatan qon-qonimizga singgan an’ana , yurak-yurakka qadalgan ezguliklar, nigohlar tub-tubiga jo bo’lgan shukronalik tuyg’usidir. Uning qadrini qadrlashga qaddi tik avlodlar hamisha birgalikda qadam tashlamog’i lozim. Vatan qalbiga monand saf tizilgan yosh avlodning qaddini tik tutib yashamog’iga teng intilguvchi shu zamin doimo baxt nuriga limmo-lim to’lsin. Vatan bu bizning go’zal bo’stonimiz –O’zbekiston. Sog’inch va mehr qorishgan buyuk ajdodlar kalomida bayon etilgan yurtimiz doimo biz farzandlari uchun jonsarak ona kabi mehribon. O’zbekiston dunyoda yagona va har bir shu yurt farzandiman deguvchilar uchun muqaddas dargoh. Yurtning ertasi yoshlar, jahon minbarida bayrog’imiz hilpirashi uchun hamisha kamarbasta. Qalbi olov bo’layotgan ertaning egasi yosh avlod ezgu orzulari bilan O’zbekiston kuchiga kuch qo’shmoqda. Yurtimiz bugungi kun go’zalligidan yanada ko’rkamlashmoqda, qadamlarini katta va mustahkam tashlab bormoqda. O’zbekiston har soniya kelajagida mehr oshufta bo’lib, navqiron baxt birga abadiy bo’lmog’i uchun intilmoqda. Vatanimiz, O’zbekistonimiz, onajonimiz kabi qadrdon, ko’nglimiz tojidir. Shunday ekan, shu yurt uchun barcha metin yurak bilan qo’rqmay orzular sari intilmog’i va har onni mustahkam poydevor bilan qurmoq uchun dadil odimlamog’i darkor. Biz yoshlar kuchli, bilimli, sog‘lom hamda yuksak ma’naviyatli bo’lib ulg’ayishimiz zarur. Download 215.94 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|