Kalit so’zlar: kinetik nazariya, impul s, kinetik energiya, elastiklik Gazlarning kinetik nazariyasi

Temperaturaning molekulyar talqini

17-17-formulani kichik zichlikli ixtiyoriy gaz uchun eksperimental olingan

PV = T (17-7-formula) bilan taqqoslab
T = ёки 17-18
ekanligini ko’ramiz. SHunday qilib, X o’qi bo’yicha o’rtacha kinetik energiya . Bunda X o’qi bo’yicha xech qanday afzallik mavjud bo’lmay,
ва
deb yozish mumkin.
= deb yozib, molekulalarning ilgarilanma o’rtacha kinetik energiyasi uchun 17-18-formula
17-19
ligi kelib chiqadi. Bu formula molekulalar uchun ilgarilanma kinetik energiya formulasidir.
Ilgarilanma kinetik energiyadan tashqari molekulalar aylanma va tebranma kinetik energiyalarga egadirlar. Biroq faqat ilgarilanma kinetik energiyagina molekulalarning idish devoriga beradigan bosimini topish imkonini beradi. Absolyut temperatura molekulalar o’rtacha ilgarilanma kinetik energiyasining o’lchamidir. N ta molekuladan iborat n molli gazning to’liq ilgarilanma kinetik energiyasi:
17-20
bu yerda Nk = nN_A k = nR. SHunday qilib, ilgarilanma kinetik energiya molekulada , mollarda ga teng. Biz bu natijalardan gazdagi molekulalar tezligini baholashda foydalanishimiz mumkin. 17-19 formuladagi ning qiymati
( )_илг=
bu yerda molyar massadir. ( )_ilg dan olingan ildiz o’rtacha kvadratik tezlik deyiladi:
_ўрт= = 17-21
Bu formula molekulalar o’rtacha kvadratik tezligi formulasidir. Bu tenglama gazlardagi tovush tezligi 15-5-formulasiga o’xshashdir:
_тов=
Havo uchun 1,4. Bu xayratlanarli emas, chunki xavodagi tovush to’lqini bu havo molekulalarining to’qnashishlari natijasida yuzaga keladigan bosimdir.


17-6 misol. Gaz molekulalarining o’rtacha kinetik energiyasi
O₂ gazining molyar massasi 32 g/mol va vodorod N₂ gazining molyar massasi 2,0 g/mol ga teng. a)300 K temperaturada kislorod molekulasining o’rtacha kvadratik tezligini xisoblab toping.b) shu temperaturada vodorod molekulasining o’rtacha kinetik energiyasi qancha bo’ladi?
O’rtacha kvadratik tezlikni 17-21-formuladan topamiz. Buning uchun R=8.314 J/(mol K) ni va O₂ va N₂ gazlarining molekulyar massalari kg/mol da xisoblanadi.
yechish
a) 1.17-21-formulaga son qiymatlarni qo’ying: _ўкт= м/с
b) xisoblashlarni М=0,002 kg/mol uchun bajaring: _ўкт= м/с


Tekshirish
_o’kt tezlik ga teskari proportsional. Vodorodning molekulyar massasi kislorodning molekulyar massasining o’n oltidan bir qismini tashkil etadi. Xisoblashlarimiz massa nisbatiga mos keladi, chunki 1930/484 = 4.00.
Kislorod molekulasining o’rtacha kvadratik tezligi . 1,4 vaqtda 300 K temperaturada havo tezligining o’rtacha kvadratik tezligi 343