Камолиддин беҳзод номидаги миллий рассомлик ва дизайн институти

КАМОЛИДДИН БЕҲЗОД НОМИДАГИ МИЛЛИЙ 

РАССОМЛИК ВА ДИЗАЙН ИНСТИТУТИ 

Санъатшунослик факультети Тасвирий 

санъат тарихи ва назарияси кафедраси 

ўқитувчиси Бекмирова Дилноза Чориевна 

томонидан  бакалавр босқичи 2- курс 

талабалари учун Шарқ санъати тарихи 

фанидан мавзулар тақдимоти 

Тошкент 2020 йил 

Шарқ санъати тарихи фанидан 

2- босқич 3-семестр мавзулари

10 - МАВЗУ.

ЎРТА АСРЛАРДА БИРМА, ЛАОС ВА 

ТАИЛАНД САНЪАТИ

O`quv jarayonini tashkil etish. . 

Reja:

1. 

Laos san`ati. Ibodat[ona me`morchiligi.

2. Tailand san`ati. Tailanddagi asosiy stupalar tiplari. 

3. Бирма санъати, тараққиёт босқичлари, ҳусусиятлари. 

Бирма санъатига ҳинд санъати таъсири. 

. 

Tailand hududi, daryoning quyi qismida paydo bo'lgan birinchi mustaqil davlat. Miloddan

avvalgi asrlarda taskil topgan bo`lib,Buddizm diniga e`tiqod qilganlar. Dastlab Lao va Tay

xalqlari bilan aralashgan erta feodal Dvaravati davlati mavjud edi. Bu haqda tarixda bitib

qoldirilgan.

XI asrga kellib katta buddizmga e`tiqodiga ega davlatga aylandi. U Birma va Kambodja

davlatlari bilan qo`shni bo`lganligi sababli, tabiiyki ular ham buddizm diniga e`tiqod qiluvchi

davlatlar bo`lgan, shu ning uchun ularni san`ati, madaniyati bir-biri bilan chambar chas

bog`liq bo`lgan. Qadimdan bu davlatlarda me`morlik, haykaltaroshlik (turlari bo`yicha)

miniatyura san`atlari rivojlangan.

birmaning qadimgi nomi Myanma davlati deb yuritilgan. U ham ?Tailan singari

Buddaviylikka e`iqod keltiruvchilar davlati sanalgan. Shuning uhun Brmaliklarning sanati

Tailand, Kombogja san`ati bilan bog`liq. Birmada ham me`morlik san`ati barq urib

rivojlangan.

Birma qadimgi sivilizasiya rijojlangan davlat sanaladi. Birmaliklar axolisi qadimda Janubiy

Xitoyliklardan tarqalgan. Ular asosan Induizm va buddviylikning Maxayana mazxabidan

bo`lganlar, ya`ni shu

diniga e`tiqod qilganlar.

Janubiy Xitoyliklar bu yerd Pangan

podsholigiga asos solganar. Mono va birmaliklar o`zaro kelishmovchiliklarda yashaganlar.

Navbatdagi jangda Mono qiroli mag`lub bo`lib, halok bo`ladi va birma xalqi birlashadi.

Birmada jangler juda ham ko`p bo`ladi, ana shunday janglarning birida Birmaliklar o`z

mustaqilliklarini yo`qotadilar va Inglizlarga engilib, ularga mustamlaka bo`ladilar.

N nncxnxxnmc

Birma me`morchiligi.

Birmada bugungi kungacha butun dunyodan ziyoratchilarni jalb qilgan ko'plab qadimiy

ibodat joylari saqlanib qolgan. Ularning orasida monolitik stupa minorasi ajralib turadi, unda

ichki bo'sh joy yo'q. Sharqda bunday minoralar xudolar yashaydigan muqaddas Meru tog'ini

ramziy ma’nosi hisoblanagi. Birma stupa minoralari teskari qo'ng'iroqqa o'xshaydi. Ishchilar

qurilish materiali sifatida g'ishtlarni olib, gips va tashqi tomondan oltin bilan qopladilar.

Birmadagi

zinapoyali

qadamjolar

siluetli

ibodatxonalar

o'ynaydi.

Birmadagi budda ibodatxonalari an'anaviy ko'p qavatli tomli xitoy pagodalariga o'xshash

yog'ochdan

qurilgan.

Dekoratsiya

sifatida

ochilgan

o'yma

dekor

ishlatilgan.

Dekoratsiya sifatida ochilgan o'yma dekor ishlatilgan. Qora jigarrang yog'ochdan

yasalgan pagodalar gipsli ibodatxonalar va zarhal zinapoyali minoralari fonida ajoyib

ko'rinishga

ega.

Birma ibodatxonalari, pagodalar va saroylar mohir hunarmandlar tomonidan oddiy

hayvonlar, buddalar va turli xil hayoliy mavjudotlar tasvirlangan o'ymakorliklari bilan ajoyib

tarzda bezatilgan.

Yer uchastkalarida ilonlar, ajdarlar ilon tanali va sher panjalari bilan tasvirlangan

afsonaviy ruhlarini, sherlar tasvirlari barel`ef usulida o`yib ishlangan. Bu esa o` o`rniga

inshoatga takrorlanmas ko`rk bergan.

Tarixiy me`morlik yodgorliklarida asosiy rolni Budda egallayda. O`sha davrda qurilgan

yodgorliklarda Budda barel`eflari, yoki budda hayotidan lavjalar aks etgan syujetlarni

ko`ramiz.

Birma me`morlik yodgorliklari. 

Rangtasvir. Birmada deyarli barcha Buddaning ko'plab haykallari tasvirini uchratish

mumkin. Ular ko'pincha toshdan, yog`chdan ishlangan bo`lib, ustidan tillo suvu Budda

haykalining tik turgan, o`tirgan va yotgan holatda tasvirlanganini ko`rishimiz mumkin.

Ba'zi namunalarda Buddani mahobatli qilib ishlaganlar, bu ramziy ma`moda insonlarni qalban

Bag`rikenglikka, dunyo tinchligini istashga chaqiradi. Ibodatxonalar ko`p zinapoyali, hovuzli

qilib qurganlar va albatta ulatni turli afsonaviy mavjudodlarning haykallari bilan bezaganlar.

Ibodatxonamimg inter`erlari moyboyoq, temperada diniy marosimlar, yovuzlik va yaxshilik

kurashlari, Budda hayoti va afsonaviy mavjudodlar rasmlari tasvirlangan.

ILOVALAR