Камолиддин беҳзод номидаги миллий рассомлик ва дизайн институти
Download 1.89 Mb. Pdf ko'rish
|
10- MAVZU.
- Bu sahifa navigatsiya:
- 10 - МАВЗУ. ЎРТА АСРЛАРДА БИРМА, ЛАОС ВА ТАИЛАНД САНЪАТИ
- Birma me`morchiligi.
- Birma me`morlik yodgorliklari.
КАМОЛИДДИН БЕҲЗОД НОМИДАГИ МИЛЛИЙ РАССОМЛИК ВА ДИЗАЙН ИНСТИТУТИ Санъатшунослик факультети Тасвирий санъат тарихи ва назарияси кафедраси ўқитувчиси Бекмирова Дилноза Чориевна томонидан бакалавр босқичи 2- курс талабалари учун Шарқ санъати тарихи фанидан мавзулар тақдимоти Тошкент 2020 йил 10 - МАВЗУ. ЎРТА АСРЛАРДА БИРМА, ЛАОС ВА ТАИЛАНД САНЪАТИ O`quv jarayonini tashkil etish. . Reja: 1.
Laos san`ati. Ibodat[ona me`morchiligi. 2. Tailand san`ati. Tailanddagi asosiy stupalar tiplari. 3. Бирма санъати, тараққиёт босқичлари, ҳусусиятлари. Бирма санъатига ҳинд санъати таъсири. . Tailand hududi, daryoning quyi qismida paydo bo'lgan birinchi mustaqil davlat. Miloddan avvalgi asrlarda taskil topgan bo`lib,Buddizm diniga e`tiqod qilganlar. Dastlab Lao va Tay xalqlari bilan aralashgan erta feodal Dvaravati davlati mavjud edi. Bu haqda tarixda bitib qoldirilgan. XI asrga kellib katta buddizmga e`tiqodiga ega davlatga aylandi. U Birma va Kambodja davlatlari bilan qo`shni bo`lganligi sababli, tabiiyki ular ham buddizm diniga e`tiqod qiluvchi davlatlar bo`lgan, shu ning uchun ularni san`ati, madaniyati bir-biri bilan chambar chas bog`liq bo`lgan. Qadimdan bu davlatlarda me`morlik, haykaltaroshlik (turlari bo`yicha) miniatyura san`atlari rivojlangan. birmaning qadimgi nomi Myanma davlati deb yuritilgan. U ham ?Tailan singari Buddaviylikka e`iqod keltiruvchilar davlati sanalgan. Shuning uhun Brmaliklarning sanati Tailand, Kombogja san`ati bilan bog`liq. Birmada ham me`morlik san`ati barq urib rivojlangan. Birma qadimgi sivilizasiya rijojlangan davlat sanaladi. Birmaliklar axolisi qadimda Janubiy Xitoyliklardan tarqalgan. Ular asosan Induizm va buddviylikning Maxayana mazxabidan bo`lganlar, ya`ni shu diniga e`tiqod qilganlar. Janubiy Xitoyliklar bu yerd Pangan podsholigiga asos solganar. Mono va birmaliklar o`zaro kelishmovchiliklarda yashaganlar. Navbatdagi jangda Mono qiroli mag`lub bo`lib, halok bo`ladi va birma xalqi birlashadi. Birmada jangler juda ham ko`p bo`ladi, ana shunday janglarning birida Birmaliklar o`z mustaqilliklarini yo`qotadilar va Inglizlarga engilib, ularga mustamlaka bo`ladilar. N nncxnxxnmc Birma me`morchiligi. Birmada bugungi kungacha butun dunyodan ziyoratchilarni jalb qilgan ko'plab qadimiy ibodat joylari saqlanib qolgan. Ularning orasida monolitik stupa minorasi ajralib turadi, unda ichki bo'sh joy yo'q. Sharqda bunday minoralar xudolar yashaydigan muqaddas Meru tog'ini ramziy ma’nosi hisoblanagi. Birma stupa minoralari teskari qo'ng'iroqqa o'xshaydi. Ishchilar qurilish materiali sifatida g'ishtlarni olib, gips va tashqi tomondan oltin bilan qopladilar. Birmadagi zinapoyali qadamjolar siluetli ibodatxonalar o'ynaydi. Birmadagi budda ibodatxonalari an'anaviy ko'p qavatli tomli xitoy pagodalariga o'xshash yog'ochdan qurilgan. Dekoratsiya sifatida
ochilgan o'yma
dekor ishlatilgan. Dekoratsiya sifatida ochilgan o'yma dekor ishlatilgan. Qora jigarrang yog'ochdan yasalgan pagodalar gipsli ibodatxonalar va zarhal zinapoyali minoralari fonida ajoyib ko'rinishga ega.
Birma ibodatxonalari, pagodalar va saroylar mohir hunarmandlar tomonidan oddiy hayvonlar, buddalar va turli xil hayoliy mavjudotlar tasvirlangan o'ymakorliklari bilan ajoyib tarzda bezatilgan. Yer uchastkalarida ilonlar, ajdarlar ilon tanali va sher panjalari bilan tasvirlangan afsonaviy ruhlarini, sherlar tasvirlari barel`ef usulida o`yib ishlangan. Bu esa o` o`rniga inshoatga takrorlanmas ko`rk bergan. Tarixiy me`morlik yodgorliklarida asosiy rolni Budda egallayda. O`sha davrda qurilgan yodgorliklarda Budda barel`eflari, yoki budda hayotidan lavjalar aks etgan syujetlarni ko`ramiz.
Birma me`morlik yodgorliklari. Rangtasvir. Birmada deyarli barcha Buddaning ko'plab haykallari tasvirini uchratish mumkin. Ular ko'pincha toshdan, yog`chdan ishlangan bo`lib, ustidan tillo suvu Budda haykalining tik turgan, o`tirgan va yotgan holatda tasvirlanganini ko`rishimiz mumkin. Ba'zi namunalarda Buddani mahobatli qilib ishlaganlar, bu ramziy ma`moda insonlarni qalban Bag`rikenglikka, dunyo tinchligini istashga chaqiradi. Ibodatxonalar ko`p zinapoyali, hovuzli qilib qurganlar va albatta ulatni turli afsonaviy mavjudodlarning haykallari bilan bezaganlar. Ibodatxonamimg inter`erlari moyboyoq, temperada diniy marosimlar, yovuzlik va yaxshilik kurashlari, Budda hayoti va afsonaviy mavjudodlar rasmlari tasvirlangan. ILOVALAR Download 1.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling