Kalorimetriya

 
Kolorimetriya usuli 
Kalorimetriya analizi – eritma rangining bo’yalish intesivligi va uning bo’yovchi modda 
kontsentratsiyasiga bog’liq ekanligidan iborat. Bu analiz fotokolorimetrlarda amalga 
oshiriladi.
Yorug’lik intensivligi suyuqlik ustunidagi eritma kontsentratsiyasiga, balandligiga, 
temperaturasiga, tabiatiga va tushayotgan yorug’likning uzunligiga bog’liq. 
Ikkita bir xil eritma va bir xil sharoitda, ikki xil kontsentratsiyaga ega bo’lsa, unda 
yorug’lik intensivligi quyidagicha bo’ladi. 
Bunda c
1
, c
2
– eritma kontsentratsiyasi;
h
1
, h
2
- eritma ustuni balandligi.
Agar c
1
– eritma kontsentratsiyasi aniq, eritma ustunlari balandligi ma’lum va shu 
ustunlar orqali o’tayotgan yorug’lik intensivligi bir xil bo’lsa, bunda o’rganilayotgan eritma 
kontsentratsiyasi quyidagicha aniqlanadi: 
 
 
Kolorimetrik usul bilan pH ni aniqlash 

---

Ba’zi bir xollarda tekshirilayotgan eritma kontsentratsiyalarini, ularning rangini, oldindan 
tayyorlab qo’yilgan etalon namunalar rangi bilan solishtirish yo’li bilan aniqlanadi. Bu holda 
ularni o’lchash jarayoni osonlashadi va tezlashadi, lekin aniqligi kamayadi.
Bunga misol bo’lib, kolorimetrik usul bilan pH ni aniqlash xizmat qiladi. Kolorimetrik
pH ni aniqlash usuli, aniq bo’lgan muhitdagi pH indikator rangini, boshqa bir noma’lum pH 
muhitidagi indikator rangi bilan solishtirish usuliga asoslangan. Ko’pincha o’z rangini 
o’zgartiruvchi indikatorlar, vodorod kontsentratsiyalarining o’zgarishiga bog’liq bo’ladi. 
Bunday eritmalar asosan kuchsiz kislotalar yoki asoslar bo’ladi. Masalan: kuchsiz asos 
bo’lgan indikator suvli muhitda quyidagicha dissotsiatsiyalanadi.
Dissotsiatsiyalangan indikator qismi bir rangga bo’yalgan, ionlar esa boshqa rangga 
bo’yalgan. Indikator dissotsiatsiya konstantasi: